10 pytań o tynki i prace z użyciem betonu. Odpowiada ekspert Stowarzyszenia Przemysłu Wapienniczego
Tynki, wykończenie ścian, wylewki betonowe to roboty budowlane oparte na tzw. chemii budowlanej, ważne też jest wykonywanie takich prac zgodnie ze sztuką i zaleceniami producentów. Jak wykazują kontrole Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego, chemia budowlana jest najłatwiej nadającym się do podrabiania obszarem materiałów budowlanych, zaś błędy wykonawcze łatwo ukryć, ale prędzej czy później dadzą o sobie znać. Dlatego ekspert Stowarzyszenia Przemysłu Wapienniczego niezależnie od konkretnych pytań uczula na używanie wyrobów sprawdzonych producentów i przestrzeganie zaleceń ujetych w ich kartach technicznych.
1. Jak sprawdzić jakość betonu?
Mam podejrzenie, że beton użyty przez ekipę wykonawczą do wylania stropów jest niewłaściwej jakości. Gdzie lub jak mogę sprawdzić jego skład?
Podstawowe pytanie, to kto wykonywał świeżą mieszankę betonową? Jeżeli powstała w specjalistycznej betoniarni, to z dokumentów, które są dostarczane wraz z betonem można ustalić jego skład. Jeżeli beton był wykonany na budowie przez firmę wykonawczą, to z pytaniem o skład mieszanki betonowej należy się zwrócić do tej firmy. Jak rozumiem, problemem jednak jest zbadanie już związanego betonu. W tym celu należy się zwrócić do firmy dysponującej odpowiednim sprzętem lub do laboratorium przy najbliższej politechnice. Należy zamówić badanie wytrzymałości betonu w stropach. Można to zrobić metodą nieniszczącą, z użyciem młotka Schmidta. Jeżeli badanie młotkiem Schmidta wykaże zaniżenie wytrzymałości betonu na ściskanie, to dla ostatecznej pewności warto użyć metody polegającej na pobraniu ze stropów próbek betonu i zgnieceniu ich w specjalnej maszynie.
2. Prace budowlane zimą
Podobno jest jakaś chemia, która pozwala murować nawet wówczas, gdy temperatura spadnie do –5 stopni. Co się jednak stanie, jeśli temperatura nagle obniży się jeszcze bardziej? Materiały budowlane chłoną przecież wilgoć, a ona potem zamarza. Jakie mogą być konsekwencje takiego budowania? Czy mogę spokojnie kupić mieszkanie budowane zimą, czy jest to ryzykowne?
Należy pamiętać, że woda zmieniając się w lód znacznie zwiększa swoją objętość i przez to niszczy strukturę zaprawy czy betonu, a jako wpływ zmęczeniowy (czyli wielokrotnie powtarzalny) niszczy z biegiem lat wszelkie nasiąkliwe materiały. W Polsce, w jednym sezonie notuje się ponad 100 momentów, gdy temperatura spada poniżej 0°C. W przypadku prac budowlanych, za temperaturę graniczna uznaje się +5°C. Poniżej takiej temperatury na budowach należy podjąć specjalne środki, zwłaszcza w razie prac mokrych (murowania, betonowania, tynkowania).
Rzeczywiście, przy zastosowaniu odpowiedniej chemii budowlanej oraz dodatkowych zabiegów (ograniczeniu odprowadzania ciepła z betonu lub zaprawy) można prowadzić roboty budowlane przy temperaturze do –5°C. Zawsze jednak zachodzi pytanie, czy beton lub zaprawa poddane działaniu mrozu zdążyły już wystarczająco związać. Odpowiadają za to kierownik budowy i inspektor nadzoru. Ściany, podczas ich wznoszenia, bez względu na porę roku należy chronić przed nadmiernym zamakaniem. Rzadko zdarza się, żeby nadzór budowy doprowadził do sytuacji, gdy wykonywanie robót mokrych przy niskiej temperaturze powietrza spowodowało jakieś zagrożenia natury konstrukcyjnej. Często natomiast ściany i stropy są zbyt wilgotne z punktu widzenia jakości wykonania późniejszych robót wykończeniowych.
Z tych powodów, na przykład tynkowanie ścian jest zalecane po upływie około 6 miesięcy od czasu ich wzniesienia. Zazwyczaj nie jest to dotrzymywane, bo wykonawców „goni” harmonogram. Odbierając mieszkanie można skontrolować za pomocą odpowiedniego sprzętu wilgotność ścian i stropów. Jeśli wilgotność jest przekroczona, można nie podpisać protokołu odbioru.
3. Naprawa ubytków w ścianach
Jakiej zaprawy użyć do uzupełnienia ubytków w ścianach zewnętrznych domu z lat 50. Częściowo zbudowany jest z cegły a częściowo z kamienia. Zaprawa się sypie, szczególnie tam gdzie jest kamień. Chodzi o to, żeby nowa zaprawa nie związała się ze starą. Czy po uzupełnieniu zaprawy tynkować ten dom jeśli w przyszłości ma być ocieplony? Dodam, że ściany są grube. Drugie pytanie dotyczy fundamentów - są wyłącznie z kamienia. W jaki sposób je wzmocnić i zaizolować ? I czy w pierwszej kolejności zająć się fundamentami czy uzupełnieniem zaprawy i tynkowaniem domu?
W takim przypadku powinno się wezwać eksperta z odpowiednimi uprawnieniami i doświadczeniem, który dokona przeglądu stanu technicznego budynku. Szczegółowa informacja o stanie technicznym budynku zdobyta podczas przeglądu oraz dokładna informacja od inwestora/użytkownika o przyszłym przeznaczeniu budynku dopiero może posłużyć do szczegółowych zaleceń technicznych. Na odległość, bez przeglądu budynku można zawyrokować:
- prawdopodobnie należy zacząć od fundamentów i najlepiej postępowanie uzależnić od pomiaru wilgotności fundamentów i ścian
- zapewne budynek nie ma hydroizolacji poziomej fundamentów więc trzeba ją zrobić poprzez iniekcję lub np. podcięcie i zamontowanie blachy odcinającej
- zapewne fundamenty również nie mają hydroizolacji pionowej, jeżeli są bardzo mokre to najlepiej po odkopaniu ścian piwnic i fundamentów (przy którym należy zachować dużą ostrożność bo jednorazowe odkopanie zbyt dużej części może doprowadzić do zagrożenia konstrukcyjnego) i ich oczyszczeniu i wyrównaniu użyć mat bentonitowych do hydroizolacji
- hydroizolacja pionowa fundamentów musi być ciągła z hydroizolacją poziomą
- zaprawę do naprawy ścian należy dobrać po opisanej powyżej analizie technicznej, zapewne dobrze się sprawdzi zaprawa cementowo-wapienna, ale jej skład trzeba dobrać do wytrzymałości kamienia, cegły i starej zaprawy – odnośnie tynkowania ścian przed ociepleniem trzeba zadecydować po poznaniu jej obecnego stanu technicznego.
4. Wylewka samopoziomująca na podkładzie z betonu
Czy można ułożyć wylewkę samopoziomującą bezpośrednio na świeżo wykonanym (zaledwie kilkudniowym) podłożu z betonu B-20?
Na tak świeży podkład ze standardowego betonu B-20 nie powinno się kłaść wylewek samopoziomujących. W kartach technicznych niektórych zapraw do robienia wylewek odczytamy, że podłoże z betonu powinno mieć minimum 3 miesiące. Po kilku dniach od ułożenia w betonie ciągle jeszcze zachodzą procesy wiązania i nierozłączny z tym skurcz, co trwa przynajmniej do 7 dni. W tym czasie beton wymaga pielęgnacji poprzez polewanie jego powierzchni wodą. Ułożenie na dojrzewającym betonie wylewki w konsekwencji doprowadziłoby do spękań – i jego i wylewki.
5. Izolacja płytek na tarasie
Chcę ułożyć płytki na tarasie. Jak wykonać hydroizolację podłoża? Ważnym elementem tarasu jest jego termoizolacja. Jak rozumiem, sprawy układu poszczególnych warstw zostały już przesądzone i termoizolacja jest ułożona pod posadzką. Jeżeli wysokość posadzki w stosunku do drzwi prowadzących na taras pozwala jedynie na ułożenie płytek, to należy:
- zaimpregnować ułożoną posadzkę betonową,
- ułożyć warstwę hydroizolacji bezspoinowej (ma formę ciekłą),
- przykleić płytki odpowiednim klejem.
Ważne, aby wszystkie produkty, czyli impregnat, hydroizolacja i klej były przeznaczone do stosowania na zewnątrz (mrozoodporne) oraz żeby pochodziły od jednego, renomowanego producenta. Produkty muszą być zastosowane zgodnie z kartami technicznymi producenta.
6. Jak przyspieszyć wysychanie tynków?
Aktualnie tynkarze kładą w moim domu tynki gipsowe maszynowe. Zaraz po tynkarzach mają wejść fachowcy od wylewek i ogrzewania podłogowego (będzie ogrzewanie gazowe. Gaz będzie jednak przyłączony dopiero za kilka miesięcy około marca, a ja muszę w kwietniu wprowadzić się. Jak przyśpieszyć wysychanie tynków i wylewek, gdy na zewnątrz jest zimno i mokro?
Pytanie dotyczy tzw. procesów mokrych, w których dla prawidłowości przebiegów reakcji fizyko-chemicznych potrzebna jest odpowiednia ilość wody do prawidłowego dojrzewania zapraw. Zbyt szybkie i gwałtowne wysuszenie tynku czy wylewki na posadzce prowadzi do wystąpienia usterek (pęknięcia, odspojenia od podłoża itp.). Jednocześnie z procesów mokrych odprowadzana jest do pomieszczeń wilgoć. Zarówno ogrzewanie jak i suszenie pomieszczeń nie może przebiegać w gwałtowny sposób. W pomieszczeniach należy utrzymywać temperaturę dodatnią, aby nie dopuścić do przemarzania ścian i destrukcji tynków lub wylewek. Kierowanie gorącego powietrza z nagrzewnicy bezpośrednio np. na dojrzewający tynk doprowadzić może do jego zniszczenia.
7. Czy klinkier można kleić na tynk silikonowy?
Dwa lata temu ocieplałem dom i obecnie zmieniła nam się wizja estetyczna. Czy możliwe jest, by na tynk silikonowy przykleić płytki klinkierowe (ręcznie formowane, rustykalne)? Jeśli tak, to jak należy przygotować podłoże? Jeśli nie, to co należy wykonać, by zmienić fragmenty elewacji?
O ile pytanie dotyczy układania płytek klinkierowych na dwuletnim tynku elewacyjnym, to pomysł jest ryzykowny. Przyczepność do dwuletniego cienkowarstwowego tynku elewacyjnego jest zawsze niepewna. Ciężar jednego metra kwadratowego płytek wraz z klejami to maksimum 40 kg. Ostateczne szczegóły powinny być określone w koniecznym w tym przypadku projekcie.
8. Przygotowanie płyt OSB do malowania
Czym mogę wykończyć płytę OSB-3 przed końcowym pomalowaniem jej farbą? Chciałbym uzyskać jednolity biały kolor, bez widocznej struktury wiórów drzewnych. Czy warto zastosować w tym celu gips szpachlowy układany siatce przymocowanej do płyt zszywkami? Czy płyty trzeba wcześniej zagruntować? Układanie gipsu szpachlowego w zaproponowany sposób jest niezgodne z kartami technicznymi dla takich wyrobów. Gipsy takie są przeznaczone do nanoszenia na podłoża mineralne. Oto cytat z karty technicznej jednego z producentów: „Gips szpachlowy przeznaczony do ostatecznego wykańczania połączeń płyt g-k, a także do wykonywania gładzi na podłożach takich jak: płyty g-k, tynki gipsowe, tynki cementowo-wapienne, gładkie elementy betonowe, bloczki gipsowe, beton komórkowy. Charakteryzuje się bardzo dobrą przyczepnością do podłoży, znacznie przekraczającą wymogi normowe. Jest łatwy w nakładaniu, jak i szlifowaniu powierzchni.”. Nikt nie daje gwarancji na układanie gipsu szpachlowego na płytę OSB, która ma zupełnie inną charakterystykę nasiąkliwości niż podłoża mineralne.
Dodatkowo, przestrzenna praca mechaniczna o charakterze reologicznym płyt OSB jest zupełnie inna niż na przykład płyt gipsowo-kartonowych. Zwłaszcza na połączeniach płyt OSB będzie tworzyła się strefa odrywania gipsu szpachlowego wraz z siatką od podłoża. Jeżeli powierzchnia na płytach OSB ma być równa to można rozważyć położenie płytek ceramicznych, jednak należy używać tylko zapraw klejących elastycznych i to renomowanych producentów chemii budowlanej. Nawet wtedy istnieje ryzyko klawiszowania płyt OSB, co może prowadzić do odspajania się płytek.
9. Jaki tynk położyć na płyty gipsowo-kartonowe
Remontuję przedpokój w bloku z końca lat 50. Na ściany z cegły i gipsu oraz małą ściankę z płyty g-k chciałem położyć tynk wodoodporny Knaufa. Czy to będzie jakiś problem, czy lepiej położyć tynk gipsowy? Chciałem też ten sam tynk położyć na ścianę w pokoju, która jest ścianą szczytową bloku… Tynk, o którym mowa w pytaniu jest tynkiem cementowym. Wymaga więc stabilnego podłoża, ze względu na stosunkowo znaczną sztywność takich tynków. Nie należy więc raczej używać go do podłoży z tynków kartonowo-gipsowych, tym bardziej, że karta techniczna Knauf Cover Universal nie zaleca go do stosowania na płyty kartonowo-gipsowe. Co do stosowania na inne ściany należy postępować zgodnie z kartą techniczną produktu. Należy pamiętać, że wybierając tynk cementowy zamiast tynku cementowo-wapiennego rezygnuje się z właściwości jakie nadaje tynkom wapno, np. zwiększona aseptyczność, zwiększona paroprzepuszczalność czy większa odporność na lokalne spękania niż w przypadku tynków cementowych.
10. Tynk na „oddychający” mur
Chciałbym zapytać jaki rodzaj elewacji mam zastosować na elewację gładką cementowo-wapienną. Nie chciałbym, aby po położeniu drugiej warstwy, tzn. baranka, doszło do degradacji tynku, bo zastosowałem niewłaściwy i mury nie będą „oddychać”. Oczywiście, „oddychanie murów” jest terminem umownym i odnosi się do przepływu wilgoci (pary) przez przegrody zewnętrzne budynku, w tym ścian. Jak rozumiem autorowi pytania zależy na takim rozwiązaniu, aby ten przepływ pary na zewnątrz był jak najmniej zakłócony. Jest wiele rozwiązań. W zasadzie jeżeli mowa np. o baranku to nic nie stoi na przeszkodzie pod warunkiem, że baranek będzie tynkiem mineralnym. Jeżeli budynek potrzebuje docieplenia (co warto teraz rozważyć) to polecam docieplenie systemowe z wełną mineralną, które opiera się także o zaprawy o mniejszym oporze dyfuzyjnym. Dobór farby elewacyjnej też powinien opierać się między innymi o farby z niższym oporem dyfuzyjnym. Degradacja tynków w dużej mierze zależy także od innych składowych jak np. obróbki blacharskie dachu i elewacji, dobór materiału na cokoły budynku, rodzaj i kształt zastosowanych parapetów zewnętrznych.
