Wysoka ścianka kolankowa: wygodnie na poddaszu

Wysoka ścianka kolankowa pozwala na wygospodarowanie wygodnej przestrzeni użytkowej na poddaszu. Ponieważ opiera się na niej dach, ścianka kolankowa musi mieć odpowiednią budowę, żeby bezpiecznie przenieść jego ciężar.

Ścianka kolankowa to zewnętrzna ściana poddasza, która znajduje się między ostatnim stropem a dolną częścią dachu. Na niej oparte są murłata i reszta elementów więźby dachowej. Ścianka kolankowa jest obciążona pionowymi i poziomymi siłami od dachu, na które składają się ciężar więźby dachowej, pokrycia dachowego, śniegu oraz wiatru. Siły te przenosi na niżej położone elementy konstrukcyjne budynku.

Nośność ścianki kolankowej

Głównym czynnikiem wpływającym na nośność ścianek kolankowych są siły poziome od rozporu dachu. W przypadku dachu z więźbą krokwiową lub krokwiowo-jętkową ścianki są rozpychane na zewnątrz budynku. Dlatego ścianki kolankowe murowane wzmacnia się słupkami żelbetowymi w rozstawie co 2-4 m, które są połączone z wieńcem stropowym i wieńcem na ściance kolankowej. W takiej konstrukcji mur ścianki kolankowej stanowi jedynie wypełnienie pomiędzy słupkami żelbetowymi i nie przenosi sił poziomych od więźby dachowej.

Rozstaw słupków wzmacniających ściankę kolankową zależy m.in. od wysokości ścianki. W przypadku ścianek o wysokości 140-160 cm, a nawet 200 cm, wzmocnienie musi być solidniejsze. Słupki żelbetowe rozmieszcza się gęściej i zwiększa w nich stopień zbrojenia.

Wieniec można wykonywać na różnych poziomach, dostosowując go do geometrii ścian i otworów okiennych.

Okna w wysokiej ściance kolankowej

W wysokie ścianki kolankowe wstawia się zazwyczaj okna, by zapewnić kontakt wzrokowy z otoczeniem i doświetlić pomieszczenia na poddaszu. Okna te tworzą często zestawy kolankowe z oknami dachowymi umieszczonymi tuż nad nimi w połaci dachowej.

Przeczytaj też:

Okna kolankowe i okna połaciowe w dachu bez okapu >>>

To rozwiązanie wymusza przerwanie górnego wieńca, do którego kotwi się murłatę. Ponieważ konieczne jest zapewnienie sztywności żelbetowej konstrukcji, przecięte końce wieńca łączy się z wieńcem stropowym za pośrednictwem słupków (po obu stronach otworu okiennego). Jeśli okno w ściance kolankowej nie sięga do podłogi, to obniżoną ściankę pod nim też wzmacnia się wieńcem. Łączy się go ze słupkami, do których przylega, i w ten sposób powstaje sztywna rama żelbetowa złożona z elementów poziomych i pionowych.

Wysoka ścianka kolankowa: murowanie

Ścianki kolankowe buduje się z takich samych materiałów jak pozostałe ściany zewnętrzne budynku. Mogą to być mury jednowarstwowe, lecz najczęściej ściany kolankowe mają budowę dwuwarstwową (mur z termoizolacyjną warstwą zewnętrzną).

W ścianach jednowarstwowych żelbetowe słupki wzmacniające muszą być zaizolowane termicznie, by nie dochodziło w tych miejscach do przemarzania ściany. Żelbet ma bowiem znacznie gorsze parametry cieplne niż materiały murowe, a zwłaszcza bloczki czy pustaki przeznaczone do wznoszenia ścian jednowarstwowych. Najmniej kłopotów wykonawczych jest przy zastosowaniu specjalnych kształtek ustawianych w murze, które stanowią formę dla betonowanego słupka. Można też w miejscu słupka od zewnętrznej strony muru wstawić węższe elementy - płytki (w ścianie z bloczków) lub pustaki. Można też wyciąć odpowiednie kształty w bloczkach (beton komórkowy lekkich odmian jest łatwy w obróbce). Zarówno w kształtach, jak i przy płytkach trzeba zastosować dodatkową warstwę ścienną - izolację termiczną. Im grubsze będzie ocieplenie i lepsza izolacyjność zastosowanego materiału, tym mniejszy mostek termiczny powstanie na wzmocnieniu.

Znacznie łatwiej wzmocnić ściankę kolankową warstwową. Słupki żelbetowe mają zazwyczaj grubość muru nośnego i podobną szerokość, na przykład 18 x 18 cm (w ścianie z bloczków silikatowych), 24 x 24 cm ( w ścianie z bloczków z betonu komórkowego) i 25 x 25 cm (w ścianie z pustaków ceramicznych).

Żelbetowe wzmocnienia w wysokiej ściance kolankowej

Aby słupki stanowiły spójny ruszt z wieńcami, należy odpowiednio połączyć ich zbrojenie. W słupkach stanowią je przynajmniej 4 pręty podłużne o średnicy 10-12 mm ustawione w narożnikach oraz łączące je strzemiona z drutu o średnicy 6 mm. Ilość zbrojenia podłużnego w słupkach zawsze powinna być określona przez konstruktora, bo wynika z sił oddziałujących na ściankę kolankową od więźby dachowej. Aby zwiększyć nośność słupków w wysokiej ściance kolankowej, konstruktor może zaprojektować dodatkowe zbrojenie na boku słupków od strony wnętrza poddasza oraz zmniejszyć ich rozstaw. Zbrojenie podłużne musi być zakotwione w wieńcu stropowym na etapie jego betonowania. Strefa zakotwienia, czyli długość, na jaką trzeba wpuścić pręty, powinna być nie mniejsza niż 40d (d – średnica pręta), czyli dla prętów średnicy 12 mm będzie to przynajmniej 48 cm.

Górą słupki łączy się wieńcem robionym na ściance kolankowej. Powinien mieć on przynajmniej 15 cm wysokości, ale najlepiej 20-25 cm. Ma on podobne zbrojenie - podłużne z 4 prętów i strzemiona, o takiej średnicy jak w słupkach.

Zmiana wysokości ścianki kolankowej

W wielu projektach gotowych domy z poddaszem użytkowym mają ściankę kolankową o wysokości 80-120 cm. Wpływa to na architekturę budynku i jego proporcje, ale również na wysokość pomieszczeń poddasza. Jednak w trakcie budowy domu inwestorzy mogą ulec pokusie podniesienia wysokości ścianki kolankowej i zwiększenia wysokości użytkowej poddasza. Zmiana wysokości ścianki kolankowej nie jest problemem technicznym, ale zawsze wymaga konsultacji z konstruktorem. Podwyższenie ściany może jednak niekorzystnie wpłynąć na bryłę i proporcje budynku, dlatego należy być bardzo ostrożnym i nie wprowadzać zmian bez konsultacji z architektem. Przy ograniczonej dopuszczalnej wysokości budynku w kalenicy zwiększenie wysokości ścianki kolankowej spowoduje zmniejszenie kąta nachylenia połaci dachowej.

Przeczytaj też:

Plusy i minusy podniesienia ścianki kolankowej o 2 bloczki >>>

Podwyższenie ścianki wymaga wydłużenia zbrojenia w słupkach żelbetowych, a w przypadku więźby dachowej w układzie krokwiowym lub jętkowym może spowodować nawet konieczność zwiększenia średnicy zbrojenia słupków lub zwiększenia ich liczby, ze względu na wzrost momentów zginających w ściance. Wzrosną bowiem siły wewnętrzne w ścianie (zmiana schematu statycznego poprzez wydłużenie wysięgu wspornika), a gdy się tego nie uwzględni w zbrojeniu słupków żelbetowych, może dojść do ich awarii.