Budowa bez pozwolenia: wyjaśniamy przepisy
Lista inwestycji zwolnionych z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę jest obszerna. Część z nich wymaga zgłoszenia organowi administracji architektoniczno-budowlanej, a na wykonanie innych nie trzeba uzyskiwać żadnej zgody. Co zatem można wybudować bez pozwolenia?
Po nowelizacji Prawa budowlanego - obowiązującej od 19 września 2020 r. - przepisy dotyczące budowy bez pozwolenia są dużo łatwiejsze do stosowania przez inwestorów niż dawniej. Przepisy wyliczające te inwestycje były skomplikowane i trudne do odczytania. Obecnie mamy jasno określone cztery grupy takich inwestycji:
- budowy, które nie wymagają pozwolenia na budowę, ale wymagają zgłoszenia (patrz tabela 1);
- budowy zwolnione ze wszelkich formalności (tabela 2);
- roboty budowlane niewymagające pozwolenia na budowę, ale wymagające zgłoszenia (tabela 3);
- roboty budowlane zwolnione z formalności (tabela 4).
Jeśli nie znajdziemy danego obiektu budowlanego lub rodzaju robót w jednej z poniższych tabel, konieczne będzie uzyskanie pozwolenia na budowę.
Warto w tym miejscu wyjaśnić, że w pojęciu budowy zawiera się wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także jego odbudowa, rozbudowa lub nadbudowa (art. 3 pkt 6 Prawa budowlanego). Natomiast roboty budowlane obejmują nie tylko budowę, lecz także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego (art. 3 pkt 7).
Budowa bez pozwolenia - zwolnienia są ściśle określone
Zgodnie z art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem art. 29-31. Obowiązuje więc ogólna zasada obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę oraz wiele wyjątków wskazanych właśnie w art. 29-31.
Co ważne, skoro mowa o wyjątkach, to znaczy, że przepisy te trzeba interpretować bardzo rygorystycznie, bez możliwości stosowania jakichkolwiek analogii. Warto także pamiętać, że nawet gdy inwestycja budowlana nie wymaga żadnej zgody urzędowej, to i tak musi spełniać normy prawne. Przykładowo, jeżeli ma być realizowana na terenie rolnym, trzeba uzyskać decyzję zezwalającą na wyłączenie gruntu z produkcji rolnej. Konieczne jest także zapewnienie zgodności zamierzenia budowlanego z warunkami technicznymi.
Tabela 1. Obiekty wymagające zgłoszenia budowy (wymienione w art. 29 ust. 1) |
|
1 |
wolno stojące budynki mieszkalne jednorodzinne, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane |
2 |
sieci: elektroenergetyczne obejmujące napięcie znamionowe nie wyższe niż 1 kV, wodociągowe, kanalizacyjne, cieplne, gazowe o ciśnieniu roboczym nie wyższym niż 0,5 MPa |
3 |
wolno stojące parterowe budynki stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m2 |
4 |
obiekty budowlane niewymienione w ust. 1 pkt 2, 3 i 5-30 ani w ust. 2 (czyli niewymienione w pozycjach 2, 3 i 5-30 tej tabeli ani w tabeli 2), usytuowane na terenach zamkniętych ustalonych decyzją Ministra Obrony Narodowej lub ministra właściwego do spraw wewnętrznych - z wyłączeniem budynków mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego oraz użyteczności publicznej |
5 |
oczyszczalnie ścieków o wydajności do 7,50 m3 na dobę |
6 |
zbiorniki bezodpływowe na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m3 |
7 |
tymczasowe obiekty budowlane niepołączone trwale z gruntem i przewidziane do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce - w terminie określonym w zgłoszeniu, ale nie później niż przed upływem 180 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu |
8 |
pomosty o długości całkowitej do 25 m i wysokości do 2,50 m (liczonej od korony pomostu do dna akwenu) |
9 |
instalacje zbiornikowe na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m3, przeznaczone do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych |
10 |
kanalizacje kablowe |
11 |
zjazdy z dróg krajowych i wojewódzkich oraz zatoki parkingowe na tych drogach |
12 | obiekty budowlane służące bezpośrednio do wykonywania działalności regulowanej Ustawą - Prawo geologiczne i górnicze w zakresie poszukiwania i rozpoznawania złóż węglowodorów |
13 |
obiekty budowlane piętrzące wodę i upustowe o wysokości piętrzenia poniżej 1 m poza śródlądowymi drogami wodnymi oraz poza obszarem parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz ich otulin |
14 |
wolno stojące: parterowe budynki gospodarcze, garaże, wiaty - o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki |
15 | przydomowe: ganki, oranżerie (ogrody zimowe) - o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki |
16 |
wolno stojące parterowe budynki rekreacji indywidualnej rozumiane jako budynki przeznaczone do okresowego wypoczynku - o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać jednego na każde 500 m2 powierzchni działki |
17 |
parterowe budynki o powierzchni zabudowy do 35 m2, służące jako zaplecze do bieżącego utrzymania linii kolejowych, położone na terenach stanowiących własność Skarbu Państwa, sytuowane na obszarze Natura 2000 |
18 |
gospodarcze obiekty budowlane o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, oraz stawy i zbiorniki wodne o powierzchni nieprzekraczającej 500 m2 i głębokości nieprzekraczającej 2 m od naturalnej powierzchni terenu, przeznaczone wyłącznie na cele gospodarki leśnej i położone na gruntach leśnych Skarbu Państwa, sytuowane na obszarze Natura 2000 |
19 |
stanowiska postojowe dla samochodów osobowych do 10 stanowisk włącznie, sytuowane na obszarze Natura 2000 |
20 |
boiska szkolne oraz boiska, korty tenisowe, bieżnie służące do rekreacji |
21 |
ogrodzenia o wysokości powyżej 2,20 m |
22 |
przydomowe tarasy naziemne o powierzchni zabudowy powyżej 35 m2 |
23 | przyłącza: elektroenergetyczne, wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe, cieplne i telekomunikacyjne - z zastrzeżeniem art. 29a (czyli nie trzeba ich zgłaszać, jeśli sporządzono plan sytuacyjny na kopii aktualnej mapy zasadniczej i są budowane na podstawie przepisów prawa energetycznego albo o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków) |
24 |
kanały technologiczne, w rozumieniu art. 4 pkt 15a Ustawy o drogach publicznych, w pasie drogowym w ramach przebudowy drogi |
25 |
stacje ładowania, w rozumieniu art. 2 pkt 27 Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, z wyłączeniem infrastruktury ładowania drogowego transportu publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 3 tej ustawy |
26 |
niecki dezynfekcyjne, w tym z zadaszeniem |
27 |
podbudowa słupowa dla telekomunikacyjnych linii kablowych |
28 |
obiekty małej architektury w miejscach publicznych |
29 |
obiekty gospodarcze związane z produkcją rolną i uzupełniające zabudowę zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej: płyty do składowania obornika, szczelne zbiorniki na gnojówkę lub gnojowicę, naziemne silosy na materiały sypkie o pojemności do 30 m3 i wysokości nie większej niż 7 m oraz silosy na kiszonkę |
30 |
stacje regazyfikacji LNG o pojemności zbiornika magazynowania gazu do 10 m3 |
Tabela 2. Obiekty niewymagające żadnych formalności (wymienione w art. 29 ust. 2) |
|
1 |
obiekty gospodarcze związane z produkcją rolną i uzupełniające zabudowę zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej: a) parterowe budynki gospodarcze o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, b) suszarnie kontenerowe o powierzchni zabudowy do 21 m2 |
2 |
wiaty o powierzchni zabudowy do 50 m2, sytuowane na działce, na której znajduje się budynek mieszkalny, lub przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe, przy czym łączna liczba tych wiat na działce nie może przekraczać dwóch na każde 1000 m2 powierzchni działki |
3 |
wolno stojące altany o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki |
4 |
altany działkowe i obiekty gospodarcze, o których mowa w Ustawie o rodzinnych ogrodach działkowych |
5 |
wiaty przystankowe i peronowe |
6 |
parterowe budynki o powierzchni zabudowy do 35 m2, służące jako zaplecze do bieżącego utrzymania linii kolejowych, położone na terenach stanowiących własność Skarbu Państwa, z wyjątkiem budynków sytuowanych na obszarze Natura 2000 |
7 |
stanowiska postojowe dla samochodów osobowych do 10 stanowisk włącznie, z wyjątkiem sytuowanych na obszarze Natura 2000 |
8 | gospodarcze obiekty budowlane o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, oraz stawy i zbiorniki wodne o powierzchni nieprzekraczającej 500 m2 i głębokości nieprzekraczającej 2 m od naturalnej powierzchni terenu przeznaczone wyłącznie na cele gospodarki leśnej i położone na gruntach leśnych Skarbu Państwa, z wyjątkiem sytuowanych na obszarze Natura 2000 |
9 |
wolno stojące kabiny telefoniczne, szafy i słupki telekomunikacyjne |
10 |
parkometry z własnym zasilaniem |
11 |
zjazdy z dróg powiatowych i gminnych oraz zatoki parkingowe na tych drogach |
12 |
przepusty o przekroju wewnętrznym do 0,85 m2 |
13 |
przydomowe baseny i oczka wodne o powierzchni do 50 m2 |
14 |
obiekty budowlane będące urządzeniami melioracji wodnych |
15 |
opaski brzegowe oraz inne sztuczne, powierzchniowe lub liniowe umocnienia brzegów rzek i potoków górskich oraz brzegu morskiego, brzegu morskich wód wewnętrznych, niestanowiące konstrukcji oporowych |
16 |
pochylnie przeznaczone dla osób niepełnosprawnych |
17 |
telekomunikacyjne linie kablowe |
18 |
urządzenia pomiarowe, wraz z ogrodzeniami i drogami wewnętrznymi, państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej i państwowej służby hydrogeologicznej: a) posterunki: wodowskazowe, meteorologiczne, opadowe oraz wód podziemnych, b) punkty: obserwacyjne stanów wód podziemnych oraz monitoringu jakości wód podziemnych, c) piezometry obserwacyjne i obudowane źródła |
19 |
obiekty małej architektury, z wyjątkiem takich obiektów w miejscach publicznych |
20 |
ogrodzenia o wysokości nieprzekraczającej 2,20 m |
21 |
obiekty przeznaczone do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych, położone na terenie budowy, oraz barakowozy używane przy wykonywaniu robót budowlanych, badaniach geologicznych i pomiarach geodezyjnych |
22 |
tymczasowe obiekty budowlane stanowiące wyłącznie eksponaty wystawowe, niepełniące jakichkolwiek funkcji użytkowych, usytuowane na terenach przeznaczonych na ten cel |
23 |
znaki geodezyjne, a także obiekty triangulacyjne, poza obszarem parków narodowych i rezerwatów przyrody |
24 |
poligonowe obiekty budowlane, w szczególności stanowiska obronne, przeprawy, budowle ziemne, budowle fortyfikacyjne, instalacje tymczasowe oraz obiekty kontenerowe, lokalizowane na terenach zamkniętych wyznaczonych przez Ministra Obrony Narodowej |
25 |
obudowy ujęć wód podziemnych |
26 |
punkty ładowania, w rozumieniu art. 2 pkt 17 Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, z wyłączeniem infrastruktury ładowania drogowego transportu publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 3 tej ustawy |
27 |
urządzenia sytuowane w pasie drogowym dróg publicznych, wraz z fundamentami, konstrukcjami wsporczymi oraz przynależnymi elementami wyposażenia: a) służące do zarządzania drogami, w tym do wdrażania inteligentnych systemów transportowych, b) służące do zarządzania ruchem drogowym, w tym urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, c) o których mowa w art. 13o ust. 1 i art. 20g ust. 1 Ustawy o drogach publicznych |
28 |
bankomaty, biletomaty, wpłatomaty, automaty sprzedające, automaty przechowujące przesyłki lub automaty służące do wykonywania innego rodzaju usług o wysokości do 3 m włącznie |
29 |
obiekty kontenerowe wraz z instalacjami i przyłączami oraz związane z nimi sieciami: elektroenergetycznymi, wodociągowymi, kanalizacji sanitarnej, cieplnymi - lokalizowane na terenach zamkniętych wyznaczonych decyzją Ministra Obrony Narodowej |
30 |
naziemne zbiorniki będące obiektami budowlanymi, służące do przechowywania paliw płynnych klasy III, na potrzeby własne użytkownika, o pojemności do 5 m3 |
31 |
przydomowe tarasy naziemne o powierzchni zabudowy do 35 m2 |
32 |
stawy i zbiorniki wodne o powierzchni nieprzekraczającej 1000 m2 i głębokości nieprzekraczającej 3 m, położone w całości na gruntach rolnych |
Tabela 3. Roboty budowlane wymagające zgłoszenia (wymienione w art. 29 ust. 3) |
|
Przebudowa |
|
Remont |
|
Instalowanie |
|
Tabela 4. Roboty budowlane niewymagające żadnych formalności (wymienione w art. 29 ust. 4) |
|
Przebudowa |
|
Remont |
|
Instalowanie |
|
Utwardzanie |
powierzchni gruntu na działkach budowlanych. |
Budowa bez pozwolenia - jak dokonać zgłoszenia
Zgłoszenia należy dokonać w starostwie powiatowym lub urzędzie miasta właściwym ze względu na miejsce położenia nieruchomości, a nie miejsce zamieszkania inwestora. Nie ma ustawowego wzoru zgłoszenia, ale musi ono zawierać określenie rodzaju, zakresu, miejsca i sposobu wykonywania robót budowlanych oraz terminu ich rozpoczęcia. Przed dokonaniem zgłoszenia warto zajrzeć na stronę internetową urzędu, ponieważ często można tam znaleźć pomocne wzory, choć ich stosowanie nie jest obowiązkowe (można samemu sporządzić odpowiednie pismo).
Do zgłoszenia należy dołączyć:
- oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane;
- odpowiednie szkice lub rysunki - w zależności od potrzeb (np. przedstawiające miejsce, w którym ma zostać zlokalizowany budynek gospodarczy lub garaż);
- pozwolenia, uzgodnienia i opinie, których obowiązek dołączenia wynika z przepisów odrębnych ustaw, w szczególności decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach;
- projekt zagospodarowania działki lub terenu wraz z opisem technicznym instalacji, wykonany przez projektanta posiadającego odpowiednie uprawnienia budowlane w przypadku:
- budowy instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m3, przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, przyłączy i stacji regazyfikacji LNG o pojemności zbiornika magazynowania gazu do 10 m3,
- instalowania mikroinstalacji biogazu rolniczego;
- projekt zagospodarowania działki lub terenu wykonany przez projektanta z uprawnieniami budowlanymi - w przypadku budowy podbudowy słupowej dla telekomunikacyjnych linii kablowych oraz obiektów małej architektury w miejscach publicznych.
W wypadku budowy wolno stojących domów jednorodzinnych oraz przebudowy przegród zewnętrznych i elementów konstrukcyjnych domów jednorodzinnych do zgłoszenia należy dołączyć takie same dokumenty jak do wniosku o pozwolenie na budowę:
- 3 egzemplarze projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego wraz z opiniami, uzgodnieniami, pozwoleniami i innymi dokumentami (lub ich kopiami), których obowiązek dołączenia wynika z przepisów odrębnych ustaw;
- oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane;
- decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli jest wymagana;
- oświadczenie projektanta dotyczące możliwości podłączenia projektowanego obiektu budowlanego do istniejącej sieci ciepłowniczej.
Zgłoszenia należy dokonać przed terminem zamierzonego rozpoczęcia robót budowlanych. Organ administracji architektoniczno-budowlanej może, w drodze decyzji, wnieść sprzeciw w terminie 21 dni od doręczenia zgłoszenia. Do wykonywania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli organ administracji architektoniczno-budowlanej nie wniósł sprzeciwu w tym terminie. Dniem, w którym można rozpocząć roboty, jest dzień kolejny po ostatnim dniu na wniesienie sprzeciwu.
Uwaga! Nierozpoczęcie robót budowlanych przed upływem 3 lat od określonego w zgłoszeniu terminu ich rozpoczęcia oznacza, że rozpoczęcie tych robót może nastąpić po dokonaniu ponownego zgłoszenia art. 30 ust. 5b Prawa budowlanego.
Warto wiedzieć, że w przypadku inwestycji objętych obowiązkiem zgłoszenia inwestor ma wybór i może złożyć wniosek o udzielenie pozwolenia na budowę, zamiast dokonywać zgłoszenia.
SPRAWDŹ: inne wzory i formularze do pobrania
- Pozwolenie na budowę: wzór wniosku
- Zgłoszenie budowy: wzór wniosku
- Zgłoszenie robót budowlanych
- Zgłoszenie rozbudowy budynku
- Zgłoszenie nadbudowy – adaptacja poddasza
- Zawiadomienie o rozpoczęciu robót budowlanych
- Wniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy
- Wzór zawiadomienia o zakończeniu robót budowlanych
- Pozwolenie na użytkowanie obiektu budowlanego
- Zmiana pozwolenia na budowę domu. Wniosek i procedura
- Pozwolenie na rozbiórkę
- Zgłoszenie nabycia nieruchomości: druk IN-1
- Przeniesienie zgłoszenia budowy lub innych robót budowlanych
- Przeniesienie pozwolenia na budowę
- Możliwość przyłączenia do sieci wodno-kanalizacyjnej: wniosek
- Jak uzyskać tymczasowe przyłącze prądu budowlanego