Dołek w trawie: jaki szkodnik go zrobił? [Porada eksperta]

Dołek w trawie, a zapewne otwór, prowadzący do podziemnego korytarza o średnicy około 5 cm mógł utworzyć albo kret, albo karczownik ziemno-wodny. Poniższe informacje pozwolą określić, do kogo ten otwór należy. Kret i karczownik zatykają otwór glebą. Jeśli jest on ciągle otwarty, oznaczać to może, że zwierzę opuściło korytarze, do których otwór ten prowadzi. Kret chętnie zasiedla gleby wilgotne i próchniczne (czarnoziem), a unika miejsc suchych, kamienistych i gleb o wysokim poziomie wód gruntowych. Lubi tereny otwarte, a unika zwartych drzewostanów. Z tego powodu występuje na skraju lasu, ale nie znajdziemy jego kopców w lesie. Zimuje w korytarzach w glebie na głębokości 50-60 cm, poniżej poziomu zamarzania, ale nie zapada w sen zimowy. Już wczesną wiosną jest aktywny i kopie pod powierzchnią gleby korytarze, zwane łownymi, tworząc liczne kopczyki, czyli kretowiska, które przysypują młode roślinki. Kret kopie nie tylko płytkie korytarze letnie, ale też głębokie korytarze zimowe. Zasięg korytarzy letnich może dochodzić do 150 m, natomiast zimą ograniczony jest do 50 m. Korytarze płytkie (do 5 cm) kopane są bez transportu ziemi na powierzchnię i nie sprawia kretom kłopotu. Wykopanie korytarza głębokiego (do 70 cm) wymaga już znacznego wysiłku kreta. Kret kopie wtedy ziemię, przesuwając ją w kierunku boczno-brzusznym. Rolą odnóży tylnych jest odrzucenie urobku za siebie. Gdy masa ziemna zwiększająca się za kretem i zaczyna na niego napierać, kret odwraca się zagarniając ją i zaczyna wypychać do góry przednimi odnóżami (nie głową). W czasie wypychania potrafi przemieścić ziemię o masie 20 razy większej niż on sam. Wypchana ziemia na powierzchnię tworzy charakterystyczne dla kretów kopce. Ze względu na przeznaczenie wyróżnia się u kreta korytarze: (a) mieszkalne, o owalnych i zbitych ściankach, (b) komunikacyjne, (c) łowne (żerowiskowe), kopane tuż pod powierzchnią. Gniazdo kreta jest zmodyfikowanym korytarzem o średnicy do 25 cm, wysłane liśćmi, trawami, mchem i innymi miękkimi materiałami. Zwykle znajduje się na głębokości około 50 cm. Karczownik buduje nory w glebie wilgotnej, ale unika gleb bagnistych i silnie piaszczystych. Nory zakłada chętnie w miejscach nieuprawianych kopiąc ją za pomocą kończyn i zębów siecznych. Odgryza w glebie większe kęsy, które po nagromadzeniu się w norze wypycha przez otwór wejściowy na zewnątrz. Formuje wtedy płaskie kopczyki, znacznie mniejsze od krecich, oddalone od wlotu na odległość 10-30 cm. Nora karczownika składa się z gniazda, 1-2 komór spichrzowych oraz odchodzących od nich korytarzy, które są wielopoziomowe. Jeśli nora jest położona w pobliżu zbiornika wodnego, wtedy jeden z korytarzy prowadzi do wody. Korytarze karczowników są długie (od kilku do kilkunastu metrów) o powierzchni wiosną 20-30 m2, a jesienią - nawet 80 m2. Korytarze karczownika są owalne o wysokości 7-8 cm i szerokości 5-6 cm. Karczownik, podobnie jak kret, zatyka wyloty z nor. Karczownik ziemnowodny nizinny występuje w nizinnych rejonach środkowej i północnej części Polski. Jest zawsze związany ze środowiskiem wodnym i zamieszkuje brzegi rzek, zbiorników wodnych i kanałów, skąd przedostaje się do sadów, ogrodów i na uprawy założone nad wodą. Karczownik ziemnowodny sudecki i karczownik ziemnowodny karpacki mogą zajmować siedliska położone z dala od wody.