Wzór protokołu: końcowy odbiór robót budowlanych

Protokół odbioru robót budowlanych: wzór. Dokument taki ułatwia, a niekiedy wręcz warunkuje możliwość rozliczenia stron. Wyjaśniamy, jak sporządzić protokół odbioru robót od wykonawcy.

Kodeks cywilny stanowi, że inwestor jest zobowiązany do „odbioru obiektu” wybudowanego przez wykonawcę. Przepisy nie określają jednak wymaganej formy tego odbioru. Ustalona praktyka oraz treść umów najczęściej przewidują formę pisemną w postaci tzw. protokołu odbioru.

Odbiór robót budowlanych

Odbiór robót budowlanych jest kluczowym etapem procesu inwestycyjnego i przełomowym momentem w stosunkach inwestora z wykonawcą. Odbiór robót ma na celu stwierdzenie, czy prace zostały wykonane zgodnie z zapisami umowy. Na tym etapie współpracy dochodzi często do sporów pomiędzy inwestorem i wykonawca, dlatego warto tak zorganizować procedurę odbioru robót budowlanych, aby zapewnić sobie maksymalne bezpieczeństwo prawne.

W przepisach brak definicji „odbioru robót budowlanych”. Nie określają one też różnicy pomiędzy tzw. odbiorem końcowym a odbiorem częściowym ani takich kwestii, jak zgłoszenie obiektu do odbioru, uczestnictwo w tym procederze, czy czas jego trwania i sposób zakończenia. Dlatego ten etap procedury budowlanej powinien być bardzo precyzyjnie określony w umowie o roboty budowlane.

Ważne! Procedura odbioru powinna być szczegółowo uregulowana w umowie o roboty budowlane.

Jeśli po przeprowadzeniu odbioru okaże się, że wykonawca odpowiednio wykonał roboty, będzie miał on prawo żądać od inwestora wynagrodzenia. Jeśli zaś stwierdzone zostaną jakieś wady, wykonawca będzie ponosił odpowiedzialność za tzw. wady ujawnione przy odbiorze.

Do pobrania za darmo

Autor: archiwum serwisu

Protokół odbioru robót budowlanych wzór

Pokazujemy, jak napisać i wypełnić protokół odbioru robót budowlanych - wzór do pobrania >>>

pobierz wzór

Odbiór końcowy robót a odbiór częściowy

Podstawowe znaczenie w procesie budowlanym ma odbiór końcowy robót. Nie zmienia tego fakt, że w umowie przewidziane zostały tzw. odbiory częściowe, ponieważ wraz z odbiorem końcowym dokonujemy również odbioru tych fragmentów robót, które wcześniej zostały odebrane przy odbiorach częściowych.

Ważne! Dokonanie odbiorów częściowych nie wyklucza możliwości zakwestionowania przy odbiorze końcowym odebranych wcześniej fragmentów robót.

Może się zdarzyć, że po odbiorze częściowym wykonawca w ramach dalszych prac dokona przeróbek już odebranego fragmentu obiektu, dojdzie do zniszczenia odebranych robót z winy wykonawcy, w projekcie nastąpią zmiany wymagające przeróbek odebranych robót, bądź wystąpią inne okoliczności uzasadniające konieczność dokonania odbioru końcowego całego obiektu.

Z orzecznictwa…

Przyjęcie w umowie o roboty budowlane określonego w art. 654 Kodeksu cywilnego sposobu częściowego rozliczenia robót nie powoduje zmiany zobowiązań stron tej umowy. Przedmiotem zobowiązania wykonawcy jest oddanie całości obiektu, a nie jego poszczególnych części, zaś przedmiotem zobowiązania inwestora (generalnego wykonawcy) jest odebranie całego obiektu, jego całościowe rozliczenie i zapłata całego umówionego wynagrodzenia.

Wyrok SN z dnia 23 stycznia 2007 r., III CSK 275/06, Legalis

Termin dokonania odbioru robót budowlanych

Ponieważ przepisy nie wskazują terminów dokonania odbiorów częściowych czy odbioru końcowego robót budowlanych, kwestie te powinny zostać precyzyjnie określone w umowie. Zapisy umowne powinny też określać, w jakim terminie i w jakiej formie nastąpi powiadomienie inwestora o zaawansowaniu prac pozwalającym na dokonanie odbioru.

Można sformułować je następująco: „Kierownik robót zgłasza wpisem do dziennika budowy gotowość do odbioru robót zanikających lub ulegających zakryciu, a inspektor nadzoru przy udziale kierownika budowy dokonuje ich odbioru najpóźniej w dniu następnym – wpisem do dziennika budowy lub oddzielnie sporządzonym protokołem (notatką), które będą wpisane w dziennik budowy i dołączone w sposób trwały do oryginału i kopii dziennika”.

„Na podstawie pisemnego zgłoszenia generalnego wykonawcy zamawiający wyznacza termin końcowego odbioru robót, nie późniejszy jednak niż 14 dni roboczych od daty pisemnego zgłoszenia dokonanego przez generalnego wykonawcę.”

Przepisy nie określają też, jak długo powinien trwać odbiór robót. W praktyce przy większych inwestycjach może to potrwać nawet kilkanaście dni. Pojawia się zatem pytanie, który moment należy uznać za datę odbioru. Jest to istotne, ponieważ chwila ta stanowi początek biegu wielu ważnych terminów, a przede wszystkim datę wykonania zobowiązania przez wykonawcę.

Jeżeli w protokole odbioru robót budowlanych potwierdzimy, że obiekt został wykonany zgodnie z umową, to datą wykonania zobowiązania przez wykonawcę będzie dzień zgłoszenia tego obiektu do odbioru.

Uwaga! Za termin wykonania zobowiązania przez wykonawcę uznaje się dzień zgłoszenia tego obiektu do odbioru, a nie dzień podpisania protokołu odbioru.

Natomiast data podpisania protokołu odbioru końcowego ma znaczenie jako moment, od którego rozpoczyna bieg termin rękojmi za wady przedmiotu umowy. Termin przedawnienia naszych roszczeń odszkodowawczych z tytułu nienależytego wykonania umowy przez wykonawcę liczymy więc od dnia podpisania protokołu odbioru, a nie np. od dnia stwierdzenia przez inwestora istnienia wady rodzącej obowiązek odszkodowawczy wykonawcy. Termin ten wynosi 2 lata.

Odbiór robót budowlanych protokół: musimy się stawić…

Jeżeli roboty są gotowe do odbioru, termin ich odbioru został ustalony i zostaliśmy o tym poprawnie poinformowani przez wykonawcę, to naszym obowiązkiem jest stawienie się do odbioru i dokonanie czynności odbioru.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 4 prawa budowlanego obowiązkiem inwestora jest „zapewnienie” odbioru. Oznacza to, że nie musimy osobiście wykonywać odbioru. Możemy powołać w tym celu pełnomocnika, który w naszym imieniu dokona tych czynności. Pełnomocnikiem może być zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna (np. spółka). Pełnomocnik nie musi mieć żadnych kwalifikacji budowlanych. Wybierając pełnomocnika mamy pełną swobodę.

Jeżeli nie stawimy się w terminie odbioru robót lub odmówimy podpisania protokołu i odmowa taka nie będzie uzasadniona lub usprawiedliwiona, to będzie to oznaczało poważne naruszenie naszych obowiązków. Podobnie będzie w przypadku wykonawcy. On również ma obowiązek stawić się do odbioru robót budowlanych, a uchylenie się od odbioru stanowi poważne naruszenie jego obowiązków.

W umowie o roboty budowlane zazwyczaj określane są skutki niedopełnienia przez strony obowiązków związanych z odbiorem. W praktyce umowy takie zawierają często zapisy, że niestawienie się inwestora lub jego przedstawiciela w wyznaczonym czasie i miejscu odbioru upoważni wykonawcę do spisania protokołu z tzw. jednostronnego odbioru robót budowlanych, który stanowi podstawę do wystawienia faktury i żądania zapłaty wynagrodzenia przez wykonawcę. Taka sytuacja może okazać się dla nas bardzo niekorzystna, dlatego warto przestrzegać swoich obowiązków w tym zakresie.

Nawet jeżeli umowa nie przewiduje prawa jednej ze stron do sporządzenia protokołu jednostronnego w przypadku niestawiennictwa drugiej strony, to strona, która stawiła się do odbioru, ma prawo sporządzić protokół jednostronny. W takim przypadku wskazane jest powołanie komisji (najlepiej takiej, w skład której wejdą osoby niezależne od wykonawcy np. rzeczoznawcy), i określenie przedmiotu odbioru. Takie postępowanie pomoże nam uchylić się od skutków prawnych ewentualnych zarzutów wykonawcy.

…ale możemy odmówić odbioru robót budowlanych

Zgodnie z art. 647 KC inwestor poprzez zawarcie umowy o roboty budowlane zobowiązuje się do „odebrania obiektu”. Powstaje pytanie, czy dokonanie odbioru obiektu jest naszym obowiązkiem, czy też możemy po stwierdzeniu w toku odbioru wad wykonanych robót budowlanych odmówić dokonania ich odbioru.

W praktyce przyjmuje się, że mamy prawo odmowy odbioru obiektu, gdy ten nie spełnia założonych warunków, tj. w sytuacji gdy wykonawca zgłasza do odbioru obiekt z wadami. Za podstawę prawną należy tu przyjąć art. 354 § 1 KC, stosownie do którego dłużnik powinien wykonać swoje zobowiązanie zgodnie z jego treścią.

Lepiej spisać protokół końcowego odbioru robót budowlanych

W praktyce zazwyczaj spisuje się protokół odbioru robót budowlanych. Jest to czynność jak najbardziej prawidłowa i zaleca się, by zawsze odbiór kończył się spisaniem protokołu. Trzeba jednak podkreślić, iż przepisy takiego obowiązku nie przewidują. Chociaż prawo budowlane uznaje sporządzone protokoły odbiorów częściowych i końcowych za element dokumentacji budowy, to ich sporządzenie nie jest wymagane.

Z orzecznictwa…

Art. 647 KC stanowi, że inwestor jest zobowiązany m.in. do „odbioru obiektu” wybudowanego przez wykonawcę, nie określa jednak wymaganej formy tego odbioru. Ustalona praktyka oraz treść umów najczęściej przewidują formę pisemną w postaci tzw. protokołu odbioru. Dokument taki ułatwia, a niekiedy wręcz warunkuje możliwość i prawidłowość rozliczenia stron. Nie oznacza to jednak, że jest to jedyna i wyłączna podstawa formalna, od istnienia której uzależnione jest naliczenie wynagrodzenia i data jego wymagalności. Do przyjęcia takiej tezy brak jest uzasadnienia w przepisach KC, które nawet dla samej umowy przewidują formę pisemną jedynie dla celów dowodowych (art. 648 § 1 KC). Dlatego też nie można wykluczyć, że w okolicznościach konkretnej sprawy może dojść do faktycznego odbioru obiektu bez sporządzenia formalnego protokołu. Gdyby w takiej sytuacji kierować się stanowiskiem przedstawionym w kasacji, to w konsekwencji prowadziłoby ono do tego, że inwestor korzystałby z wybudowanego obiektu bez zapłaty wynagrodzenia na rzecz wykonawcy, czego akceptować nie sposób.

Wyrok SN z 7.11.1997 r., II CKN 446/97, Legalis).

• Przykład prawidłowego zapisu umowy

„Wszystkie odbiory będą dokonywane przez komisję powołaną przez zamawiającego przy udziale wykonawcy, składającą się z kierownika budowy oraz przedstawiciela wykonawcy i przedstawiciela zamawiającego. Strony ustalają, że z prac wszystkich komisji odbioru każdorazowo sporządzone zostaną pisemne protokoły określające wszelkie ustalenia dokonane w trakcie odbioru, a w szczególności przedmiot odbioru, datę odbioru, charakter odbioru oraz terminowość wykonania prac.”

Jeżeli nastąpiło faktyczne odebranie robót budowlanych bez sporządzenia protokołu, to skutki prawne, jakie związane są z odbiorem, liczymy od chwili oddania domu, nawet gdyby po pewnym czasie został sporządzony protokół dokumentujący fakt odbioru.

Umowa o roboty budowlane przewiduje, że inwestor dokona „odbioru końcowego”. Zapis taki nie przesądza wyraźnie, że musi zostać sporządzony protokół pisemny. Strony zawarły też w umowie zapis, że inwestor zapłaci wykonawcy wynagrodzenie po dokonania odbioru końcowego. Wykonawca zgłosił inwestorowi wybudowany obiekt do odbioru końcowego. Inwestor pojawił się na budowie i obejrzał wybudowany obiekt, jednak nie doszło do podpisania protokołu. Następnie inwestor zapłacił wykonawcy całe wynagrodzenie przewidziane w umowie. Po pewnym czasie zażądał od wykonawcy zwrotu wynagrodzenia, gdyż – jak stwierdził inwestor – wynagrodzenie nie należy się wykonawcy, ponieważ nie doszło do „odbioru końcowego” (nie ma protokołu z odbioru końcowego). W takim przypadku należy liczyć się z tym, że sąd uzna, iż faktycznie doszło do odbioru końcowego, ponieważ inwestor, płacąc wykonawcy wynagrodzenie, potwierdził odebranie wybudowanego obiektu.

W praktyce trudno wyobrazić sobie sytuacje, w której doszło do odbioru budowy bez spisania protokołu. Dokument taki stanowi bowiem pokwitowanie spełnienia świadczenia i podstawę dokonania rozliczeń stron. W protokole z odbioru robót powinniśmy zawrzeć w nim ustalenia m.in. co do jakości wykonanych robót, w tym ewentualny wykaz wszystkich ujawnionych wad wraz z ewentualnymi terminami ich usunięcia lub naszym oświadczeniem o wyborze innego uprawnienia przysługującego nam z tytułu odpowiedzialności wykonawcy za wady ujawnione przy odbiorze. Koniecznym elementem protokołu są podpisy osób, które w nim uczestniczyły.

Protokół z końcowego odbioru robót budowlanych

W protokole z odbioru końcowego robót budowlanych należy wpisać nazwę inwestycji, tj. opis inwestycji zawarty w decyzji o pozwoleniu na budowę oraz umowie o roboty budowlane (określenia te powinny być tożsame) oraz lokalizację inwestycji – dokładny adres, numery geodezyjne działek, obręb.

Przeczytaj też odbiory robót częściowych:

• Odbiór stropu. Jak powinien być przeprowadzony >>>
• Odbiór podkładu podłogowego: to sprawdź! >>>
• Odbiór techniczny mieszkania od dewelopera >>>
• Użytkowanie domku letniskowego a odbiór techniczny >>>

Istotnym elementem protokołu jest również data jego sporządzenia. Z dniem podpisania protokołu rozpoczyna bieg termin rękojmi za wady przedmiotu umowy oraz termin przedawnienia roszczeń odszkodowawczych powstałych w wyniku nienależytego wykonania umowy o roboty budowlane. Dokonanie odbioru powoduje, że wymagalne staje się roszczenie wykonawcy o zapłatę wynagrodzenia za wykonanie robót. Ponadto z chwilą odbioru ryzyko utraty czy zniszczenia przedmiotu umowy przechodzi z wykonawcy na nas.

Protokół odbioru robót budowlanych powinien zawierać następujące elementy:

• dane uczestników odbioru,
• datę odbioru,
• zakres prac, podlegających odbiorowi,
• ocenę techniczną zrealizowanych prac,
• wskazanie nieprawidłowości lub usterek, jeżeli takie zidentyfikowano,
• w przypadku stwierdzenia podczas odbioru konieczności przeprowadzenia dodatkowych prac naprawczych - termin usunięcia usterek,
• dodatkowe ustalenia stron.

SPRAWDŹ: inne wzory i formularze do pobrania

• Pozwolenie na budowę: wzór wniosku
• Zgłoszenie budowy: wzór wniosku
• Zgłoszenie robót budowlanych
• Zgłoszenie rozbudowy budynku
• Zgłoszenie nadbudowy – adaptacja poddasza
• Zawiadomienie o rozpoczęciu robót budowlanych
• Wniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy
• Wzór zawiadomienia o zakończeniu robót budowlanych
• Pozwolenie na użytkowanie obiektu budowlanego
• Zmiana pozwolenia na budowę domu. Wniosek i procedura
• Pozwolenie na rozbiórkę
• Zgłoszenie nabycia nieruchomości: druk IN-1
• Przeniesienie zgłoszenia budowy lub innych robót budowlanych
• Przeniesienie pozwolenia na budowę
• Możliwość przyłączenia do sieci wodno-kanalizacyjnej: wniosek
• Jak uzyskać tymczasowe przyłącze prądu budowlanego

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.);
• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 ze zm.).