Dlaczego termomodernizacja się opłaca? Jak uzyskać dopłaty do termomodernizacji

Termomodernizacja domu ma poprawić jego izolacyjność cieplną, uszczelnić przegrody, zapewnić efektywny system ogrzewania. Wszystko po to, aby zmniejszyć nakłady na ogrzewanie i zminimalizować lub wykluczyć emisję gazów cieplarnianych do atmosfery. Zobacz, jakie korzyści daje renowacja termiczna budynku i jaką ją finansować.

Żeby zimą odetchnąć czystym powietrzem, większość z nas musi robić wycieczki w odległe miejsca. Nawet w małych miasteczkach i wioskach dokucza wtedy smog – mieszanina pary i dymu, czyli szkodliwych dla zdrowia, unoszących się w powietrzu cząstek stałych. Na razie nie ma jeszcze co liczyć na zamknięcie elektrowni i elektrociepłowni węglowych. Poza tym to tak naprawdę nie one są główną przyczyną zanieczyszczeń powietrza. O jego stan powinieneś się zatroszczyć sam. Najważniejsze, co należy zrobić w tym celu, to wymienić starego kopciucha na nowy, wydajniejszy kocioł albo na urządzenia wykorzystujące darmową energię i niegenerujące spalin – pompę ciepła i panele fotowoltaiczne. Sama modernizacja systemu grzewczego to jednak przeważnie za mało. Często należy przeprowadzić kompleksową termomodernizację domu, aby nawet tanio wytworzone ciepło nie znikało przez nieszczelne okna i niedocieplone przegrody. Bo gdy straty ciepła są duże, system, który to ciepło dostarcza, jest nazbyt kosztowny. Ocieplenie domu przed wymianą źródła ciepła po prostu bardziej się opłaca. Inwestycja z pewnością się zwróci, gdy skorzystasz z któregoś z programów dofinansowujących termomodernizacje domów.

Duża lub mała termomodernizacja domu

Każdy dom to odrębny przypadek. Nie ma jednej recepty na termomodernizację, z której wszyscy zdołaliby skorzystać. Większość inwestorów orientuje się, że dom generujący zbyt duże koszty należy ocieplić. Na tym jednak wiedza się przeważnie kończy. Wszelkie pochopne decyzje mogą skutkować tym, że wydasz znaczną sumę, a efekt remontu wcale nie będzie oszałamiający. Na szczęście są firmy, które przychodzą z pomocą. Działa w naszym kraju liczne grono specjalistów od przeprowadzania tzw. audytu energetycznego. Jest to badanie domu, które ma wykazać, skąd się biorą straty energii, dlaczego płacisz tak dużo za ogrzewanie i jak temu najkorzystniej zaradzić. Audytor stwierdzi, czy trzeba wymienić okna, i zasugeruje, jakie wybrać. Zdecyduje, czy konieczne jest ocieplanie ścian lub dachu, a jeśli tak, ustali rodzaj i najwłaściwszą grubość termoizolacji. Zbada stan instalacji i przedstawi koncepcję jej modernizacji. Na koniec zaprezentuje też wyliczenie, w którym zawarte będą przewidywane koszty remontu i oszczędności, jakie może przynieść. W dokumentacji kończącej audyt znajdzie się ponadto informacja o sugerowanym czasie, po którym można będzie uznać, że poniesione nakłady się zwróciły. Mając w ręku takie opracowanie, można już łatwo rozplanować poszczególne prace. Czasem wystarczy tylko docieplić ściany. Innym razem trzeba będzie zaizolować termicznie cały budynek, łącznie z dachem i fundamentami, wymienić okna, wstawić nowe źródło ciepła, a nawet zastąpić stare grzejniki nowymi. Nie wszyscy to wiedzą, ale jednym z etapów termomodernizacji może być także przeróbka instalacji wentylacyjnej. Wprowadzając wentylację mechaniczną w miejsce grawitacyjnej, zyskujesz możliwość skorzystania z dobrodziejstw rekuperacji. Rekuperator pozwoli odzyskać część ciepła ze zużytego powietrza usuwanego przez system wentylacyjny.

Etapy termomodernizacji domu

• Stolarka

Z technicznego punktu widzenia termomodernizację najlepiej zacząć od wymiany stolarki. Oczywiście gdy okna i drzwi, w które dom jest wyposażony, nie spełniają dzisiejszych standardów energooszczędności. Nowe okna pionowe, nieważne, czy plastikowe, czy drewniane, powinny mieć współczynnik U_w nie wyższy niż 0,9 W/(m^2.K), a okna dachowe 1,1 W/(m^2.K). Nie pomyl jednak tego parametru ze współczynnikiem U_g, bo ten odnosi się tylko do szyb i z reguły jest niższy. Termomodernizacja to także okazja do zastanowienia się, czy z niektórych okien w ogóle nie zrezygnować. Nie zawsze są bowiem sensownie ulokowane. Czasem znajdują się w pomieszczeniach lub miejscach, w których światło słoneczne ani widok na okolicę nie są wcale potrzebne. Jedno lub dwa okna mniej to już mniejszy wydatek. Dodatkowo można zminimalizować koszt przez zmianę niektórych okien otwieralnych na tak zwane fiksy, czyli tańsze okna nieotwieralne.

• Docieplanie

Zacznij od ścian. Jeżeli chcesz skorzystać z dotacji, ich współczynnik przenikania ciepła U należy zminimalizować do tego stopnia, aby wynosił nie więcej, niż wymagają przepisy na 2021 rok, czyli 0,2 W/(m^2.K). Połacie dachów skośnych dociepl wówczas, gdy poddasze jest użytkowe. W przeciwnym razie wystarczy ułożenie szczelnej izolacji cieplnej na stropie pod takim dachem lub pogrubienie jej istniejącej warstwy. Docieplanie dachów płaskich jest przeważnie prostsze. Metoda zależy od rodzaju konstrukcji. Jeśli jest to tak zwany stropodach niewentylowany – czyli strop z ociepleniem i izolacją wodochronną w roli pokrycia – wtedy najprościej byłoby dołożyć dodatkową warstwę wprost na pokrycie i ponownie zrobić hydroizolację. Stropodachy wentylowane mają nad ocieplonym stropem zadaszenie oparte na niewysokich ścianach. Docieplenie takiego stropodachu polega na zwiększeniu grubości izolacji termicznej lub jej wymianie na materiał o niższym współczynniku λ. Pierwsza metoda jest łatwiejsza. Warto się postarać, ponieważ przez dachy może uciekać nawet 30% ciepła. Po dociepleniu dachu jego współczynnik U powinien spaść przynajmniej do poziomu 0,15 W/(m^2.K). Jeśli chodzi o stropy, to docieplenia wymagają jedynie te z nich, które oddzielają po mieszczenia zimne od ogrzewanych. Takie stropy znajdują się np. nad nieogrzewanymi garażami lub między zimnym strychem a pomieszczeniami piętro niżej. Audyt może również wykazać konieczność ocieplenia fundamentów. W starych domach ściany fundamentowe nierzadko nie mają żadnej izolacji. Aby ten błąd naprawić, konieczne jest odkopywanie fundamentów.

• Instalacje

Prace instalacyjne najlepiej zostawić na koniec. Wówczas przeprowadź wymianę starego kotła na nowy, o niższej mocy dostosowanej do zmniejszonych strat ciepła, który będzie potrzebował mniej paliwa do zaspokojenia potrzeb mieszkańców.

Przeczytaj też:

• Wymiana kotła na węgiel na pompę ciepła
• Wymiana kotła węglowego na gazowy

Nowoczesne urządzenie grzewcze zintegrowane z automatyką sterującą usprawni racjonalne gospodarowanie energią. Automat może reagować na zmiany pogody w otoczeniu domu i do niej dostosowywać ilość wytwarzanego ciepła lub tobie pozostawić możliwość samodzielnego zaprogramowania wytwarzanej temperatury. Pozwoli to uniknąć niepotrzebnego przegrzewania pomieszczeń. Jeżeli w budynku jest system wentylacji grawitacyjnej, sporo energii cieplnej znajduje ujście przez kominy wentylacyjne. Specjaliści przekonują, że tą drogą może bezpowrotnie znikać nawet połowa wytworzonego w domu ciepła. Jedynym rozsądnym rozwiązaniem tego problemu jest rezygnacja z wentylacji grawitacyjnej na rzecz wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Może to oznaczać rozprowadzenie po domu nowych kanałów wentylacyjnych, co pociąga za sobą poważny remont wnętrz, ale niekoniecznie, bo z myślą o termomodernizowanych budynkach oferowane są też rekuperatory bezkanałowe. Dzięki zastosowaniu rekuperacji wywiewanie ciepła można ograniczyć nawet o 80%.

Termomodernizacja koszty

Wciąż wielu z nas lęka się, że koszty termomodernizacji zrujnują domowy budżet. Niestety, wszystkie znaki na niebie i ziemi wskazują, że nie ma co zwlekać. Rozwiązania proekologiczne będą wymuszane przez coraz ostrzejsze wymogi prawne. Także ustawicznie rosnące koszty energii cieplnej i elektrycznej nie pozostawią nam wyboru. Aby zaoszczędzić, trzeba będzie zainwestować w materiały i technologie, dzięki którym dom będzie jak najbardziej samowystarczalny pod względem energetycznym. Niedowiarków zachęcamy, by porównali swoje rachunki za ogrzewanie z rachunkami, jakie płacą znajomi bądź sąsiedzi. Może się okazać, że ponoszą oni znacznie niższe koszty, czasem nawet mając budynki o większej kubaturze do ogrzania. Prawdziwymi szczęściarzami są ci, którzy nie żałowali funduszy i uniezależnili swoje domostwa od dostaw prądu, bo sami go wytwarzają. Stare domy mogą zużywać nawet 400-500 kWh/m² energii rocznie. Praktyka pokazuje, że nawet po tylko częściowej termomodernizacji zużycie spada o połowę, a po kompleksowej – do poziomu poniżej 100 kWh/m².

Dofinansowanie do termomodernizacji domu

Im więcej zamierzasz przeznaczyć na termorenowację domu, z tym dłuższym czasem zwrotu tej inwestycji musisz się liczyć. Zanim więc przystąpisz do dzieła, sprawdź, czy uda się skorzystać z jakichś dopłat lub refundacji. Państwo zachęca bowiem do inwestowania w czystą energię poprzez różnego rodzaju programy finansowe.

• Ulga termomodernizacyjna

W ramach ulgi termomodernizacyjnej można odliczyć od podstawy opodatkowania między innymi koszt całkowitej bądź częściowej zamiany źródeł energii na źródła odnawialne w istniejącym (czyli oddanym do użytkowania) domu jednorodzinnym. Ulgą objęte są wydatki na kupno, montaż i uruchomienie pompy ciepła, kolektora słonecznego i ogniw fotowoltaicznych oraz kotła na biomasę spełniającego co najmniej wymagania Ekoprojektu.

Przeczytaj też: Kolektory słoneczne do przygotowania ciepłej wody

Kwota odliczenia w ramach ulgi termomodernizacyjnej nie może przekroczyć 53 000 zł dla wszystkich realizowanych przez jednego podatnika przedsięwzięć termomodernizacyjnych (łącznie we wszystkich budynkach, których jest właścicielem lub współwłaścicielem). Maksymalna korzyść to 16 960 zł (gdy wydatki zmieszczą się w dochodzie podlegającym 32-procentowej stawce podatku). Z odliczenia może korzystać ta osoba, na którą są wystawione faktury. W małżeństwie limit odliczenia przysługuje każdemu z małżonków odrębnie i każdy z nich odlicza poniesione przez siebie wydatki od swojego dochodu (lub przychodu), bez względu na to, czy rozliczają się osobno, czy wspólnie. Łącznie mogą więc odliczyć nawet 106 000 zł. Jeśli dochody osiąga tylko jeden z małżonków, faktury powinny być wystawione na niego. Gdy faktura jest wystawiona na oboje małżonków, każdy z nich odlicza po 50% wydatków. Rozliczane przedsięwzięcie musi być zakończone w okresie 3 lat, licząc od końca roku, w którym poniesiono na nie pierwszy wydatek. W przeciwnym razie ulgę termomodernizacyjną trzeba zwrócić.

Odliczenia należy dokonać w zeznaniu składanym za rok, w którym poniesiono wydatki, chyba że nie znajduje ono pokrycia w rocznym dochodzie/przychodzie podatnika – wówczas można rozliczać ulgę termomodernizacyjną w kolejnych latach, nie dłużej jednak niż przez 6 lat od końca roku, w którym poniesiono wydatek. Dniem poniesienia wydatków jest data na fakturze. Ulga obejmuje wyłącznie te wydatki, które ponosi podatnik. Nie można więc uwzględnić kwot, które zostały mu zwrócone lub zrefinansowane. Na potrzeby rozliczenia ulgi termomodernizacyjnej kwotę wydatków poniesionych na termomodernizację trzeba zatem pomniejszyć o uzyskane dotacje oraz tę część wydatków, która została zaliczona do kosztów uzyskania przychodu, odliczona od przychodu lub uwzględniona w innych ulgach podatkowych (np. ulgi rehabilitacyjnej albo zwolnienia z podatku od sprzedaży nieruchomości).

• Dopłaty do termomodernizacji w ramach programu Czyste powietrze

Równie ważną akcją wspierającą termomodernizację domów jest program „Czyste powietrze” realizowany przez Ministerstwo Środowiska we współpracy z Bankiem Ochrony Środowiska. Żeby uzyskać dotację, trzeba zdemontować w użytkowanym domu stare urządzenie grzewcze na paliwo stałe i zamontować w jego miejsce pompę ciepła albo nowoczesny kocioł na pelety drzewne oraz ewentualnie dodatkowo mikroinstalację fotowoltaiczną lub kolektory słoneczne.

Najwyższy poziom dofinansowania w ramach programu Czyste powietrze – do 69 000 zł – jest przewidziany dla osób, których przeciętny dochód na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza 900 zł (1260 zł w gospodarstwie jednoosobowym) albo które pobierają zasiłek stały, okresowy, rodzinny lub specjalny opiekuńczy.

Dotacja z programu Czyste powietrze na poszczególne urządzenia nie może przekroczyć limitu wskazanego w regulaminie programu. Przykładowo może sięgać:

• 3000 zł (30% kosztów) w podstawowym, 6000 zł (60%) w podwyższonym i 9000 zł (90%) w najwyższym poziomie dofinansowania – na powietrzną pompę ciepła;
• odpowiednio 20 250 zł (45%), 27 000 zł (60%) i 40 500 zł (90%) – na gruntową pompę ciepła;
• odpowiednio 9000 zł (45%), 12 000 zł (60%) lub 18 000 zł (90%) – na kocioł na pelety drzewne o podwyższonym standardzie;
• 5000 zł (50%) przy podstawowym i podwyższonym poziomie dofinansowania i 9000 zł (90%) przy najwyższym – na mikroinstalację fotowoltaiczną.

Pamiętaj, że można też liczyć na dopłaty do fotowoltaiki w ramach rządowego programu „Mój prąd” , a także z funduszy, którymi dysponują poszczególne gminy.

Warto sprawdzić w urzędzie gminy, czy trwa albo jest planowany nabór do programu dofinansowania OZE i jakie są jego warunki. Dotacje gminne bywają bardzo korzystne i – co ważne – można je łączyć z dotacją uzyskaną w programie „Czyste powietrze”. Na przykład w Krakowie można w ten sposób dostać do 18 tys. zł na powietrzną pompę ciepła (60% kosztów).

Radosław Murat