Izolacja dachu płaskiego - stropodach niewentylowany. Jak ją zrobić, jakie materiały wybrać?

Czy dach płaski rzeczywiście łatwiej jest zaizolować niż skośny? Jakich materiałów hydroizolacyjnych na stropodach niewentylowany użyć? Czym ocieplać dach płaski? Dachy płaskie, o konstrukcji stropodachu niewentylowanego, wróciły do łask wraz z modą na nowoczesne domy o prostych bryłach.

Stropodach niewentylowany to kilkanaście lub kilkadziesiąt metrów kwadratowych płaskiej powierzchni, którą trzeba ocieplić i zabezpieczyć przed opadami atmosferycznymi. Oparciem dla izolacji jest betonowa płaszczyzna stropu nad ostatnią kondygnacją. Kluczowymi kwestiami podczas izolacji dachu płaskiego będą:

• zachowanie spadku w kierunku odpływów odbierających wodę,
• połączenie ocieplenia dachu i ścian,
• wykończenie ścian attykowych i krawędzi dachu,
• szczelny montaż izolacji
• poprawne odprowadzenie wody poza budynek.

Odwodnienie dachu płaskiego

Woda z dachów płaskich odprowadzana jest do rur spustowych bezpośrednio poprzez wpusty dachowe albo za pośrednictwem rynien zamocowanych wzdłuż krawędzi dachu.

• Wpusty

Wpusty montuje się w ścianie attykowej – to tak zwane wpusty kielichowe – bądź też w najniżej położonej części dachu. Wpusty kielichowe kierują wodę do rur zamontowanych na zewnątrz domu, wpusty umieszczone w dachu – do rur całkowicie lub częściowo biegnących wewnątrz budynku. System wpustów, zwłaszcza tych ulokowanych w płaszczyźnie dachu, powinien być starannie zaprojektowany. Na etapie budowy domu trzeba przygotować miejsca, którymi poprowadzone zostaną wewnętrzne rury spustowe. Ich przejścia przez strop i przez ściany domu muszą być szczelne. Najpierw rozprowadza się rury, a na etapie wykańczania dachu przyłącza do nich wpusty, często zanim jeszcze ułoży się na nim ocieplenie. Wpusty projektuje się w najniżej położonych miejscach dachu. Jego płaszczyzna powinna mieć minimum trzystopniowy spadek ze wszystkich stron w kierunku wpustu. Wpusty są często wyposażone w mankiety uszczelniające, które łączy się z materiałem izolacyjnym dachu. Nie wolno tu popełnić błędu, bo woda będzie wciekała między dach a izolację i zalewała pomieszczenia pod stropem. Jeśli wpust nie ma mankietu, to papę bądź folię układa się na nim. W miejscu otworu umieszcza się metalowy pierścień i przykręca go do wpustu, przebijając śrubami papę lub folię. Po tej czynności wycina się krążek papy i udrażnia w ten sposób wlot do wpustu.

• Kielichy spustowe

Kielichy spustowe mają kształt niedużej rury o przekroju kwadratowym (10 x 10 cm) zakończonej kołnierzem. Można je wyposażyć w kratki zabezpieczające przed większymi zanieczyszczeniami. Boczne kielichy spustowe rozmieszcza się przeważnie po dwa na jednej ściance attykowej. Montuje się je w sąsiedztwie narożników domu. Ich elastyczne kołnierze da się dokładnie dopasować do kąta między ścianą attykową a dachem. Warto zainwestować we wpusty podgrzewane (elektrycznie) – zimą nie zatykają ich lodowe korki i roztopiony śnieg bez przeszkód spływa nimi z dachu.

Przygotowanie dachu płaskiego do izolacji

Dach płaski jest płaski tylko z nazwy. Musi mieć bowiem uformowany spadek, dzięki któremu woda opadowa na nim nie zalega, tylko spływa ku rynnom lub wpustom dachowym. Spadek może być uformowany na stropie. Na jego płycie zagruntowanej preparatem szczepnym układa się wtedy podkład z zaprawy cementowej i – zanim zwiąże – formuje w nim wymagane nachylenia. Zazwyczaj ich kąt ma 3^o. Na surowym betonie lub warstwie spadkowej nie można układać ocieplenia. Najpierw podłoże należy oczyścić z pyłu. Trzeba się także upewnić, że jest suche. Czynności te poprzedzają układanie paroizolacji, która ma powstrzymać przenikanie wilgoci od strony pomieszczenia ku ociepleniu. Jeśli zdecydujemy się na folię paroizolacyjną, układamy ją wprost na podłożu. Papa paroizolacyjna wymaga wcześniejszego zagruntowania betonu roztworem bitumicznym. Papę taką mocuje się do podłoża metodą zgrzewania lub klejenia.

Materiały do ocieplania stropodachu niewentylowanego

• Styropian

Do izolacji stropodachów niewentylowanych używa się białych lub szarych płyt EPS 100 DACH-PODŁOGA. Można także sięgnąć po styropian fabrycznie połączony z papą nawierzchniową (płyty hybrydowe) albo po tak zwaną styropapę, czyli matę z ponacinanego styropianu połączoną z papą podkładową (jednostronnie lub dwustronnie). Jedna rolka styropapy kryje 5 m² powierzchni. Takie produkty pozwalają skrócić czas potrzebny na ocieplenie i prace hydroizolacyjne. Najczęściej wykorzystuje się styropian o współczynniku przewodzenia ciepła λ = 0,038 W/(m^.K). Styropian jest lekki, więc tylko w niewielkim stopniu podnosi ciężar stropu. Niestety nie jest w zupełności odporny na działanie ognia i wysokiej temperatury. Płyty styropianowe mają wielkość 1 x 0,5 m.

• Wełna mineralna

Do izolacji stropodachów niewentylowanych może być użyta zarówno wełna szklana, jak i skalna. Jedna i druga w postaci dość gęstych płyt. Współczynnik przewodzenia ciepła λ przez wełnę dachową mineralną wynosi przeważnie 0,038 W/(m^.K). Wełna jest materiałem niepalnym i – co więcej – może powstrzymywać rozprzestrzenianie się ognia. Niestety jest zdecydowanie cięższa niż styropian. Obciążenie nią sięga 17 kg/m². Największe płyty wełniane mają wymiary 1,9 x 1,2 m.

• Polistyren XPS

Do izolacji stropodachów niewentylowanych wykorzystuje się też polistyren XPS. Ma sporą gęstość objętościową – od 20 do 50 kg/m³ – oraz dużą wytrzymałość na ściskanie przy 10-procentowym odkształceniu, która nie spada poniżej 250 kPa. Dużym atutem płyt polistyrenowych jest ich znikoma nasiąkliwość – 0,5- 1,5%. Polistyren ekstrudowany, podobnie jak styropian, jest narażony na szkodliwe działanie niektórych chemikaliów i promieniowania słonecznego (UV). Współczynnik przewodzenia ciepła λ wynosi dla polistyrenu XPS 0,031-0,037 W/(m^.K).

• Płyty PIR

Są twardsze i odporniejsze na działanie ognia niż styropian i polistyren XPS. Ich wytrzymałość wynosi minimum 150 kPa. Zdolne są powstrzymywać ogień przez 30 minut. Mają też lepszą izolacyjność cieplną. Ich współczynnik przewodzenia ciepła λ wynosi nawet 0,023 W/(m^.K).

Zobacz też:

• Projekty domów z Kolekcji Muratora z płaskim dachem >>>

Ocieplenie dachu płaskiego w jednej lub dwóch warstwach

Izolacja cieplna musi sprawić, że dach będzie miał współczynnik przenikania ciepła U nie większy niż 0,20 W/(m^2.K), bo takie są wymagania przepisów. Jednak wybór konkretnego rozwiązania pozostaje w gestii inwestora.

Sprawdź też:

• Jak zabezpieczyć dach płaski przed zaleganiem śniegu >>>
• TOP 5 najlepszych projektów domów z dachem płaskim >>>

Trzeba wiedzieć, że użyte do tego produkty powinny spełniać kilka surowych kryteriów. Oczywiście najważniejsza jest jak najlepsza izolacyjność termiczna, co się przekłada na jak najniższy współczynnik przewodzenia ciepła λ danego materiału (im jest wyższy, tym grubsza musi być warstwa izolacji). Płyty ociepleniowe powinny też być odporne na ściskanie, aby się nie zniszczyły np. w trakcie chodzenia po dachu. Płyty mocuje się do stropu klejem do styropianu (najlepiej bitumicznym) lub mechanicznie, systemowymi kołkami z tarczami. Gdy płyty klei się, w niektórych miejscach, choćby wzdłuż krawędzi dachu i w narożnikach, trzeba użyć także kołków.

Zobacz także:

• Kołki do styropianu >>>

Oprócz systemów jednowarstwowych producenci wełny mineralnej oferują też dwuwarstwowe, w których na spód trafia wełna w postaci płyt o mniejszej gęstości, a na wierzch płyty kilkukrotnie cieńsze, za to znacznie gęstsze. Ich zadaniem jest ochrona zasadniczej izolacji przed uszkodzeniem w trakcie montażu papy (lub innego materiału izolacyjnego) i dalszej eksploatacji dachu. Dodatkowo układ dwuwarstwowy pozwala uniknąć mostków termicznych mogących się pojawić między płytami. Płyty górne są bowiem tak układane, żeby osłaniały styki między płytami dolnymi.

Izolacja z piany dachu płaskiego

Coraz częściej ociepla się dachy zamkniętokomórkową pianą poliuretanową. Jest ona rozprowadzana metodą natryskową. Taką usługę świadczy wiele firm. Zaletą piany jest przede wszystkim szybkość nakładania. Ponadto piana zapewnia jednorodną i bardzo szczelną warstwę, bez ryzyka zaistnienia mostków termicznych. Nie wymaga paroizolacji. Na takiej izolacji nie trzeba też kłaść papy. Poliuretanowa izolacja dachu płaskiego musi mieć jednak ochronę przed promieniowaniem UV. Dlatego maluje się ją specjalną elastyczną farbą silikonową lub pokrywa izolacją polimocznikową (także rozprowadzaną natryskowo). Wartość współczynnika przenikania ciepła λ pian zamkniętokomórkowych wynosi 0,023-0,029 W/(m^.K).

Hydroizolacja z papy na dachu płaskim

Na dachach stosuje się przeważnie dwa rodzaje pap – podkładową i termozgrzewalną papę wierzchniego krycia. W niektórych systemach używana jest papa jednowarstwowego krycia. To papa wierzchnia, niewymagająca stosowania podkładu z innej papy. Istnieje także papa wentylacyjna, różniąca się od innych m.in. tym, że ma zrobione równomiernie rozmieszczone otwory lub równoległe pasy kleju tworzące po zgrzaniu kanaliki wentylacyjne. Używa się jej jako dodatkowej warstwy, gdy pokrycie musi być wentylowane. Papy takie zapobiegają gromadzeniu się wilgoci w pokryciu dachowym. Alternatywą dla podkładowej papy mocowanej mechanicznie jest papa samoprzylepna. Od spodu jest pokryta lepkim asfaltem i zabezpieczona folią PE, która podczas układania jest odrywana, dzięki czemu papa samoczynnie przykleja się do zagruntowanego podłoża. Na dachach może być także stosowana papa paroizolacyjna, której spód powleczony jest folią aluminiową. Zabezpiecza się nią podłoże betonowe przed układaniem kolejnych warstw dachu.

Stropodachu niewentylowanego: jakość papy do izolacji

Wszystkie papy mają budowę warstwową. Od liczby i rodzaju warstw zależą ich grubość i takie cechy jak wytrzymałość mechaniczna lub odporność na zmiany temperatury. Rdzeniem papy jest tak zwana osnowa, odpowiedzialna za jej wytrzymałość na rozciąganie. Jeszcze niedawno najpopularniejszą osnową była zwykła tektura. Dziś prawie całkiem wyparły ją inne materiały. Bardzo popularna jest tkanina poliestrowa – elastyczna, a zarazem wytrzymała na rozciąganie. Tkanina z włókna szklanego, choć krucha i mało rozciągliwa, poprawia w znacznym stopniu odporność papy na ogień. Delikatniejszą osnową niż pozostałe jest welon z włókna szklanego. Do produkcji pap stosuje się też osnowy kompozytowe (szklano-poliestrowe). Mogą mieć różne gramatury określające masę 1 m² ich powierzchni (od 40 do 250 g/m²). Im wyższa gramatura, tym osnowa mocniejsza, ale też mniej elastyczna. Jest obustronnie powleczona bitumem. Ważny jest sposób, w jaki go zmodyfikowano. Dzięki modyfikacji elastomerem SBS papa zachowuje dużą elastyczność nawet w bardzo niskiej temperaturze (od -40° do +120^oC). Można ją układać jesienią, a nawet zimą. Nadaje się do łączenia z innymi rodzajami pap. Natomiast papy modyfikowane plastomerem APP są polecane na dachy o większym nachyleniu. Mają mniejszą wytrzymałość na niską temperaturę niż papy modyfikowane SBS. Zachowują elastyczność i izolacyjność w temperaturze od -15 do +150^oC. Nie mogą być łączone z papami inaczej modyfikowanymi. Najbardziej uniwersalne są papy modyfikowane OCB. Można je układać w temperaturze od -40 do +150^oC.

Zobacz także:

• Membrany dachowe: jaką funkcję pełnią? Jakie są ich rodzaje? >>>

Najtańsze są papy oksydowane. W ich przypadku uszlachetnienie asfaltu jest wynikiem przemysłowego oddziaływania na niego gorącym powietrzem. Zachowują właściwości przy temperaturze od -10 do 110^oC. Papy wierzchniego krycia mają posypkę z łupku, bazaltu lub grysu ceramicznego. Ma ona zabezpieczyć papę przed szkodliwym działaniem promieni UV i nagrzewaniem. W papach podkładowych posypka zastępowana jest talkiem zapobiegającym jej sklejeniu. Podsumowując, na ocieplany stropodach niewentylowany polecamy papy odporne na odkształcenia, a więc elastyczne. Warto zastosować papę na osnowie poliestrowej, modyfikowaną SBS lub OCB.

Izolacja stropodachu niewentylowanego: wideo

Zasady układania papy dachowej

Po ociepleniu dachu płaskiego trzeba niezwłocznie zacząć układanie papy, aby nagły deszcz nie zamoczył materiału termoizolacyjnego. Przeważnie wykonuje się izolację dwuwarstwową. Na płytach ociepleniowych jest wtedy rozwijana papa podkładowa i mocowana do stropu kołkami. Kołki przechodzą przez ocieplenie i dodatkowo przytrzymują jego warstwę. Łączniki te umieszcza się wzdłuż krawędzi pasa papy. Po ułożeniu pasa sąsiedniego, który musi zachodzić na poprzedni na szerokość około 15 cm, kołki zostają zakryte. Zakłady się skleja lub zgrzewa. W tym drugim przypadku, jeśli ocieplenie wykonane jest ze styropianu, polistyrenu XPS lub piany PIR, pod każdym zakładem musi być umieszczona przekładka ochronna w postaci pasa papy podkładowej. Inaczej płomień palnika zniszczy termoizolację. Można także zastosować podkładową papę samoprzylepną i wtedy jej kołkowanie jest zbędne, ale kołkami trzeba zamocować ocieplenie. Na papie podkładowej układana jest papa wierzchniego krycia. Coraz rzadziej stosuje się papę mocowaną na klej bitumiczny. Zastępuje ją papa termozgrzewalna. Do jej montażu potrzebny jest palnik gazowy. Płomień rozgrzewa bitum na jej spodzie, aż przejdzie z konsystencji stałej do płynnej, i wtedy papa jest dociskana do podłoża. Rozgrzewa się bitum na całej spodniej powierzchni. Tu zakłady również wynoszą około 15 cm. Mniej pracochłonna od izolacji dwuwarstwowej jest izolacja jednowarstwowa, ale w przypadku tej pierwszej powierzchowne uszkodzenie nie powoduje utraty szczelności powłoki – wodę powstrzymuje jeszcze papa podkładowa. W izolacji jednowarstwowej nie stosuje się papy podkładowej (poza miejscami trudnymi, na przykład attykami, kominami). Potrzebna jest tu jednak specjalna papa (jednowarstwowego krycia). Jej pasy układa się metodą zgrzewania, z zachowaniem szerszych zakładów niż zazwyczaj. Papa jednowarstwowa jest polecana zwłaszcza wtedy, gdy do ocieplania dachu używa się płyt styropianowych laminowanych papą lub tak zwanej styropapy. Producenci takich wyrobów nie uznają bowiem papy fabrycznie połączonej ze styropianem za papę podkładową w pełnym tego słowa znaczeniu. W przypadku izolacji dwuwarstwowej styropian tego typu mocuje się do podłoża, a na nim układa papę podkładową i wierzchnią.

Radosław Murat