Audyt energetyczny budynku - co to jest i po co się go robi?

Audyt energetyczny zawiera wytyczne wykonania termomodernizacji budynku, czyli takich ulepszeń, które umożliwią jego użytkowanie przy mniejszym zużyciu energii do ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody, a tym samym przy mniejszych kosztach. Kto i kiedy powinien go zrobić?

Co trzeba wiedzieć o audycie, by mieć pewność, że taka inwestycja się opłaca? Ogólne zasady termomodernizacji budynków są znane, ale dla każdego konkretnego budynku trzeba określić, co w danym przypadku trzeba wykonać oraz ocenić, czy to się opłaca. Budynki różnią się usytuowaniem w terenie, wielkością, kształtem, rodzajem zastosowanych materiałów i innymi cechami, a po latach użytkowania mają różne usterki jak np. spękania, odpryski, czy zawilgocenia. Dlatego każdy trzeba zbadać i dobrać dla niego najbardziej racjonalny sposób termomodernizacji.

Spis treści

1. Audyt energetyczny co to jest?
2. Dlaczego warto zrobić audyt energetyczny?
3. Co jest potrzebne do audytu energetycznego?
4. Kto może opracować audyt energetyczny?
5. Jak się robi audyt energetyczny
6. Ile kosztuje audyt energetyczny?
7. Dla kogo audyt energetyczny?
8. Przepisy i wymagania dla audytów energetycznych
9. Audyt czy uproszczona analiza energetyczna? Porada prawna

Audyt energetyczny co to jest?

Audyt energetyczny to „opracowanie określające zakres oraz parametry techniczne i ekonomiczne przedsięwzięcia termomodernizacyjnego, ze wskazaniem rozwiązania optymalnego, w szczególności z punktu widzenia kosztów realizacji tego przedsięwzięcia oraz oszczędności energii, stanowiące jednocześnie założenia do projektu budowlanego”. Taką definicję audytu energetycznego zawiera Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Jak ma wyglądać taki dokument audytu, precyzuje wydane do tej ustawy rozporządzenie „w sprawie szczegółowego zakresu i form audytu energetycznego oraz części audytu remontowego, wzorów kart audytów, a także algorytmu oceny opłacalności przedsięwzięcia termomodernizacyjnego”.

Audyt energetyczny powinien określić:

• jaki jest istniejący stan techniczny budynku i jakie są koszty energii;
• co trzeba w budynku zmienić lub zmodernizować, żeby istniejący stan poprawić i osiągnąć z tego korzyści (zmniejszyć koszty eksploatacji);
• jak to wykonać, czyli jakie zastosować rozwiązania techniczne;
• jakie będą koszty modernizacji i jakie będą efekty, czyli oszczędności;
• jak to sfinansować, czyli w jakim stopniu trzeba przeznaczyć na to własne środki, a w jakim korzystać z kredytu, a także o jaki rodzaj pomocy finansowej można się starać (pomoc państwa, np. ulga termomodernizacyjna, programy Czyste powietrze, stop smog i inne).

Dlaczego warto zrobić audyt energetyczny?

Audyt energetyczny to analiza stanu budynku pod kątem zminimalizowania zużycia energii. Audytor energetyczny określa rodzaj robót i parametry materiałów potrzebnych do przeprowadzenia termomodernizacji oraz unowocześnienia instalacji, podaje koszt działań, wylicza czas zwrotu poniesionych nakładów i rekomenduje najkorzystniejszy wariant. Audyt energetyczny jest praktycznym przewodnikiem, co należy zrobić, by optymalnie zmodernizować dom zgodnie z aktualnymi warunkami technicznymi. A wszystko po to, by uniknąć sytuacji, gdy oszczędności na rachunkach za ogrzewanie miałyby być niewspółmiernie małe w stosunku do wydatków na termomodernizację. O tym jak skorzystać z dopłat do ocieplenia domu - pisaliśmy TUTAJ >>>

Zapytaliśmy eksperta p. Maciej Maja - audytora energetycznego, dlaczego przed remontem domu warto wykonać audyt. - Właścicielom starych domów remont często wydaje się oczywisty, szczególnie jeśli chodzi o grubość izolacji (przeczytaj też artykuł Jak dobrać grubość izolacji? >>>) Spotykam się często z opinią, że nie trzeba tu niczego liczyć, wystarczy dać standardową grubość, np. 20 cm styropianu, i załatwione. Nie jest to takie proste. Remont jest wyzwaniem bardziej złożonym. Zbyt uproszczone podejście skutkuje słabym efektem końcowym, mostkami cieplnymi w przegrodach, problemami z wentylacją grawitacyjną i wyższymi kosztami prac. Ocieplenie budynku musi obejmować systemowo wszystkie elementy zewnętrzne – także podłogę na gruncie, strop nad nieogrzewaną piwnicą, czy ściany od strony pomieszczeń nieogrzewanych. Pominięcie jakiegoś fragmentu budynku obniża efekt całego przedsięwzięcia. Remont domu musi być starannie zaplanowany. Bez sensu jest najpierw wymieniać okna, a potem robić ocieplenie albo wykończyć wnętrze, a później zabierać się do ocieplania zimnej podłogi - wyjaśnia.

Co jest potrzebne do audytu energetycznego?

Do audytu energetycznego jest potrzebna zarówno dokumentacja, jak i informacje od właściciela budynku. Wykonawca audytu energetycznego (audytor) musi zapoznać się z dokumentacją budynku (projekt architektoniczno-budowlany ew. inwentaryzacja powykonawcza, inwentaryzacja technologiczna zagospodarowania obiektu, książka obiektu budowlanego), aby wiedzieć, z jakich materiałów wykonane są poszczególne elementy budynku. Następnie podczas wykonywania audytu musi dom dokładnie obejrzeć i ocenić stan ścian, dachu, okien i innych elementów, obejrzeć wszystkie usterki, a także ocenić ewentualne utrudnienia w prowadzeniu robót modernizacyjnych, jak np. istnienie przybudówek, tarasów, skarp. Audytor energetyczny ocenia także system ogrzewania, wentylacji, przygotowania ciepłej wody i bada możliwości zastosowania innego systemu zaopatrzenia w ciepło, np. zmianę kotła, zmianę stosowanego paliwa lub przyłączenia budynku do sieci grzewczej, a także możliwość i celowość wykorzystania paneli fotowoltaicznych, pompy ciepła i innych.

Przeczytaj też: Jak uzyskać dofinansowanie do wymiany kotła

Oprócz danych z udostępnionych dokumentów audytor często musi wykonać własne pomiary i obserwacje, zwłaszcza dotyczące izolacyjności termicznej przegród. Audytor powinien uzyskać od właściciela budynku informacje o ponoszonych aktualnie kosztach zużywanej energii lub paliwa, o planowanym korzystaniu z dotacji lub kredytów w ramach programów wspierania termomodernizacji i o wysokości środków własnych, które może na ten cel przeznaczyć, a także uwagi i zastrzeżenia dotyczące modernizacji, np. nieocieplanie podłogi ze względu na związane z tym zakłócenia użytkowania.

Na podstawie zebranych danych audytor opracowuje audyt energetyczny i określa w nim, co trzeba zrobić, aby w sposób najbardziej racjonalny, przy możliwych do zaakceptowania kosztach wprowadzić ulepszenia, w wyniku których zmniejszy się zużycie energii w budynku. Określa więc w audycie energetycznym rodzaj robót, materiały, które należy zastosować, a także potrzebne zmiany w instalacjach.

Jak się robi audyt energetyczny

Dla oceny efektów poszczególnych ulepszeń audytor musi wykonać obliczenia zapotrzebowania energii cieplnej w sytuacji, jaka będzie po wykonaniu tych ulepszeń. W obliczeniach wykorzystuje się dane techniczne budynku, a więc wartości izolacyjne ścian, dachów i okien, dane dotyczące wentylacji i ciepłej wody, a także sprawność instalacji i źródła ciepła. Obliczenia uwzględniają także dane klimatyczne dla terenu, na którym znajduje się budynek (średnie z kilkudziesięciu lat temperatury powietrza i wartości promieniowania słonecznego). Takie dane są publikowane przez Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju dla wielu punktów na terenie kraju. W obliczeniach trzeba określić ilość ciepła, które przenika przez ściany, dachy i okna oraz ciepła potrzebnego do ogrzania powietrza, które z zewnątrz dopływa do wnętrza budynku, czyli tak zwane straty ciepła, ale także zyski ciepła, czyli ilość ciepła od promieniowania słonecznego, które dostaje się przez okna do budynku oraz ciepła, które wytwarzają w budynku ludzie i urządzenia.

Na podstawie tych obliczeń audytor określa i porównuje koszty, jakie są ponoszone obecnie i jakie będą po wykonaniu ulepszeń i termomodernizacji, a więc jakie będą oszczędności.

Kolejną czynnością przy wykonywaniu audytu energetycznego jest obliczenie kosztu robót, które będzie trzeba wykonać, a porównując te koszty z oszczędnościami, ocenia się opłacalność termomodernizacji. Określa się ją przez tak zwany czas zwrotu ponoszonych kosztów, czyli oblicza się w ciągu ilu lat z uzyskanych oszczędności zwrócą się poniesione koszty.

Wynikiem tych wszystkich badań i obliczeń jest audyt energetyczny, w którym podany jest opis budynku i opis ulepszeń, które powinny być wykonane wraz z ich kosztem oraz wykazem robót.

W audycie energetycznym jest także opisana forma finansowania: czy będzie to realizacja w całości z funduszy własnych właściciela, czy też właściciel przewiduje uzyskanie dotacji, pożyczki czy kredytu. W tych przypadkach powinna być obliczona kwota rat spłaty pożyczki czy kredytu.

Ubieganie się o wsparcie finansowe przedsięwzięcia może wymagać opracowania audytu energetycznego w szczególnej formie i treści dostosowanej do wymagań instytucji kierującej programem.

Audyt energetyczny może podawać dwa lub więcej wariantów realizacji termomodernizacji różniących się zakresem robót i kosztem, ale powinien wskazywać wariant najkorzystniejszy. Ostateczna decyzja o wyborze wariantu należy do właściciela.

Ile kosztuje audyt energetyczny?

Audyt energetyczny domu jednorodzinnego kosztuje od 1000 do 2000 zł. Wskazuje, co należy zrobić, żeby inwestycja w termomodernizację zwróciła się w najkrótszym czasie.

Dla kogo audyt energetyczny?

Audyt energetyczny jest przeznaczony:

• Dla właściciela budynku

dostarcza mu pełnej informacji o tym co należy wykonać, jakie będą związane z tym koszty i jaki zostanie osiągnięty efekt, czyli o ile zmniejszą się corocznie ponoszone koszty ogrzewania. Właściciel ma w audycie wszystkie dane do podjęcia decyzji o wykonaniu termomodernizacji.

Rozpoczęcie termomodernizacji bez audytu energetycznego naraża właściciela na wydatki i efekty inne niż się spodziewał!

Audyt jest też wymagany w niektórych programach dofinansowania przy składaniu wniosku o dotację, pożyczkę czy kredyt.

• Dla władz i banków,

które kierują programami wspierania termomodernizacji. Audyt jest dokumentem, który określa cel, na jaki mają być przeznaczone środki, uzasadnia rzeczywistą potrzebę wnioskowanej kwoty dotacji lub kredytu, a także stanowi uzasadnienie, że planowane przedsięwzięcie jest zgodne z celami i warunkami programu.

• Dla projektanta,

który opracuje projekt budowlany, jako założenia do tego projektu. Według warunków określonych w audycie projektant ustala konkretne rozwiązania. Na przykład dla ocieplenia ścian, dla którego w audycie został ustalony materiał i grubość warstw projektant opracowuje szczegóły wykonawcze, rodzaj faktury i kolory elewacji, a według wymagań określonych dla okien dobiera ich konkretny rodzaj oraz opracowuje szczegóły umocowania okien w ścianach.

Przepisy i wymagania dla audytów energetycznych

Przepisy, które określają szczegółowe wymagania dotyczące opracowania audytu energetycznego zawarte są w Rozporządzeniu w sprawie szczegółowego zakresu i formy audytu energetycznego w Dzienniku Ustaw nr 43/2009, poz. 346 ze zmianami w dzienniku z 2015, poz. 1606.

W poszczególnych programach wspierania termomodernizacji wprowadzane są często dodatkowe wymagania dotyczące audytów energetycznych. Na przykład może być wymagane obliczenie zmniejszenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery, jakie osiągnięte będzie w wyniku termomodernizacji. Niektóre programy wymagają, aby razem z termomodernizacją wykonać modernizację systemu oświetlenia i uzyskać oszczędność energii elektrycznej.

Audyt czy uproszczona analiza energetyczna? Porada prawna

Sporządzenie audytu trzeba zlecić osobie uprawnionej, natomiast analizę energetyczną wykonuje się samodzielnie, po prostu wypełniając wniosek o dofinansowanie poprzez aplikację internetową. Co ważne, aplikacja automatycznie wstawia niezbędne dane i wykonuje obliczenia:

• na podstawie podanego we wniosku roku oddania budynku do użytkowania lub daty uzyskania zgody na budowę przyjmuje współczynniki przenikania ciepła U dla przegród budowlanych i starej stolarki okiennej oraz drzwiowej. Nie musimy więc przeszukiwać starych dokumentów, takich jak projekt budowlany, umowa z wykonawcą albo dokumenty zakupu wyrobów budowlanych. Jeśli na przykład dom został oddany do użytku w latach 1992-1998, system przyjmie, że U dla ścian wynosi 0,60, a dla okien 2,6;

• po wpisaniu w odpowiednie rubryki wniosku rodzaju materiału ocieplającego (styropian, wełna mineralna itp.) i jego grubości system podpowie dla niego wartość współczynnika przewodzenia ciepła λ (można też podać inną wartość, gdy wynika to z pisemnej deklaracji producenta) i policzy współczynnik U dla każdej przegrody poddanej termomodernizacji. Jeśli nie będzie spełniała wymagań Warunków Technicznych 2021, to pojawi się komunikat ostrzegawczy. Należy wówczas odpowiednio zwiększyć grubość lub zmienić rodzaj izolacji;

• na podstawie wprowadzonych informacji aplikacja do analizy energetycznej wylicza koszt kwalifikowany dla każdego rodzaju robót. Jeśli audyt energetyczny został wykonany i wnioskodawca chce wypełnić wniosek na jego podstawie, musi do wniosku wstawić dane zawarte w audycie (nie może ich zmienić) i zrealizować wskazany w nim optymalny zakres prac.

Zwróćmy też uwagę, że audyt musi być sporządzony wg warunków technicznych dla przegród obowiązujących od 31 grudnia 2021 r. (WT 2021). Ponadto nie można go wliczyć w koszty, jeśli został wykonany przed 1 stycznia 2018 r.

Agnieszka Szajkowska