Polska jest krajem o bardzo wysokim zanieczyszczeniu powietrza, także pochodzącym z tzw. niskiej emisji. To pyły zawieszone i cząsteczki trujących gazów powstające podczas spalania w kotłach i piecach paliw stałych, zwłaszcza węgla. Olbrzymia liczba domów jednorodzinnych i mieszkań komunalnych w Polsce jest opalana węglem. Według szacunków Ministerstwa Klimatu i Środowiska w 2021 r. było to 4,3 mln gospodarstw domowych. Zanieczyszczenie powietrza wywołuje choroby odpowiadające za śmierć ponad 45 tys. mieszkańców naszego kraju rocznie. Według ostatnich danych CEEB (Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków), w Polsce w budynkach jednorodzinnych na wymianę czeka jeszcze 3 miliony kopciuchów. Sprawdzamy, do kiedy trzeba wymienić kopciucha w poszczególnych województwach? Czy są kary za brak wymiany kopciucha?
Spis treści
- Na co wymienić kopciucha?
- Jakie dopłaty do wymiany kopciucha
- Uchwały antysmogowe - wymiana pieców na węgiel
- Piece na węgiel pozaklasowe i z certyfikatami
- Wymiana kopciuchów
- Do kiedy trzeba wymienić kopciucha w danym województwie
- Do kiedy trzeba wymienić piece na węgiel 3 i 4 klasy
- Co jeżeli nie wymienię kopciucha?
- Zakaz najgorszych paliw
Na co wymienić kopciucha?
Trwa kampania dotycząca wymiany kopciuchów, jej celem jest zastąpienie przestarzałych pieców na węgiel nowoczesnymi urządzeniami grzewczymi, które mają wysoką sprawność oraz emitują niewielkie ilości zanieczyszczeń. Obowiązujące prawo nakłada obowiązek wymiany pieca na węgiel. Przykładowo w Warszawie do końca 2022 r. jest obowiązek wymiany kopciucha, czyli pieca albo kotła na węgiel lub drewno, który nie spełnia wymogów klasy 3, 4 lub 5. Mieszkańcy mogą otrzymać na to do 70% dotacji refundującej koszt wymiany kopciucha.
Przeczytaj też: Dodatek węglowy 3000 zł - jak wypełnić wniosek i kiedy wypłata >>>
Na co wymienić kopciucha? Wprowadzono przepisy dotyczące wprowadzania na rynek urządzeń grzewczych o wysokiej sprawności i niskiej emisji zanieczyszczeń. Obecnie wszystkie nowo instalowane kotły, piece lub kominki muszą spełniać wymogi Ekoprojektu. Jednak to dotyczy nowych inwestycji. W ramach programu “Czyste powietrze” można uzyskać dofinansowanie do wymiany kopciucha na:
- nowoczesny kocioł na pellety,
- piec gazowy,
- pompę ciepła.
Wymiana kopciucha nie zawsze jest prosta i często wymaga modernizacji całej instalacji grzewczej. Wyjaśniamy, jakie problemy mogą się pojawić przy wymianie kopciucha na pompę ciepła i jak prawidłowo wymienić kopciucha na piec gazowy.
Jakie dopłaty do wymiany kopciucha
Jak zachęcić lub zmusić mieszkańców Polski do pozbycia się kopciuchów? Najbardziej skuteczne są dofinansowania do wymiany starego pieca na węgiel. Średnia wysokość dotacji przypadająca na jedno gospodarstwo domowe jest uzależniona od dochodów i może wynosić od 15 tys. zł do nawet 37,5 tys. zł. Oprócz wymiany kopciuchów można też składać wnioski o dofinansowanie do instalacji kotłów gazowych kondensacyjnych, kotłów na pellety o podwyższonym standardzie, ogrzewanie elektryczne, czy pompy ciepła. Ponadto warto sprawdzać programy gminne. Funkcjonują różne dotacje na wymiany kopciuchów w poszczególnych województwach. Przykładowo mieszkańcy Warszawy cały czas mogą ubiegać się o finansowe wsparcie w ramach warszawskiego programu antysmogowego.
Uchwały antysmogowe - wymiana pieców na węgiel
Zgodnie z konstytucją obowiązek dbania o zdrowie publiczne i jakość powietrza spoczywa na władzach publicznych, m.in. samorządach. Żeby wyeliminować z domów i mieszkań przestarzałe urządzenia grzewcze - stare piece na węgiel - są wprowadzane tak zwane uchwały antysmogowe. Podejmują je sejmiki poszczególnych województw. Pierwsze uchwały zostały podjęte w 2017 r., stopniowo powstają w następnych województwach. Pierwszą uchwałę antysmogową wprowadziło województwo małopolskie, w tym Kraków, gdzie stan powietrza był bardzo zły. Obecnie uchwały antysmogowe obowiązują w 15 województwach oprócz warmińsko-mazurskiego i podlaskiego. Lokalne uchwały antysmogowe mogą podejmować też władze miast i gmin. Takie uchwały obowiązują w większych miastach, np. Krakowie, Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu, niektórych uzdrowiskach itp.
Piece na węgiel pozaklasowe i z certyfikatami
Przed laty nie było obowiązku badania sprawności urządzeń grzewczych oraz tego, ile niebezpiecznych dla zdrowia pyłów i gazów emitują. Potem zdefiniowano wymogi dla kotłów na węgiel klasy 1, 2 i 3, a następnie wprowadzono zapisy dla kotłów klasy 4 i 5. Ale ich stosowanie było dobrowolne. Dopiero od 2017 r. zaczęła obowiązywać norma, że nowe kotły na paliwa stałe wprowadzane na rynek muszą spełniać klasę 5. Od 2020 r. obowiązuje dyrektywa Ekoprojekt, która jeszcze zaostrza wymogi co do kotłów na paliwa stałe.
Wymiana kopciuchów
Niektóre zapisy uchwał antysmogowych już obowiązują, inne będą wchodzić w życie stopniowo. W pierwszej kolejności należy przestać korzystać z kotłów na węgiel pozaklasowych i/lub nieposiadających tabliczki znamionowej. Niektóre sejmiki wprowadziły zapisy dotyczące obowiązku wycofania kopciuchów zależnie od tego, jak dawno zostały wprowadzone do użytkowania, np. eksploatowanych dłużej niż 10 lat, a potem dłużej niż 5 lat. Następnie trzeba będzie wymienić kotły na węgiel klasy 3 i 4.
Każde województwo wprowadza swoje szczegółowe zapisy dotyczące wymiany kopciuchów, dlatego dobrze jest zapoznać się z lokalną uchwałą antysmogową, która powinna być opublikowana na stronie danego sejmiku.
Do kiedy trzeba wymienić kopciucha w danym województwie
Poniżej przedstawiamy terminy likwidacji kopciuchów i obowiązek ich wymiany na nowoczesne urządzenia grzewcze. Sprawdzamy, do kiedy należy na terenie poszczególnych województw wymienić stare piece węglowe pozaklasowe oraz urządzenia grzewcze bez tabliczki znamionowej.
Wymiana kopciucha do 1.01.2022 r
- woj. podkarpackie
- woj. śląskie
Wymiana kopciucha do 1.01.2023 r.
- woj. łódzkie
- woj. małopolskie
- woj. mazowieckie
Wymiana kopciucha do 1.07.2023 r.
- woj. świętokrzyskie
Wymiana kopciucha do 1.01. 2024 r.
- woj. kujawsko-pomorskie
- woj. lubelskie
- woj. wielkopolskie
- woj. zachodniopomorskie
Wymiana kopciucha do 1.07.2024 r.
- woj. dolnośląskie
Wymiana kopciucha do 1.09.2024 r.
- woj. pomorskie
Wymiana kopciucha do 1.01.2027 r.
- woj. lubuskie
Wymiana kopciucha do 1.01.2030 r.
- woj. opolskie
Do kiedy trzeba wymienić piece na węgiel 3 i 4 klasy
Na niektórych terenach kolejne terminy usuwania starych kotłów na węgiel (kopciuchów) dotyczą urządzeń klasy 3 i 4. Kalendarium wygląda następująco:
Wymiana kopciucha do 1.07.2024 r.
- woj. świętokrzyskie
Wymiana kopciucha do 1.09.2026 r.
- woj. pomorskie
Wymiana kopciucha do 1.01.2027 r.
- woj. lubelskie
- woj. małopolskie
- woj. łódzkie
Wymiana kopciucha do 1.01.2028 r.
- woj. dolnośląskie
- woj. kujawsko-pomorskie,
- woj. mazowieckie
- woj. podkarpackie
- woj. śląskie
- woj. wielkopolskie
- woj. zachodniopomorskie
Wymiana kopciucha do 1.01.2032 r.
- woj. opolskie
Po upływie tych terminów w eksploatacji powinny być tylko kotły na paliwo stałe klasy 5 i spełniające wymogi Ekoprojektu.
Przeczytaj też:
- Od kiedy zakaz palenia węglem?
- Zakaz palenia w kominkach - kiedy i kogo obowiązuje?
- Czy będzie zakaz montowania kotłów gazowych?
Co jeżeli nie wymienię kopciucha?
Każdemu kto nie wymienił kopciucha zgodnie z obowiązującym terminem w danym województwie, grozi kara w wysokości nawet 5 tys. zł.
Zakaz najgorszych paliw
Uchwały antysmogowe bardzo szczegółowo opisują, jakiego rodzaju paliwa są lub będą zakazane. Chodzi przede wszystkim o zakaz używania jako paliwa najgorszej jakości węgla:
- mułów,
- flotokoncentratów,
- miałów z węgla kamiennego,
- węgla brunatnego,
- mokrego drewna.
