Ocieplenie fundamentu - czym ociepla się fundamenty? Jak to zrobić?
Ocieplenie fundamentu musi być dobrze wykonane, żeby ciepło z domu nie uciekało w stronę gruntu. Jak właściwie ocieplać fundamenty lub piwnice? Jaki materiał wybrać do izolacji? Jak głęboko ocieplać fundament? Odpowiadamy na te i inne pytania dotyczące ocieplania fundamentów.
Czy jest sens ocieplać fundamenty?
Ściany i płyty fundamentowe oraz podłogi na gruncie powinno się zawsze ocieplać. W czasie długotrwałych mrozów grunt zachowuje temperaturę dodatnią tylko poniżej strefy przemarzania, czyli od 80 do 140 cm pod powierzchnią (w zależności od rejonu Polski). Jeśli fundament jest nieocieplony, ciepło z wnętrza jest wprawdzie zatrzymywane przez izolację na ścianach zewnętrznych oraz pod podłogą na gruncie, jednak migruje wzdłuż konstrukcji ściany, a następnie przez mur fundamentowy i ucieka do gruntu. W tym miejscu (połączenie ściany z podłogą) dochodzi najczęściej do mocnego wychłodzenia powierzchni wewnątrz budynku, a na powierzchniach wykrapla się para wodna, powodując zawilgocenie i możliwość rozwoju pleśni.
Prawidłowe ocieplenie fundamentu łączące się z ociepleniem ściany skutecznie przeciwdziała tej ucieczce ciepła. Najważniejszą zasadą prawidłowego ocieplenia jest otoczenie całego budynku ciągłą warstwą izolacji, aby wyeliminować mostki cieplne. Izolacja powinna być tak dobrana, by współczynnik przenikania ciepła U w miejscu połączenia podłogi na gruncie ze ścianą fundamentową wynosił maksimum 0,25 W/(m2K).
Jaki materiał do ocieplenia fundamentów?
Do ocieplania fundamentów potrzebny jest materiał nie tylko wyróżniający się niską, a więc korzystną wartością współczynnika przewodzenia ciepła λ, ale też wykazujący dużą wytrzymałość na ściskanie i podwyższoną odporność na działanie wilgoci. Kryteria te spełniają:
- styropian DACH/PODŁOGA,
- polistyren ekstrudowany XPS
- płyty poliizocyjanurowe PIR.
Płyty styropianowe i XPS służące do ocieplenia fundamentów mają współczynnik λ na poziomie 0,30-0,35 W/(m.K), droższe płyty PIR 0,27-0,3 W/(m·K). Specjalnie do ocieplenia fundamentów przeznaczone są styropiany o podwyższonej wodoodporności. Wełna mineralna jest stosowana do izolacji podziemnych części budynku tylko w przypadku fundamentowych ścian trójwarstwowych, gdy jest oddzielona od gruntu ścianą osłonową.
Do ocieplenia fundamentów może się również przydać kruszywo termoizolacyjne: keramzyt, pollytag, szkło piankowe. Stosuje się je jako zasypkę wykopów fundamentowych od strony wewnętrznej domu oraz zamiast piasku, jako podkład pod podłogę na gruncie.
Nowoczesnym i coraz popularniejszym rozwiązaniem w ociepleniu fundamentów jest izolacja natryskowa wykonywana z poliuretanowej piany zamkniętokomórkowej. Pianę nanosi się szybko i dobrze przylega ona do podłoża, nawet gdy nie jest równe. Tworzy monolityczną warstwę bez żadnych przerw i szczelin mogących stać się mostkami termicznymi.
Jak się ociepla fundamenty?
Ocieplenie ścian fundamentowych powinno sięgać aż do poziomu ław. Od góry natomiast musi dojść do izolacji termicznej ścian zewnętrznych i zostać z nią szczelnie połączone. Zaczynamy po wykonaniu zabezpieczenia hydroizolacyjnego. Do podłoża płyty ociepleniowej przykleja się masą niezawierającą rozpuszczalników organicznych, te bowiem niszczą polistyren. Do ocieplania ścian fundamentowych lub ścian nieogrzewanej piwnicy wystarczy warstwa styropianu grubości 8-10 cm. Warstwy styropianu 10-15 cm wymagać będzie piwnica ogrzewana.
Szczeliny między płytami wypełniać niskorozprężną pianą poliuretanową. Nie jest to konieczne, kiedy stosuje się płyty przystosowane do łączenia na felc. Szczególną uwagę należy zwrócić na dokładne dopasowanie płyt w narożnikach budynku. Układa się je tam na mijankę, to znaczy, że krawędzie płyt ułożonych na jednej ścianie powinny się zazębiać z krawędziami płyt ze ściany przyległej.
Przed zasypywaniem fundamentów bądź ścian piwnicznych styropianowe płyty termoizolacyjne osłania się grubą, sztywną folią kubełkową, kierując przetłoczenia ku fundamentom. Folia taka zabezpieczy izolację przed gryzoniami lub korzeniami drzew. Można też, bardziej tradycyjnie, ułożyć na powierzchni ocieplenia tak zwaną rapówkę, czyli tynk podkładowy wzmocniony siatką z włókna szklanego.
Czy trzeba ocieplać płytę fundamentową?
Płytę fundamentową wykonuje się zdecydowanie szybciej i łatwiej ją szczelnie ocieplić oraz solidnie zabezpieczyć przed wodą. Na płycie fundamentowej można posadawiać budynki zarówno na gruntach o bardzo dobrej, jak i słabej nośności. Jest polecana tam, gdzie występuje wysoki poziom wody gruntowej. Płyta może być ponadto posadowiona wyżej niż ławy fundamentowe – nie musi się znajdować poniżej strefy przemarzania gruntu tak jak one. Dzięki płycie zyskujemy nie tylko fundament, ale także podłogę pierwszej kondygnacji domu. Warto podkreślić, że budując płytę, możemy całkowicie odizolować ją materiałem termoizolacyjnym od gruntu, co jest trudne do wykonania w przypadku fundamentów na ławach.
Współczynnik przenikania ciepła U płyt fundamentowych nie może być wyższy niż 0,30 W/(m2.K). Do izolacji cieplnej płyty fundamentowej polecany jest styropian DACH/PODŁOGA/PARKING, peripor, czyli styropian o podwyższonej gęstości, polistyren ekstrudowany XPS albo płyty poliizocyjanurowe PIR.
Wykonanie płyty zaczyna się od usunięcia żyznej warstwy gruntu i zrobienia płytkiego wykopu. Podłoże pod płytę robi się ze żwiru i z piasku. Musi być dobrze ubite i wyrównane. Następnie wykonuje się opaskę termoizolacyjną. Tworzy ona szalunek tracony, czyli formę, którą wypełnia się betonem, a przy tym stanowi ocieplenie bocznych krawędzi płyty fundamentowej.
Płyty ociepleniowe układa się na podłożu w 2 albo 3 warstwach. Warto ich połączenia sklejać niskoprężną pianą poliuretanową, chyba że stosujemy płyty z frezowanymi krawędziami. Gdy płyta ma być znacznie obciążona, wtedy od strony wewnętrznej tworzy się zagłębienie szerokości 30-50 cm i głębokości 40-50 cm, którego dno wypełnia się płytami ociepleniowymi. W tym miejscu betonowa płyta fundamentowa będzie grubsza. Podobne zagłębienia są też wykonywane wzdłuż linii przebiegu wewnętrznych ścian nośnych. Na ociepleniu wykonuje się szczelną hydroizolację z grubej folii polietylenowej lub membrany EPDM, a na niej umieszcza stalowe kratownice zbrojeniowe i rozprowadza mieszankę betonową.
Technologii wykonywania płyt jest kilka, podobnie jak typów materiałów ociepleniowych i hydroizolacyjnych. Na przykład można zrezygnować z folii hydroizolacyjnej, jeśli ma być wykorzystany beton wodoodporny W8. Zastąpi ją także papa bitumiczna lub hydroizolacja mineralna.
Opaska przeciwwysadzinowa – kiedy jest konieczna?
Chodzi tu o pas utworzony z płyt termoizolacyjnych biegnący dookoła płyty fundamentowej i mający szerokość około 1 m. Jak wskazuje nazwa, opaskę taką trzeba wykonywać w przypadku gruntów wysadzinowych. Są to wszystkie grunty o ograniczonej przepuszczalności wody, czyli spoiste lub częściowo spoiste. W takich gruntach mogą się znajdować tak zwane soczewki wodne, które zimą zamarzają, a to mogłoby doprowadzić do podniesienia całego budynku. Jeżeli są pod nim same piaski i żwiry, opaska nie jest konieczna. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że poprawia ona bilans cieplny budynku. Lepiej więc z niej nie rezygnować, tym bardziej że jej wykonanie nie jest kosztowne.
Jak głęboko w ziemi ocieplać fundamenty?
Podczas ocieplania domu o ścianach naziemnych dwuwarstwowych najlepsze rezultaty osiąga się, układając izolację po zewnętrznej stronie muru fundamentowego. Ponieważ zimą temperatura w głębszych warstwach gruntu jest nieco wyższa niż na powierzchni, warstwa ocieplenia ułożona niżej teoretycznie mogłaby być nieco cieńsza. W praktyce ścianę fundamentową ociepla się warstwą o jednakowej grubości, układając ją na całej wysokości fundamentu i opierając ocieplenie o górę ławy. Robi się tak głównie ze względu na wygodę pracy. Jeżeli dom jest niepodpiwniczony, a parter jest znacznie powyżej poziomu gruntu, to głębokość, do jakiej układamy ocieplenie, może być mniejsza. Powinno ono jednak być zagłębione minimum 50 cm.
Izolacja termiczna w pionie lub po obwodzie
Izolację cieplną układa się po wykonaniu pionowej izolacji przeciwwilgociowej lub przeciwwodnej muru fundamentowego. Stanowi ona jednocześnie warstwę ochronną hydroizolacji. Obecnie dostępne płyty styropianowe typu Fundament lub płyty XPS, są odporne na zawilgocenie i nie wymagają żadnych dodatkowych zabezpieczeń. Folia kubełkowa pełni tutaj tylko funkcję warstwy rozdzielającej, chroniącej głównie przed ostrymi elementami gruntu i systemem korzeniowym roślin posadzonych blisko budynku.
Istnieje też inna metoda, która zamiast ocieplenia mocowanego w pionie na całej wysokości ściany fundamentowej, jest mocowana częściowo na górnej strefie fundamentu, a reszta układana poziomo pod powierzchnią gruntu w formie opaski wokół budynku, tak aby nie dopuścić do wychłodzenia gruntu przy fundamencie. Taka opaska powinna być odpowiednio gruba i szeroka (musi mieć ponad 1 m szerokości), żeby zimno nie przedostało się do fundamentów pod ociepleniem. Ocieplenie obwodowe stosuje się najczęściej w przypadku posadowienia domu na płycie fundamentowej. Jest też skutecznym sposobem zabezpieczania przed przemarzaniem fundamentu w miejscach obniżonych, na przykład przy wjazdach do garażu podziemnego lub zewnętrznych wejściach do piwnic.
Jak ocieplić fundamenty w ścianach trój- i jednowarstwowych?
Jeżeli ściany są wzniesione w technologii trójwarstwowej, najczęściej w identyczny sposób konstruuje się ścianę fundamentową. Jest to najkorzystniejsze rozwiązanie – ocieplenie fundamentu łączy się wówczas z ociepleniem ściany. Szeroki monolityczny lub murowany fundament, na którym opiera się ściana trójwarstwowa, ociepla się od zewnątrz i wyprowadza izolację ponad styk podłogi parteru z murem, tak aby warstwa ocieplenia nachodziła na część osłonową ściany. W domach, w których są ściany jednowarstwowe, fundament najczęściej wykonuje się jako dwuwarstwowy z ociepleniem od zewnątrz.
