Dylatacja posadzki - jak zrobić szczeliny dylatacyjne

Przyczyną wielu uszkodzeń posadzek jest brak dylatacji, ich wadliwe rozmieszczenie bądź wykonanie. Dlatego przed układaniem lub remontem podłóg warto się zapoznać z tajnikami robienia w nich szczelin dylatacyjnych.

Spis treści

1. Czym są dylatacje?
2. Dylatacje obwodowe i dylatacje pośrednie
3. Dylatacje w podkładach podłogowych
4. Dylatacje w posadzkach
5. Dylatacje w podłożach ogrzewanych
6. Spoiny dylatacyjne w posadzkach
7. Materiały do wykonywania dylatacji

Czym są dylatacje?

Dylatacje to celowo utworzone przerwy w elementach konstrukcyjnych, izolacyjnych, wykończeniowych, które dzielą ich płaszczyzny na strefy. Stanowią bufory dla naprężeń zachodzących w materiałach, by jedna płaszczyzna nie zniszczyła sąsiedniej, napierając na nią. Brak dylatacji powoduje, że nieznajdujące ujścia naprężenia doprowadzają do pęknięć i rys w podłogach lub odspajania się materiałów, z których wykonana jest posadzka. W podłogach, zarówno w środku budynku, jak i na zewnątrz, robi się dwa podstawowe rodzaje dylatacji – obwodowe i pośrednie. A w posadzkach z płytek mocowanych na klej – także spoiny dylatacyjne. Projektując je (powinien to zrobić architekt, projektant wnętrz albo wykonawca), trzeba uwzględnić przewidywane obciążenia, jakim będzie poddawana posadzka, jej kształt, budowę oraz stan podłoża.

Dylatacje obwodowe i dylatacje pośrednie

W budynkach mieszkalnych wykonywane są dwa podstawowe typy szczelin dylatacyjnych:

• obwodowe (strefowe) – to wypełnione materiałem trwale elastycznym szczeliny między podłogami a ścianami lub słupami. Służą kilku celom. Po pierwsze chronią podkłady podłogowe, zwłaszcza cementowe, przed popękaniem. W przypadku podkładów z płyt, czyli suchych jastrychów, mają też ograniczyć przenoszenie na ściany dźwięków uderzeniowych powstających w trakcie chodzenia po podłodze. Dzięki temu nieznośnego stukania nie słychać piętro niżej i w sąsiednich pomieszczeniach, a przynajmniej jego uciążliwość jest znacznie ograniczona. Dylatacje obwodowe chronią też posadzki z płytek przed pękaniem, a posadzki z drewna lub materiałów drewnopochodnych przed napieraniem na ściany, do czego może dojść w efekcie gwałtownego zwiększenia się poziomu wilgotności w pomieszczeniu. Wtedy to posadzki takie mogłyby się odspoić i wypaczyć;
• pośrednie (brzegowe) – gdy pomieszczenia mają powierzchnię większą niż 30 m² albo gdy ich długość lub szerokość przekracza 6 m, dylatacje obwodowe mogą być niewystarczające. Aby zatem zabezpieczyć podkład i posadzkę przed pękaniem, robi się jeszcze dylatacje dzielące podłogę na pola o bokach długości do 5 m. Dylatacje pośrednie niezbędne są także między pomieszczeniami (w miejscu progów drzwi), poszczególnymi płaszczyznami podłogi w pomieszczeniach o nieregularnym kształcie (na przykład L lub T) oraz między różnymi rodzajami posadzek ułożonych w jednym pomieszczeniu.

Dylatacje w podkładach podłogowych

Dylatacje obwodowe robi się w nich w bardzo prosty sposób. Zanim rozpoczniesz wykonywanie podkładu podłogowego, czyli tak zwanego jastrychu, po obwodzie pomieszczenia przyklej pas specjalnej taśmy piankowej lub ułóż paski cienkiego styropianu bądź wełny mineralnej o grubości minimum 1 cm i wysokości tak dobranej, by wystawały na wysokość 2-3 cm ponad zaplanowany poziom podkładu. Gdy podkład jest gotowy, odcina się ich wystające fragmenty. Trudniej zrobić w jastrychu dylatacje pośrednie. W przypadku jastrychów betonowych powinny one dzielić pomieszczenia na pola o powierzchni maksymalnie 30 m², a gdy stosujesz jastrych cementowy – 40 m². Wykonuje się je, nacinając powierzchnię podkładu szlifierką kątową i wypełniając szczeliny materiałem trwale elastycznym – na przykład taśmą poliuretanową lub specjalnym sznurem. Jeśli pod wylewką biegną rury doprowadzające wodę, lepiej nie ryzykować cięcia i zawczasu, w miejscu dylatacji, umieścić pasy sztywnego styropianu o grubości 1 cm.

Dylatacje w posadzkach

Tu wiele zależy od wybranego rodzaju materiału na posadzkę. Dylatacje obwodowe robi się w przypadku posadzek z drewna klejonego do podłoża, paneli układanych na sucho, bez trwałego łączenia z podłożem (tak zwana posadzka pływająca) i płytek ceramicznych, choć w przypadku tych ostatnich mówimy nie tyle o szczelinach, co spoinach dylatacyjnych, o czym piszemy dalej. Podczas mocowania desek lub klepek na klej wystarczy pozostawić na obwodzie szczelinę szerokości 1-2 cm. Nie trzeba jej niczym wypełniać, bo po przytwierdzeniu listew przyściennych i tak przestanie być widoczna. Wypełnienie jest potrzebne jedynie wtedy, gdy układamy posadzkę pływającą. Wówczas, podobnie jak podczas robienia podkładu podłogowego, przed montażem paneli przy ścianach umieszcza się pas taśmy piankowej.

Wykonanie dylatacji pośrednich w posadzce to zdecydowanie trudniejsze zadanie. Tu również wiele zależy od planowanego materiału. Jeśli wykonujesz podłogę z paneli, czyli posadzkę pływającą, jej powierzchni nie musisz dzielić dylatacjami pośrednimi, nawet mimo tego, że zdylatowany jest jastrych. Posadzka taka pracuje bowiem niezależnie od niego. Co innego, gdy panele mają się stykać z inną posadzką. Wtedy między posadzkami należy wstawić listwę dylatacyjną – prostą lub wygiętą, jeśli połączenie nie jest prostoliniowe.

To samo dotyczy drewnianych posadzek klejonych do podłoża, ale wykonanych z małych elementów – klepek, mozaiki, bruku drewnianego. Gdy podłoga ma być wykonana z klejonych do podłoża desek i jej wymiary przekraczają 20 m dla desek układanych wzdłuż, a szerokość jest większa niż 8 m, również konieczne jest wykonanie dylatacji pośrednich. Taką prostą szczelinę szerokości minimum 5 mm najlepiej wypełnić pasem korka lub zastosować wspomniane profile dylatacyjne.

Czasem powstaje problem z przeprowadzeniem dylatacji podkładu i posadzki ceramicznej w tej samej linii. Odejść od tej reguły można tylko pod jednym warunkiem, a mianowicie wówczas, gdy pod okładziną podłogową ułożymy profilowaną matę kompensacyjną z tworzywa sztucznego. Rozkłada się ją na podłożu na sucho. Na nią nakładany jest klej do płytek, który dzięki niewielkim otworom w macie wiąże ją z podłożem. Na tak zaszpachlowanej macie przykleja się płytki. Dylatacje w okładzinie mogą być wówczas przesunięte względem szczelin w podkładzie podłogowym.

Dylatacje w podłożach ogrzewanych

Odgrywają one bardzo ważną rolę w podłogach ogrzewanych. Ich brak może spowodować nie tylko uszkodzenie materiału posadzkowego, ale także zniszczenie instalacji grzewczej. Dylatacje są konieczne w podgrzewanych podłogach o powierzchni większej niż 40 m² lub wówczas, gdy jeden z jej wymiarów przekracza 8 m. Robi się je także między polami z ogrzewaniem podłogowym, a nieogrzewaną częścią podłogi, jak również między poszczególnymi polami ogrzewanej podłogi, jeśli są w niej wydzielone różne strefy o niezależnie regulowanej temperaturze. Dzięki takim dylatacjom w razie awarii będzie można naprawiać tylko wydzielone pole grzewcze posadzki. Podczas układania rur ogrzewania podłogowego dobrze jest zastosować systemowe profile dylatacyjne wstawiane w wyznaczonych pozycjach. Są to listwy z zębami, w których mocuje się pas pianki dylatacyjnej o wysokości 8-10 cm. Po ułożeniu wylewki pianka będzie z niej wystawać. Podczas układania płytek miejsce to wypełnia się materiałem trwale elastycznym.

Spoiny dylatacyjne w posadzkach

Robi się je w posadzkach z płytek mocowanych klejem do podłoża. Ich miejsce znajduje się w wewnętrznych narożnikach okładzin, czyli tam, gdzie schodzą się ściany z podłogą. Robi się je również między okładziną podłogi z płytek a obudową wanny, brodzikiem lub jako dylatacje montażowe – wokół rur, kratek i wpustów odwadniających. W tych miejscach tradycyjną fugę zastępuje się elastyczną spoiną z silikonu, najlepiej sanitarnego, mającą szerokość nie mniejszą niż 5 mm. Silikony takie sprzedawane są jako produkt uzupełniający masę spoinującą i mają identyczny kolor jak ona. W okładzinach z płytek ułożonych na podłożu ogrzewanym, w tych o powierzchni ponad 30 m² lub o nieregularnym kształcie, powinno się wykonywać także pośrednie spoiny dylatacyjne i wypełniać je materiałem trwale elastycznym, na przykład silikonem. Spoiny takie biegną wzdłuż szczelin zrobionych wcześniej w podkładzie podłogowym. Do zrobienia podobnych dylatacji w posadzce najlepiej jednak wykorzystać gotowe profile dylatacyjne. Umieszcza się je w warstwie kleju lub zaprawy, tuż przed przyklejeniem płytek. Są one trwalsze i estetyczniejsze od szczelin wypełnionych silikonem.

Materiały do wykonywania dylatacji

• Taśmy dylatacyjne – to przeważnie taśmy z pianki polietylenowej lub poliuretanowej, często samoprzylepne, ale dostępne są też taśmy z wełny mineralnej lub korka. Stosuje się je przede wszystkim do wykonywania dylatacji obwodowych, dylatacji jastrychów na podłożach ogrzewanych, dylatacji w progach pomieszczeń lub dylatacji pośrednich w posadzkach drewnianych albo drewnopochodnych.
• Masy trwale elastyczne – to uszczelniacze silikonowe lub polimerowe, pakowane w kartusze z plastiku. Nanosi się je przy użyciu ręcznej lub elektrycznej wyciskarki.
• Sznury – szczeliny dylatacyjne mające kompensować naprężenia konstrukcji oprócz uszczelniacza wymagają zastosowania sznura dylatacyjnego. Sznur umieszcza się w szczelinie, pozostawiając miejsce na uszczelniacz. Gdy wypełniamy wąskie szczeliny lub rysy, wystarczy sama masa. Sznur dylatacyjny może być polietylenowy (zamkniętokomórkowy) albo poliuretanowy (otwartokomórkowy). Dobiera się go do szerokości szczeliny. Sznur polietylenowy, który jest nierozprężny, powinien być 2 mm szerszy niż szczelina. Sznury poliuretanowe są rozprężne i po umieszczeniu na miejscu ściśle wypełniają szczelinę na całej szerokości. Powinny mieć mniejszą szerokość niż szczelina. Są impregnowane, więc mimo otwartych komórek nie chłoną wody. Sznur polietylenowy nie może być dziurawiony nożem, bo straci szczelność. Poza tym wydostające się z niego pęcherzyki powietrza mogłyby uszkodzić świeżo wykonaną spoinę z uszczelniacza.
• Profile dylatacyjne – jest ich ogromny wybór, z czego jednak większość przeznaczona jest do dużych, często przemysłowych obiektów. Są jednak profile w sam raz do dylatowania podłóg w domach jednorodzinnych. Służą do wykonywania dylatacji pośrednich. Mogą też zastępować silikonowe spoiny dylatacyjne w okładzinach z płytek. Jedne są na tyle wysokie, że mogą być używane do dylatacji jastrychów, a inne są na tyle niskie i wąskie, że mieszczą się między płytkami tworzącymi nawierzchnię. Ciekawą propozycją są profile zbudowane z dwóch listew połączonych elastyczną, często harmonijkową uszczelką wykonaną z gumy. Listwy przykręca się na brzegach szczeliny, a uszczelka tworzy elastyczne wypełnienie.

Przeczytaj też:

• Wybieramy listwy podłogowe. Listwy i cokoły przyścienne >>>
• Najważniejsze zasady układania płytek wielkoformatowych >>>
• 12 najczęściej zadawanych pytań o wylewkę podłogową >>>
• Na to musisz uważać przy budowie podłogi! Najgorsze błędy >>>

Radosław Murat