Dom pasywny. Jak zbudowano taki dom z prefabrykatów?

Dom pasywny można zamówić w fabryce domów prefabrykowanych. Jeden taki, o konstrukcji szkieletowej, stoi już w miejscowości Stawiguda pod Olsztynem. Zobacz, jak przebiegała budowa domu pasywnego i jakie zastosowano przy tym technologie.

Zobacz galerię 3 zdjęcia

Autor: Saint-Gobain

Z zakładu przyjechały ściany nośne, które ustawiono na fundamentach. Wymagały zamocowania okien, ocieplenia od zewnątrz i od środka, ułożenia folii wiatro- i paroizolacyjnej oraz wykończenia

Dom w Stawigudzie to swego rodzaju prototyp, który przeszedł szereg skomplikowanych testów i zakwalifikował się do produkcji seryjnej. Zastosowano w nim najnowocześniejsze, a nawet unikalne rozwiązania sprzyjające energooszczędności i komfortowi użytkowania. Dom ma duże przeszklenia, i to nie tylko na elewacji południowej, co nie jest zupełnie typowe dla domów pasywnych. Ma dwa skrzydła. Jedno – zbudowane w technologii szkieletowej – to część prefabrykowana. Drugie wymurowano z betonu komórkowego. Ten wzorcowy budynek przeszedł test szczelności i otrzymał certyfikat Polskiego Instytutu Budownictwa Pasywnego.

Łamana bryła

Ponieważ dom miał być wizytówką firmy Brawo Domy Pasywne, projektantowi zależało na tym, aby przyciągał wzrok. Ma on 250 m² powierzchni użytkowej. Jest parterowy z wysokim poddaszem użytkowym. Część, w której znajduje się garaż, jest ustawiona pod niewielkim kątem w stosunku do reszty, co urozmaica bryłę. Po przeciwnej stronie budynku znajduje się zadaszony taras naziemny, także skierowany skośnie. Uniknięto w ten sposób wrażenia prostoty charakterystycznego dla budynków pasywnych, które siłą rzeczy często muszą wyglądać dość ascetycznie, aby spełnić surowe wymogi dotyczące izolacyjności cieplnej i pozyskiwania naturalnej energii.

Na tradycyjnych fundamentach

Dom pasywny rzadko ma tradycyjne ściany fundamentowe – przeważnie zastępuje się je płytą, którą łatwiej jest solidnie ocieplić. Tu jest jednak inaczej. Są więc ściany murowane z bloczków betonowych oparte na ławach oraz klasyczna podłoga na gruncie o konstrukcji betonowej. Ściany zaizolowano przeciwwilgociowo i ocieplono styropianem grubości 27 cm. Na styropianie znalazła się druga, osłonowa warstwa hydroizolacji, a na niej podkład zbrojony siatką i tynk mozaikowy. Na betonowej konstrukcji podłogi są ułożone papa podkładowa oraz 30-centymetrowa termoizolacja ze styropianu. Podkład pod posadzkę stanowi jastrych cementowy grubości 8 cm układany z wykorzystaniem miksokreta. Współczynnik przenikania ciepła dla tak wykonanych fundamentów wynosi 0,1 W/(m^2.K).

Budowa ścian o konstrukcji szkieletowej

W znacznej większości ten dom ma konstrukcję szkieletową. Elementy w tej technologii przygotował zakład prefabrykacji. Ściany zbudowano z drewna suszonego komorowo i czterostronnie struganego. Między belkami umieszczono 18 cm wełny mineralnej – szklanej o wyjątkowo niskim współczynniku przewodzenia ciepła l równym 0,031 W/(m^.K). Ściany są z zewnątrz usztywnione płytami mineralnymi (cementowo-włóknowymi). Na takim poszyciu wykonano później ocieplenie z wełny mineralnej-fasadowej o współczynniku λ równym 0,036 W/(m^.K) mające grubość aż 25 i 26 cm. Elewację stanowi paroprzepuszczalny tynk cienkowarstwowy silikatowo-silikonowy. 

Inteligentna paroizolacja

Od wewnątrz ścian nośnych, na płytach drewnopochodnych ułożono system inteligentnej paroizolacji mocowanej specjalnymi taśmami. Jej połączenia zostały starannie uszczelnione systemową taśmą samoprzylepną. Izolacja taka może sama regulować przepływ pary wodnej przez przegrodę. Na płytach zamocowano ruszt nośny ze stalowych profili ocynkowanych, a na nim okładzinę wykończeniową z płyt gipsowo-kartonowych. Między elementami rusztu zmieściło się jeszcze 5 cm wełny szklanej o podwyższonych właściwościach akustycznych.

Ściany poddasza

Ściany zewnętrzne poddasza są wykończone deskami (lekka sucha metoda ociepleniowa). Między nimi a ociepleniem pozostawiono szczelinę. Krąży w niej powietrze, które usuwa parę wodną mogącą się tam gromadzić i skraplać na ociepleniu. Zastosowano tu wełnę szklaną powlekaną welonem szklanym. Welon chroni między innymi przed wywiewaniem włókienek wełny przez powietrze dostające się do szczeliny wentylacyjnej. Dzięki wysokiej elastyczności tej wełny (przeznaczonej specjalnie do fasad wentylowanych) udało się uniknąć mostków termicznych między nią a elementami podtrzymującymi ruszt nośny elewacji. Zastosowanie wełny szklanej o najniższym na rynku współczynniku λ = 0,030 i 0,031 W/(m^.K) pozwoliło też zmniejszyć grubość warstwy termoizolacyjnej.

Zdrowo i cicho

W niektórych pomieszczeniach zastosowano nowatorskie rozwiązanie – płyty g-k usuwające zanieczyszczenia z powietrza, zwłaszcza toksyczny formaldehyd pochodzący głównie z mebli. Wewnątrz ścian nie zabrakło oczywiście izolacji akustycznej z mineralnej wełny szklanej. W niektórych pomieszczeniach zbudowano ściany działowe o podwyższonej izolacyjności akustycznej. Poprawiają one komfort akustyczny o 6 dB w stosunku do zwykłych lekkich ścian działowych. Za wygłuszanie dźwięków oprócz wełny odpowiadają tam specjalne płyty gipsowo-kartonowe o ponadstandardowej dźwiękochłonności oraz profile mające wyjątkowy kształt opracowany z myślą o ograniczeniu transmisji drgań przez konstrukcję stalową.

Murowane skrzydło

To skrzydło budynku, w którym mieści się garaż, zbudowano na miejscu – z betonu komórkowego. Dlaczego? Głównie z tego względu, że nad garażem jest niewielki taras, a to wymusiło oparcie ścian poddasza na stropie. Żeby uniknąć nieszczelności, ściany te wymurowano z betonu komórkowego. To z kolei przesądziło o tym, że postanowiono zamiast stropu szkieletowego zrobić tańszy – żelbetowy. W konsekwencji całą dobudówkę wzniesiono w technologii murowanej. Użyto bloczków o grubości 24 cm o współczynniku przewodzenia ciepła λ = 0,095 W/(m^.K). Zostały ocieplone styropianem fasadowym grubości 25 cm (system ETICS). Wykończenie stanowi tynk cienkowarstwowy, taki jak na szkieletowej części budynku.

Strop żelbetowy i strop drewniany

Nad murowaną częścią budynku zbudowano strop żelbetowy. Nad pozostałą – drewniany strop belkowy grubości ponad 45 cm. Jest to oczywiście strop z elementów prefabrykowanych. Między drewnianymi belkami, w ich górnej części, ułożono warstwę mineralnej wełny szklanej grubości 15 cm. Tworzy ona izolację akustyczną, którą wspomagają termoizolacyjne płyty g-k, mające także zdolność tłumienia dźwięków. Celowo nie umieszczono wełny niżej, a zwłaszcza pod rusztem, na którym wiszą płyty, gdyż znacznie pogorszyłby się wtedy komfort akustyczny. Na belkach stropu są pasy taśmy akustycznej. Poszycie tworzą płyty drewnopochodne grubości 22 mm. Na nich ułożono dodatkową izolację wyciszającą z twardej akustycznej wełny mineralnej grubości 4 cm.

Ocieplenie poddasza

Więźba dachowa, podobnie jak ściany i panele stropowe, dojechała wprost z wytwórni w postaci paneli dachowych. Sufit poddasza oddzielający część ogrzewaną od nieogrzewanego i niezaizolowanego termicznie stryszku ocieplono warstwą wełny mineralnej o współczynniku λ = 0,033 W/(m^.K) i łącznej grubości aż 55 cm. Ułożono ją między belkami stropu, na nim oraz pod spodem, na stalowej konstrukcji rusztu nośnego będącego oparciem dla okładziny z termoizolacyjnych płyt g-k. Między rusztem a płytami nie zabrakło inteligentnej folii paroizolacyjnej, która samoczynnie rozszczelnia się w sezonie letnim i ponownie zwiększa szczelność zimą. Identycznej grubości ocieplenie znalazło się w połaciach dachu nad ocieploną częścią poddasza.

Ciepłe okna

W ścianach zamontowano okna o sześciokomorowych profilach z PCW. Część komór jest wypełniona pianką poliuretanową, aby podnieść ich izolacyjność termiczną. Od południa szyby te mają współczynnik przenikania ciepła U_g na poziomie 0,6 W/(m2^.K), U_w całych okien to 0,822 W/(m2.K), a tak zwany solar faktor, czyli współczynnik obrazujący zyski ciepła pochodzące z promieniowania słonecznego, sięga 62%. Okna od północy mają lepszą izolacyjność termiczną – U_g szyb wynosi 0,5 W/(m^2.K), U_w całych okien – 0,733 W/(m^2.K), a solar factor tylko 50%, ponieważ z tej strony budynku korzyści ze słońca są mniejsze. Dzięki takiemu dobraniu pakietów szybowych duże okna mogą być nie tylko w ścianach południowych, ale także od zachodu lub od północy.

Pompa ciepła

Powierzchnia ogrzewana domu w Stawigudzie to 205,86 m². Ciepło dostarczy gruntowa pompa ciepła. Część energii z systemu wentylacji odzyska rekuperator. W przyszłości planowany jest jeszcze montaż fotowoltaicznych paneli słonecznych.

Radosław Murat