Okna z podziałami - szprosami i szczeblinami. O ile takie upiększające dodatki zwiększą koszt stolarki?
Czy warto dzielić szyby szprosami i szczeblinami? Jak wpłyną one na izolacyjność przeszkleń? O ile takie upiększające dodatki zwiększą koszt stolarki? Sprawdź to, zanim złożysz zamówienie na okna.
Szprosy nie są współczesnym oknom do niczego potrzebne. Służą jedynie poprawieniu ich atrakcyjności. Widujemy je w domach o tradycyjnej architekturze, utrzymanych w stylu dworkowym, stylizowanych na pałacyki, wiernych spuściźnie budownictwa regionalnego. Ale pojawiają się też w budynkach w pełni nowoczesnych, choć zapewne nie tych o kubicznych bryłach, płaskich dachach, szklanych ścianach i minimalistycznym wykończeniu. Można je uznać za drogą fanaberię, bo zwiększają koszt przeszkleń nawet o połowę. Wciąż jednak znajdują amatorów gotowych na większy wydatek.
Spis treści
- Podział okien na kwatery
- Okna ze szczeblinami - czym są szczebliny?
- Okna ze szprosami - rodzaje
- Ile kosztują szprosy?
Podział okien na kwatery
Okno składa się z ościeżnicy i szyby. Tak wygląda model najprostszy – nieotwieralny. W oknach otwieralnych masz do czynienia ze skrzydłami. To elementy ruchome – rozwieralne, uchylne, uchylno-rozwieralne. Mówi się wtedy o oknach jednoskrzydłowych, dwuskrzydłowych, a nawet z większą liczbą skrzydeł. Opis taki jednak nieprecyzyjnie charakteryzuje podział okna. Często bowiem obok skrzydła ruchomego znajduje się przeszklenie stałe, niebędące de facto skrzydłem. Dlatego właśnie producenci wprowadzili pojęcie kwatery.
Kwatera to jedna ościeżnica z szybą, ruchoma lub nie. Typowy fix to okno jednokwaterowe. Okno o trzech skrzydłach – trzykwaterowe. Trzy kwatery będzie mieć też przeszklenie, w którym nad dwoma ruchomymi skrzydłami znajduje się poprzeczne, nieruchome doświetle lub lufcik.
W ofertach producentów okien natkniesz się na jeszcze jeden podział – na okna jedno-, dwu- i trójrzędowe. Rzędy liczy się w pionie. Zwykłe okno dwuskrzydłowe jest oknem jednorzędowym. Gdy nad skrzydłami jest doświetle, awansuje ono do grupy dwurzędowych. Kwatery w oknach wydzielają przeważnie słupki, czyli stałe, pionowe elementy ościeżnicy lub ich poprzeczne odpowiedniki – ślemiona. W nowoczesnych oknach pojawiają się też słupki ruchome, zintegrowane ze skrzydłem.
Okna ze szczeblinami - czym są szczebliny?
Można je nazwać szprosami konstrukcyjnymi, ponieważ dzielą okno na kwatery, tak samo jak słupki lub ślemiona. Między polami wyznaczonymi przez szczebliny znajdują się bowiem oddzielne szyby. Szczebliny, nazywane także przewiązkami, były popularne w dawnych oknach drewnianych, produkowanych przez lokalnych rzemieślników. W jednym ich skrzydle występowały cztery lub więcej kwater, zależnie od rozmiarów.
- W oknach drewnianych są to kształtowniki o niewielkiej szerokości, dochodzącej przeważnie do 4 cm.
- W oknach plastikowych spotykane są bardzo rzadko i wykonywane na specjalne zamówienie. Mają wówczas formę komorowych, wąskich profili.
Okna ze szczeblinami produkują dziś zarówno niewielkie zakłady, jak i duże firmy okienne. Są to okna drewniane lub plastikowe z niewielkimi szybami zespolonymi. Znajdują odbiorców głównie wśród inwestorów, którzy chcą lub muszą (wymóg konserwatora zabytków) zastąpić stare okna nowymi, o identycznej budowie. Okna tego rodzaju zamawiają też klienci, którzy chcą zbudować dom o architekturze regionalnej – na przykład góralską chatę z bali lub dom o ścianach w konstrukcji muru pruskiego. Zwykłe okna o kwaterach bez dodatkowych podziałów stanowiłyby wtedy pewien dysonans. Trzeba też zdawać sobie sprawę, że nawet współcześnie produkowane okna ze szczeblinami nie dorównują typowym oknom energooszczędnym pod względem izolacyjności termicznej.
Okna ze szprosami - rodzaje
Szprosy nie dzielą okien na kwatery, ponieważ nie są elementami konstrukcyjnymi. One tylko imitują szczebliny, w bardziej lub mniej udany sposób. Tworzą zatem symulowany podział przeszklenia, podczas gdy szyba jest w jednym, dużym kawałku.
- Szprosy wewnątrzszybowe – to profile z aluminium lub plastiku montowane wewnątrz szyb zespolonych. Odbywa się to w zakładach produkujących pakiety szybowe. Szerokość profili wynosi 8, 16, 26 lub 45 mm. Mogą mieć kolor biały, złoty, srebrny lub dobrany do koloru drewna bądź okleiny pokrywającej ramy okienne. Naśladują szczebliny gorzej niż szprosy naklejane. Im są grubsze, tym lepszy jest efekt. Nie przeszkadzają natomiast w trakcie mycia szyb. Trzeba też wiedzieć, że szprosy takie w niewielkim stopniu pogarszają izolacyjność termiczną pakietu szybowego. Szprosy międzyszybowe powinny mieć grubość o 4 mm mniejszą niż szerokość ramki dystansowej okna zespolonego, ponieważ nie mogą stykać się z szybami. Czasem też wyposaża się je w specjalne przekładki dystansowe – pozwalające zachować właściwy odstęp, a jednocześnie zapobiec drganiom mogącym powodować dzwonienie szprosów o szybę.
- Szprosy naklejane – to cienkie profile drewniane lub wykonane z PCW, mocowane do szyb na klej lub specjalną taśmę. Przeważnie są połączone z uszczelkami, dzięki którym nie podcieka pod nie woda. Mogą być mocowane z jednej lub obu stron szyby. Potrafią dość dobrze imitować prawdziwe szczebliny. Niestety, tak jak i one, utrudniają mycie szyb. Nie pogarszają jednak izolacyjności termicznej okien, natomiast mogą się po pewnym czasie odkształcać w wyniku silnego nasłonecznienia lub gwałtownych zmian temperatury. Są droższym wariantem niż międzyszybowe. W internetowych sklepach znajdziemy je w zestawach do samodzielnego montażu. To dobry pomysł, aby uatrakcyjnić okna już zamontowane. Szprosy takie mają długość 5 m. Samodzielnie się je docina i sztukuje, według instrukcji producenta. Do mocowania na szybie służy specjalna, dwustronnie przylepna taśma.
- Szprosy wiedeńskie – to szprosy hybrydowe – połączenie wewnątrzszybowych z naklejanymi. Naklejane umieszcza się po obu stronach szyby, a między jej taflami umieszczona jest dodatkowa, ozdobna listwa zwana szprosem ślepym lub duplexem. Dają największe złudzenie prawdziwych szczeblin, ale płacimy za nie podwójnie.
- Szprosy nakładane – występują w dwóch postaciach: jako ramki z drewna lub spienionego PCW z wstawionymi listewkami udającymi szczebliny lub w wersji krzyżowej – bez ramki. Umieszcza się je od zewnątrz w ościeżnicach, przytwierdzając za pośrednictwem zatrzasków. Te w ramce mają zawiasy, więc można je otwierać. Krzyżowe da się tylko odczepiać. W obu przypadkach łatwo uwolnić od nich szybę, by ją umyć lub też wpuścić więcej słońca do wnętrza domu. Da się je także łatwo zdemontować, gdy się zniszczą lub znudzą. W szprosy nakładane da się wyposażyć także okna już zamontowane. Modele z PCW mogą być okleinowane i tym samym łatwo je dopasować do barwy okna. Szprosy nakładane nie przylegają bezpośrednio do powierzchni szyby, nie stanowią więc przeszkody dla spływającej po szybie wody.
Ile kosztują szprosy?
Szprosy nigdy nie były tanim dodatkiem. Warto więc wiedzieć, na ile windują cenę przeszkleń. Przykładem niech będzie konkretna wycena od producenta okien - firmy Kowalczyk Fabryka Okien.
Dotyczy ona okien PCW w kolorze białym, wykonanych na profilach 16/bluEvolution MD 82. Są to okna jednokwaterowe, dwuskrzydłowe rozwieralno-uchylne o wymiarach 150 x 150 cm, wyposażone w dwukomorowe pakiety szybowe o współczynniku przenikania ciepła Ug = 0,5. Cena takiego okna wynosi 1800 zł brutto (z VAT 23%, bez montażu). Po wyposażeniu go w międzyszybowe plastikowe szprosy o szerokości 18 mm w kolorze białym (dające efekt naśladujący 6 kwater) cena wynosi 2280 zł.
Przeczytaj też:
Jak dostać dofinansowanie do wymiany okien >>>
Błędy przy montażu okien - jak uniknąć 10 najczęstszych błędów >>>
