Jak oszklić giganta? Monumentalne okna pałacu Marianny Orańskiej kosztowały 44 tys. zł za sztukę
Jak pokazuje przykład pałacu Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim, oszklenie giganta to niełatwe zadanie. Potężne szyby produkowane na zamówienie trzeba było przywieźć na Dolny Śląsk aż z Lublina, a koszty szły w miliony. Efekt końcowy jednak zachwyca, a z każdym zrekonstruowanym oknem zabytek stopniowo odzyskuje dawne piękno.
Autor: UM Kamieniec Ząbkowicki
Nowe okna w sali jadalnej, przyziemiu i kaplicy pałacu Marianny Orańskiej
Spis treści
- 44 tys. zł za jedno okno pałacu Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim
- 8-metrowe okna sali jadalnej, kobaltowe szkło w kaplicy
- Ile zostało do oszklenia w pałacu Marianny Orańskiej? Ostatnia kondygnacja będzie najdroższa
44 tys. zł za jedno okno pałacu Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim
Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim to jeden z ciekawszych zabytków Dolnego Śląska. Wybudowany w XIX w. za równowartość 3 ton złota, strawiony przez pożar w 1946 r., przez długie lata przedstawiał sobą obraz nędzy i rozpaczy. W 2012 r., po przejęciu obiektu przez gminę, rozpoczął się jednak ambitny, rozłożony na wiele etapów proces renowacji historycznej budowli. Zadanie o tyle niełatwe, że oryginalna dokumentacja pałacu jest od 1943 r. uznawana za zaginioną. Mimo to prace ruszyły i trwają. Do końca wciąż daleko, ale odrestaurowany pałac już dziś jest perłą regionu i dużą atrakcją turystyczną.
Żeby uświadomić sobie, jak ogromnym przedsięwzięciem jest przywracanie zabytkowi blasku, wystarczy przyjrzeć się bliżej kwestii oszklenia pałacu. Rekonstrukcja stolarki okiennej to tylko mały wycinek ogółu prac do wykonania, ale już on robi wrażenie skalą. Jak opowiada nam Sławomir Radzik, administrator pałacu Marianny, tylko oszklenie parteru od strony wewnętrznych dziedzińców kosztowało blisko 2 mln zł.
W 2018 r. wstawiono tu 44 okna po 44 tys. zł sztuka. Przyjechały one na Dolny Śląsk z Lublina, bo dopiero tam znalazł się wykonawca gotowy podjąć się ich produkcji. A nie była ona prosta, gdyż każde z okien – odtworzonych według historycznego wzoru – składa się ze 131 osobnych elementów. Grubość szkła to aż 2 cm, zaś pomiędzy szybami umieszczono argon, gaz szlachetny, który spowalnia naturalny proces wybarwiania. Wszystko musiał oczywiście zatwierdzić konserwator zabytków. Jedynym unowocześnieniem, na jakie się zgodził, było zastąpienie oryginalnej dębiny egzotycznym drewnem meranti – miękkim i plastycznym, łatwiejszym w obróbce, a zarazem bardzo wytrzymałym.
– We wnękach pod tymi oknami, w gruzie, piasku i odłamkach cegieł, znalazłem kiedyś fragmenty oryginalnego szkła z XIX w. – opowiada administrator pałacu. – Było bardzo grube i ciężkie. Co ciekawe, w szkle wyraźnie widać było niedoskonałości ówczesnego procesu produkcyjnego: bąbelki powietrza, skazy.
8-metrowe okna sali jadalnej, kobaltowe szkło w kaplicy
Żeby oszklić tak ogromną budowlę, potrzeba czasu i pieniędzy. Kolejność prac w pałacu Marianny Orańskiej w znacznej mierze determinuje dostępność finansowania na konkretne cele, uzyskiwanego przez gminę m.in. ze źródeł rządowych i unijnych. W efekcie kolejne pomieszczenia odzyskują stolarkę okienną stopniowo, etapami.
W pandemii udało się wstawić nowe okna w położonej na 1. piętrze sali jadalnej oraz pomieszczeniach zlokalizowanych pod nią, a także w zamkowej kaplicy. Koszt wyniósł 1 945 927,12 zł, z czego ponad 1,3 mln zł stanowiło dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Jak opowiada administrator pałacu, w sali jadalnej zastosowano okna podwójne, co wiązało się z zastosowanym tu sposobem ogrzewania (nadmuch gorącego powietrza).
– Okna w sali jadalnej i pomieszczeniach poniżej mają ponad 8 metrów wysokości! Ramy okien wykonane zostały z drewna meranti – informowała gmina w 2021 r. – Przy realizacji rekonstrukcji zadbano o szczegóły: w oknach zamontowano mosiężne klamki, a okna zwieńczone są pięknymi szprosami.
Okna w pałacowej kaplicy są mniejsze, ale i one były wymagające technicznie zarówno na etapie produkcji, jak i montażu. Ciekawostką jest kobaltowa barwa szyb wewnętrznych okien kaplicy, zastosowana zgodnie z wytycznymi konserwatora zabytków.
- Zobacz również: Okna skrzynkowe, czyli urok starych domów. Czy ktoś jeszcze je produkuje? Ile kosztują?
Ile zostało do oszklenia w pałacu Marianny Orańskiej? Ostatnia kondygnacja będzie najdroższa
Rekonstrukcja stolarki okiennej w neogotyckim pałacu Marianny Orańskiej to proces, który z pewnością nie zakończy się szybko. Na ten moment oszklony jest m.in. cały parter od strony wewnętrznych dziedzińców, kaplica, sala jadalna oraz pomieszczenia pod nią. Szyby są też od strony tarasu widokowego od frontu.
Dużo jednak pozostało jeszcze do zrobienia. Na oszklenie czeka wciąż szereg pomieszczeń na 1. piętrze (oryginalnie szyb na tej kondygnacji nie miał jedynie łącznik pomiędzy wschodnią i zachodnią częścią obiektu). Jak wyjaśnia administrator pałacu, aktualnie gmina stara się o pozyskanie dofinansowania m.in. na to zadanie z unijnego programu FEnIKS (nabór wniosków o środki z puli 2 mld zł zakończył się we wrześniu 2024 r.). To nowe źródło finansowania, dostępne w przypadku pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim dopiero od tego roku dzięki temu, że w kwietniu pałac oficjalnie uznano za pomnik historii.
– Lista pomników historii to najcenniejszy zasób dziedzictwa materialnego naszego kraju. Są to zabytki, z których możemy być dumni i które są wizytówką naszego dziedzictwa na arenie międzynarodowej – wyjaśnia Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Na oszklenie wciąż czeka też najwyższa kondygnacja pałacu, gdzie pierwotnie mieściły się prywatne apartamenty. Jak wyjaśnia Sławomir Radzik, tu okna są mniejsze niż na niższych piętrach, ale za to jest ich znacznie więcej, dlatego według jego szacunków oszklenie tej kondygnacji będzie najbardziej kosztowne. To jednak zadanie już na kolejne lata.
– Przeprowadzenie prac remontowych oraz odtworzenia elementów stolarki zabytkowego pałacu Marianny Orańskiej przyczyni się do zabezpieczenia części obiektu dziedzictwa przed wpływami atmosferycznymi oraz umożliwi ich udostępnienie i komfortowe zwiedzanie – podkreśla gmina.
- Przejdź do galerii: Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim
Autor: UM Kamieniec Ząbkowicki
Pałac Marianny Orańskiej w Kamieńcu Ząbkowickim
