Okucia okienne. Jakie są rodzaje okuć i jak dobrać najlepsze

Czy zamawiając okna, mamy wpływ na rodzaj okuć? Do pewnego stopnia tak. Dlatego warto wiedzieć, jakie funkcje okien są dla nas istotne, by wybrać okucia okienne, które to zapewnią. Od rodzaju okuć zależy sposób otwierania okna.

Spis treści

1. Okucia okienne: rodzaje
2. Nowoczesne okucia okienne
3. Okucia okienne odporne na włamanie
4. Okucia okienne zapewniające komfort użytkowania okna
5. Okucia okienne a estetyka okna
6. Regulacja okuć okiennych

Producent okien dobiera rodzaj okuć, uwzględniając materiał, z jakiego jest zrobiona rama, ciężar skrzydła i kształt konstrukcji. On również odpowiada za staranne zamontowanie okuć w oknie. Producenci okien współpracują z wybranymi przez siebie wytwórcami okuć, więc decydując się na konkretny rodzaj okna, dostajemy je w pakiecie wraz z okuciem konkretnej firmy. Przygotujmy się na to, że sprzedawca zaproponuje nam okucie z podstawowymi funkcjami. W większości przypadków nie jesteśmy jednak na nie skazani. Możemy zamówić okucia okienne z większą liczbą funkcji i dzięki temu poprawić odporność okien na włamanie, podnieść komfort ich użytkowania lub poprawić estetykę zestawu okiennego.

Okucia okienne: rodzaje

W oknach pionowych standardem są obecnie okucia obwiedniowe pozwalające na rozwieranie i uchylanie okna (lub tylko rozwieranie). Ich składowe mocuje się wokół skrzydła oraz do ramy. W wersji podstawowej na skrzydle znajdują się zasuwnica i rozwórka sterowane klamką. Do ramy przytwierdza się zawiasy i zaczepy. Ten rodzaj okuć pozwala na równomierne dociśnięcie skrzydła do ramy. Stosuje się je w oknach pionowych oraz rozwieranych skrzydłach balkonowych o wadze do 150-200 kg.

Odmianą okuć obwiedniowych przeznaczoną do dużych okien tarasowych, w których jedna z kwater jest stała, są okucia okienne w systemach PSK lub HKS (nazwy mogą być różne w zależności od producenta). Takie okucia okienne umożliwiają uchylenie, następnie odstawienie i przesunięcie na bok dużego skrzydła okiennego, co pozwala na lepsze wykorzystanie przestrzeni w pomieszczeniu. Skrzydło porusza się po prowadnicy umieszczonej na dole ramy w nieruchomej części okna. W przypadku najcięższych i najszerszych okien-drzwi tarasowych ich otwieranie musi być jeszcze bardziej przemyślane. Potrzebne są sprawne mechanizmy okuciowe, zdolne wprawić w ruch ciężkie skrzydło, którego waga może dochodzić nawet do kilkuset (400) kilogramów. Takich skrzydeł nie uchyla się, nie mogą też „wisieć” na ramie, tylko przesuwa się ruchomą część okna na bok i chowa za nieruchomą. Skrzydło cały czas jest oparte za pośrednictwem mechanizmów jezdnych na podłożu. W ruch wprawiają je systemy podnoszono-przesuwne HS. Najważniejsze elementy okucia takich drzwi-okien to rolki jezdne z prowadnicą dolną, pokaźna klamka, która w wersji zamkniętej jest skierowana do góry, zasuwnica hakowa służąca do zamykania drzwi oraz prowadnica górna. Obrót klamki w dół unosi całe skrzydło lub w nowoczesnych okuciach tylko uszczelkę i odblokowuje rolki. Potem wystarczy lekko przesunąć skrzydło w bok po prowadnicy. Chcąc je zatrzymać w żądanej pozycji, obraca się klamkę i skrzydło lub uszczelka opada, blokując dalszy ruch.

Nowoczesne okucia okienne

Tak jak w innych dziedzinach produkcji budowlanej konkurencja i klienci sprawiają, że producenci okuć okiennych nieustannie je udoskonalają. Już są oferowane okucia do dużych drzwi tarasowych podnoszono-przesuwnych z zupełnie płaskim, „zerowym” progiem. To nowość, bo do tej pory tak zwany niski próg w HS miał kilkanaście milimetrów wysokości. Popularność zdobywa też napęd do takich ciężkich okien-drzwi.

Przeczytaj też:

• Próg pod oknem tarasowym: jak zaizolować i uniknąć mostków termicznych >>>

Najnowsze rozwiązania zmierzają do całkowitego ukrycia elementów napędu, podobnie jak innych części okuć okiennych. W parze z dbałością o coraz większe bezpieczeństwo i odporność okien na włamanie wprowadza się rozwiązania, dzięki którym zamykanie okien, nawet z wieloma punktami ryglowania, nie wymaga dużej siły. Ponieważ konstrukcje są coraz szczelniejsze, bardzo istotna jest możliwość kontrolowanej regulacji dopływu świeżego powietrza. Nowoczesne okucia okienne pozwalają na mikro-wietrzenie, a nawet uchylenie okna z zachowaniem jego deklarowanej odporności na włamanie. Coraz częściej inwestorzy decydują się też na czujniki w oknach (kontaktrony) zintegrowane z okuciami. Również te elementy ukrywa się w ramach. Mogą być zasilane przewodowo lub bezprzewodowe. Czujniki, informujące o otwarciu okna, podłącza się do urządzeń alarmowych. Wykorzystuje się je też do sterowania żaluzjami, ogrzewaniem lub nawet do ochrony domowników przed zatruciem spalinami. W przypadku stosowania urządzeń zasilanych gazem – kuchenki lub piecyka kąpielowego podczas pracy urządzenia wymuszają uchylenie okna.

Okucia okienne odporne na włamanie

Okna łatwo dostępne od zewnątrz, np. te na parterze, z tyłu domu lub przy tarasie na piętrze, są najczęstszą drogą, jaką dostają się do domu włamywacze. Gdy wyposaży się je w okucia okienne mające tylko standardowe bolce wsuwane w zaczepy – złodziej jest w stanie dość łatwo wyważyć skrzydło za pomocą najprostszych narzędzi. Dlatego warto zapytać o doposażenie okucia okiennego w zaczepy antywyważeniowe oraz inne punkty ryglowania. Wzmocnione rygle mają najczęściej kształt grzybków blokujących się w zaczepach, co utrudnia wyjęcie skrzydła z ramy. Również same zaczepy w okuciach antywłamaniowych są mocniej przytwierdzone do ramy okiennej, gdyż stosuje się dłuższe i mocniejsze śruby. Do produkcji wzmocnionych elementów okuć używa się też wytrzymalszych materiałów.

Sposobem sforsowania okna od zewnątrz może też być napieranie na ramę za pomocą klina lub śrubokrętu i przesuwanie skrzydła. Ruch ten wymusza obrót klamki do pozycji otwartej. Droga do wnętrza jest wówczas wolna. Zabezpieczeniem są klamki zamykane na klucz, z przyciskiem lub mechanizmem blokującym, uniemożliwiającym zmianę jej położenia od zewnątrz. Ten ostatni wariant klamki można też zamontować w istniejących oknach. Bezpieczna klamka musi być też odporna na rozwiercenie jej od zewnątrz. Dodatkowym zabezpieczeniem przed przesunięciem skrzydła okiennego jest przeciwbieżne zamknięcie środkowe. Składa się z dwóch grzybków, które po zamknięciu okna przesuwają się w zaczepie ryglującym w przeciwne strony. Siłowe przesuwanie skrzydła w jedną stronę powoduje, że wprawdzie jeden z grzybków również się przesuwa, ale drugi w tym samym czasie zapiera się o zaczep i blokuje ten ruch. Im więcej punktów ryglowania, tym okucie jest trudniejsze do sforsowania dla włamywacza, jednak okno może się mniej komfortowo zamykać. Dlatego czołowi producenci okuć unowocześniają kształt zaczepów oraz rolek (grzybków), wprowadzając podkładki z tworzyw, specjalne powłoki oraz ruchome obrotowe elementy zmniejszające tarcie między punktami antywyważeniowymi a rolką. Wszystkie te elementy ułatwiają zamykanie okien z wieloma punktami ryglowania. Niektóre okucia okienne HS również pozwalają na odstawienie skrzydła od ramy i mikrowentylację z zachowaniem odporności okna na włamanie.

Okucia okienne zapewniające komfort użytkowania okna

Pod pojęciem komfortu użytkowania okna kryje się wiele funkcji. Począwszy od łatwości operowania klamką i – co za tym idzie – możliwości otwierania okna po bezproblemowe wietrzenie i unieruchamianie skrzydła w zadanej pozycji. Najpopularniejszą dodatkową funkcją jest blokada ruchu klamki, która zabezpiecza przed przypadkowym wyczepieniem okna uchylno-rozwieranego z górnego zawiasu. Blokada nie pozwala na przekręcenie klamki do góry, gdy okno jest otwarte. Bywa zintegrowana z podnośnikiem, który ułatwia zamykanie dużych skrzydeł. Z kolei ogranicznik rozwarcia utrzymuje skrzydło w jednej pozycji i chroni przed uderzaniem skrzydła w ościeże okna podczas przeciągów. Podobną funkcję pełni stopniowany uchył. Kilka, a w niektórych modelach okuć okiennych nawet 12 stopni uchylenia okna pozwala na kontrolowanie dopływu powietrza. Możliwość rozszczelnienia okna po przekręceniu klamki to obecnie standard. Okno rozszczelnione traci jednak swoje właściwości antywłamaniowe. Stosunkowo nową funkcją jest możliwość równomiernego odstawienia skrzydła od ramy na kilka milimetrów i ustawienia go w pozycji mikrowentylacji bez obniżenia odporności okna na włamanie. W najnowszych konstrukcjach można też okno uchylić i nadal pozostanie w deklarowanej klasie antywłamaniowości.

Okucia okienne a estetyka okna

Okucia okienne mają wielki wpływ na ostateczny wygląd okna. W wersjach standardowych zawiasy oraz klamka są widoczne na tle ramy okiennej. Jeśli decydujemy się na takie rozwiązanie, warto zapytać, jaki kolor mają zawiasy, z czego są osłonki, którymi się je wykańcza, oraz jak wygląda klamka. Często te elementy można dopasować do naszych wymagań. Zawiasy zewnętrzne najmniej przyciągają uwagę na oknach białych lub antracytowych. Na ramach w kolorze drewna zewnętrzne metalowe elementy wyglądają mniej elegancko. Warto wtedy zainteresować się okuciami okiennymi krytymi. Umieszcza się je między skrzydłem a ramą i po zamknięciu okna są całkowicie niewidoczne. Okucia kryte mają też wiele dodatkowych zalet. Okna są szczelniejsze i cieplejsze, ponieważ uszczelka opasuje skrzydło w sposób ciągły bez przerw na zawiasy. Łatwo jest takie okna umyć, bo na ramie i skrzydle nie ma wystających elementów. Dążąc do estetycznych, gładkich powierzchni ram producenci sytuują między skrzydłem a ramą również inne elementy okuć, takie jak napędy do otwierania. Dotyczy to nie tylko zwykłych okien rozwieranych, ale również ciężkich, przesuwnych typu HS. Do tej pory elementy napędu były najczęściej widoczne na górnej części ramy (osłonięte specjalną listwą). Innym pomysłem na ukrycie napędu do drzwi tarasowych jest nieumieszczanie go ani na skrzydle, ani na ramie, tylko w podłodze. W konstrukcjach z napędem zbędna staje się też tradycyjna klamka – zastępuje ją panel dotykowy. Do sterowania oknem można też wykorzystać pilota lub włączniki albo włączyć okna w system domu inteligentnego i otwierać je za pomocą smartfona. Dostępne są też napędy z wbudowanym akumulatorem, które działają nawet w przypadku braku zewnętrznego zasilania.

Regulacja okuć okiennych

Okucia ciężko pracują i po wielokrotnych cyklach otwierania i zamykania zazwyczaj wymagają regulacji. Wybierając dobre okucia okienne, możemy ograniczyć te czynności. Zazwyczaj wystarczy to zrobić raz na kilka lat. W starszych konstrukcjach regulację okuć trzeba wykonywać częściej – nawet raz lub dwa razy do roku, zmieniając siłę docisku skrzydła do ramy w zależności od pory roku. Taka zmiana wpływa na szczelność okna i zmniejsza przepływ powietrza między ramą a skrzydłem. Robi się ją, ustawiając odpowiednio położenie mimo-środowych bolców ryglujących. W przypadku obwiśnięcia skrzydła podnosi się je, regulując je na zawiasach. Mechanizmy okuć warto też co jakiś czas nasmarować.Większość okuć w już zamontowanych oknach można też wzbogacić o dodatkowe funkcje. Warto na przykład pomyśleć o doposażeniu ich w bezpieczną klamkę lub o wzmocnieniu zaczepów.

Dowiedz się więcej o stanie surowym zamkniętym. Wejdź do naszego poradnika i zadaj pytania naszym ekspertom! Kliknij w przycisk "PLAY" poniżej i rusz z budową swojego wymarzonego domu.

Zuzanna Podwysocka