Epifity obejmują różnorodne gatunki roślin - od glonów i porostów po paprocie. Szacuje się, że należy do nich aż 25 tysięcy gatunków. Łączy je jedno: „doczepiają się” do innych roślin, ale zazwyczaj rozwijają się bez żadnej dla nich szkody.
Epifity – występowanie i mechanizmy przystosowawcze
Najbardziej spektakularne epifity, o dużych walorach dekoracyjnych, najczęściej występują w tropikalnych lasach, gdzie znajdują sobie miejsca pod osłoną drzew. Porastają korę (do której przyczepiają się zmodyfikowanymi korzeniami) lub znajdują sobie miejsce w rozwidleniach konarów. W tym drugim przypadku korzystają z łatwo gromadzącej się tam materii organicznej. Same również zbierają ją, np. dzięki korzeniom i zaschniętym liściom. Mogą porastać także liście. Pomimo takiego sposobu życia w większości przypadków epifity nie powodują szkód. Pewnym wyjątkiem jest rodzimy gatunek – jemioła, żyjący jako półpasożyt.
Epifity wykształciły szereg mechanizmów, które ułatwiają im przetrwanie w trudnych warunkach. Są pożyteczne, gdyż stanowią pokarm (i gromadzą wodę) dla różnych zwierząt. Z takiego „wodopoju” korzystają m.in. kolibry.
Sztuka przetrwania u epifitów
- Rośliny wytwarzają korzenie powietrzne, które służą do gromadzenia i pobierania wilgoci z powietrza.
- Składniki pokarmowe zdobywają z powietrza (azot) oraz rozkładających się tkanek roślinnych i zwierzęcych.
- Niektóre gatunki wyrastają na innych roślinach, ale z czasem wytwarzają długie korzenie sięgające ziemi i „usamodzielniają się”.
- Najczęściej przytwierdzają się do kory za pomocą zmodyfikowanych korzeni czepnych.
- Tworzą rozety liści w formie lejków, w których zbiera się woda (bromeliowate). Mogą także tworzyć z liści inne, specyficzne pojemniki na wodę (łosie rogi).
- Wytwarzają grube pędy, w których magazynują wodę (epifity należące do kaktusów i sukulentów).
- Tworzą zredukowane liście, które ograniczają transpirację (niektóre paprocie).
Przeczytaj też: Owoce egzotyczne z domowej uprawy w doniczce >>>
Epifity uprawiane w mieszkaniach – przegląd gatunków
- Rośliny z rodziny bromeliowatych. Przeważającą grupę epifitów uprawianych w pomieszczeniach stanowią rośliny bromeliowate. To m.in. frizea (Vriesea), tillandsia (Tillandsia), bilbergia (Billbergia), echmea (Aechmea), skrytokwiat (Cryptanthus) i neoregelia (Neoregelia). Tworzą efektowne rozety z barwnymi przylistkami, które w naturze są wabikiem dla zwierząt zapylających (np. owadów i nietoperzy).
Rośliny ananasowate do domowej uprawy w doniczkach. Warunki uprawy i pielęgnacji >>>
- Storczyki. Do epifitów zalicza się także wiele storczyków. To m.in. znany i lubiany falenopsis (Phalaenopsis), a ponadto dendrobium (Dendrobium), cymbidium (Cymbidium), katleja (Cattleya) i stanhopea (Stanhopea).
- Paprocie. Z paproci największym wzięciem cieszą się wspomniane wcześniej łosie rogi (Platycerium), wytwarzające liście o charakterystycznym kształcie. Inne gatunki to m.in.: nefrolepis (Nephrolepis), dawalia (Davallia) i zanokcica gniazdkowa (Asplenium nidus).
Najpopularniejsze domowe paprocie doniczkowe >>>
Kolejny przykład „flagowca” w uprawie pokojowej to anturium (Anthurium), jedna z najpiękniej kwitnących roślin. Najbardziej znane epifityczne kaktusy to grudnik (Szlumbergera) oraz kaktus wielkanocny (Rypsalidopsis).
i
Uprawa epifitów w domu – jak to robić właściwie?
Postępowanie z roślinami zależy od wymagań konkretnego gatunku, jednak w przypadku epifitów można znaleźć cechy/działania wspólne.
- Stanowisko dla epifitów. Są to przede wszystkim rośliny, które w naturze rosną pod osłoną koron drzew. Dlatego w pomieszczeniu powinno się im zapewnić stanowisko jasne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione. Optymalna jest duża ilość światła rozproszonego. Na słonecznym parapecie radzą sobie jedynie kaktusy.
- Wilgotność powietrza dla epifitów. Każda z powyższych roślin lubi pomieszczenia o dużej wilgotności powietrza. W okresie zimowym, przy uruchomionym centralnym ogrzewaniu, mogą cierpieć (zasychanie końcówek liści, słaba kondycja) na wskutek suchego powietrza. Zaleca się więc używać nawilżacza. Szczególne wymagania pod tym względem mają storczyki.
- Pojemniki i podłoże dla epifitów. Epifity nie wymagają dużych pojemników. Podłoże powinno być „lekkie”, przepuszczalne. Często znajdują się w nim fragmenty kory, korzeni i mchów. Do sadzenia można użyć specjalistycznego podłoża do epifitów lub ziemię dobiera się do konkretnej grupy roślin, np. storczyków.
- Podlewanie epifitów. Epifity bromeliowate podlewa się nietypowo – wodę należy wlać do rozety liści.
Podlewanie kwiatów doniczkowych: kiedy i jak podlewać kwiaty doniczkowe >>>
Epifity to niesamowite rośliny, które przystosowały się do trudnych warunków. Niestety ich zdolności przystosowawcze w naturze nie zawsze przekładają się na łatwość uprawy w domu. Niektóre grupy wymagają dużej opieki, np. storczyki, ale ich walory wynagradzają wszelkie trudy pielęgnacji.
