Więźba dachowa rodzaje - więźba jętkowa, krokwiowa, płatwiowo-kleszczowa
Więźba dachowa zależy od tego, jakiego typu dach przewiduje projekt. W domach jednorodzinnych najczęściej planuje się więźbę krokwiową, krokwiowo-jętkową, płatwiowo-kleszczową. Poznaj rodzaje więźby dachowej. Zobacz, czym różnią się między sobą.
Autor: Mariusz Bykowski
Szare płytki włóknocementowe są znacznie tańszą alternatywą dla pokrycia z naturalnego łupka
Spis treści
- Więźba dachowa konstrukcja
- Budowa więźby dachowej
- Więźba dachowa krokwiowa
- Galeria: więźba dachowa elementy - rysunki techniczne
- Więźba dachowa jętkowa
- Więźba dachowa płatwiowo-kleszczowa
- Wiązary kratowe
- Czy warto odchudzać drewnianą więźb dachową?
- Galeria zdjęć: nowoczesne pokrycia dachowe
O rodzaju konstrukcji dachowej decyduje planowany kształt dachu, ale także wymiary zewnętrzne budynku. Typ konstrukcji więźby dachowej zależy od tego, jakiego typu dach przewiduje projekt. Ten z kolei wybór zależy wyłącznie od nas i naszych możliwości.
Więźba dachowa konstrukcja
Konstrukcję nośną dachu skośnego nazywamy więźbą dachową. Więźba przeważnie jest zbudowana z elementów drewnianych, które zamawia się w tartaku lub sklepie oferującym drewno konstrukcyjne. W projekcie domu znajdziemy dokładne rysunki, będące dla cieśli podstawą do jej poprawnego zbudowania. Typowa więźba dachowa składa się z wiązarów, czyli drewnianych elementów konstrukcyjnych połączonych w trójkąty. Dzięki takiemu układowi zachowuje niezbędną sztywność, bo działa na nią wiele zmiennych obciążeń.
W domach jednorodzinnych wykonuje się więźby dachowe z wiązarów:
- rozporowych – niepodpieranych od spodu ścianami nośnymi. Są to wiązary krokwiowe lub jętkowe;
- bezrozporowych – kiedy konstrukcja stropu ma od spodu podparcie w postaci ścian nośnych, podciągów lub słupów. Są to wiązary płatwiowo-kleszczowe;
- mieszanych – do tej grupy zalicza się więźby dachowe o budowie dwukondygnacyjnej, gdzie część górna powstaje z wiązarów rozporowych a dolna z bezrozporowych. Za przykład służy tu więźba dachów mansardowych.
Zarówno wiązary rozporowe, jak też bezrozporowe mogą występować ze ścianką kolankową. Odrębną grupę wiązarów stanowią wiązary kratownicowe – wykonywane samodzielnie na budowie lub (co jest częstszą praktyką) – zamawiane w wytwórni.
Budowa więźby dachowej
Więźbę dachową budują cieśle. W ostatnim czasie zamówienie ekipy ciesielskiej na dogodny dla inwestora termin graniczy z cudem. Z reguły trzeba czekać wiele miesięcy. Dlatego z wyborem wykonawców do budowy więźby dachowej nie wolno zwlekać i najlepiej się zająć tym z – to nie żart – rocznym wyprzedzeniem.
Najpierw cieśle zamontują murłaty. Później wykonana zostaje konstrukcja z belek podwalinowych, słupów i płatwi, o ile projekt to przewiduje. Na niej i na murłatach oprą się krokwie. W dalszej kolejności na swoje miejsce trafiają krokwie skrajne, narożne i koszowe, a później pozostałe. Na zakończenie są instalowane tzw. wymiany nad i pod otworami na okna połaciowe oraz nad lukarnami. Budowa konstrukcji ścian i dachu lukarn to zazwyczaj ostatni etap montażu więźby dachowej.
Więźba dachowa krokwiowa
- więźba krokwiowo-belkowa – w której para krokwi razem z belką drewnianego stropu tworzy trójelementowy wiązar oparty na ścianach zewnętrznych budynku. Belki, które tworzą strop drewniany, mogą być oparte bezpośrednio na murze lub na murłacie;
- krokwie oparte na ścianach – są połączone w kalenicy i oparte na murłatach zamocowanych do wieńca. W tym przypadku wiązar tworzą tylko dwa elementy i dlatego funkcję trzeciego boku trójkąta musi przejąć strop (np. żelbetowy lub prefabrykowany).
Galeria: więźba dachowa elementy - rysunki techniczne
Autor: Agnieszka i Marek Sterniccy
Więźba krokwiowo-belkowa oparta na drewnianych belkach stropowych
Więźba dachowa jętkowa
To jeden z najczęściej projektowanych typów wiązarów, bo jest prosty do wykonania, ekonomiczny i nie ma tylu ograniczeń co wiązar krokwiowy. Można go stosować przy rozpiętościach ścian od 5 do 12 m i przy kącie nachylenia połaci 25 - 67° (zalecane co najmniej 35°). Jest to w zasadzie odmiana wiązaru krokwiowego, do którego dodano poziomy element, tzw. jętkę. Łączy ona i usztywnia obie krokwie. Umieszczona jest zwykle w połowie ich długości (lub nieco wyżej). Przyjmuje się, że dolna część krokwi (od murłaty do jętki) nie powinna być dłuższa niż 4,5 m, a górna (między jętką a kalenicą) – niż 2,7 m.
Przeczytaj też: Więźba dachowa cena - liczymy koszt więźby dachowej
W zależności od rozpiętości dachu stosuje się przynajmniej dwa typy konstrukcji:
- klasyczna więźba jętkowa
Klasyczna więźba jętkowa projektowana jest najczęściej wtedy, gdy długość jętki nie przekracza 3,5 m. Często wykonuje się ją w domach z poddaszem użytkowym. W takim przypadku dolna krawędź jętki powinna się znajdować 2 - 2,4 m nad poziomem podłogi. W dachach o niewielkim kącie nachylenia, żeby zapewnić odpowiednią wysokość wnętrza, muruje się ścianki kolankowe. Trzeba je jednak wzmocnić solidną konstrukcją żelbetową (wieniec, słupki). W przeciwnym wypadku mogą być zniszczone (wypchnięte na zewnątrz) na skutek rozporu krokwi;
- więźba płatwiowo-jętkowa
Więźba płatwiowo-jętkowa z jedną lub dwoma ścianami stolcowymi, które tworzy ciąg słupów stolcowych ustawionych na podwalinie i połączonych od góry płatwią pośrednią. Konstrukcja taka ma zastosowanie przy większych rozpiętościach dachu, gdy jętki są zbyt długie. Podpiera się je wtedy jedną płatwią (przy rozpiętości wiązarów 7,5 -10 m) lub dwiema (gdy rozpiętość ta wynosi 9 - 12 m). Słupy stolcowe podpierające płatwie zwykle ustawia się na drewnianych belkach podwalinowych, niezależnie od tego, czy konstrukcja stropu jest drewniana, stalowa czy żelbetowa. Ukośne elementy zwane mieczami spełniają dwie funkcje – usztywniają konstrukcję ściany stolcowej i stanowią dodatkowe podparcie płatwi.
Sprawdź też:
- Więźba dachowa prefabrykowana
- Więźba stalowa. Kiedy się sprawdzi?
- Więźba dachowa bez błędów: jak sprawdzić pracę cieśli
Więźba dachowa płatwiowo-kleszczowa
To najbardziej uniwersalny rodzaj więźby dachowej. Jest to konstrukcja podobna do dachu jętkowego z dwiema ścianami stolcowymi. Jednak płatwie pośrednie podpierają krokwie, a nie jętki i przez to w obu konstrukcjach występują zasadnicze różnice w sposobie przekazywania obciążeń na ściany i stropy.
W dachu jętkowym wszystkie obciążenia przejmowane są przez ściany zewnętrzne, natomiast w płatwiowo-kleszczowym większość obciążeń jest przekazywana na strop lub wewnętrzne ściany nośne (za pośrednictwem ścian stolcowych). Na ściany zewnętrzne przenosi się jedynie ich część i dlatego murowane ścianki kolankowe najczęściej nie wymagają tak potężnych żelbetowych wzmocnień.
Więźba dachowa płatwiowo-kleszczowa znajduje zastosowanie zarówno w dachach płaskich, jak i stromych (6-70°), jedno- i dwuspadowych, z użytkowym poddaszem lub bez niego.
Jest kilka rodzajów konstrukcji płatwiowo-kleszczowych, m.in:
- Typowa więźba płatwiowo-kleszczowa
Typowa więźba płatwiowo-kleszczowa zbudowana jest z dwóch rodzajów wiązarów: głównych (rozstawionych co 3-5 m) składających się z dwóch krokwi, pary kleszczy i dwóch słupów ścian stolcowych oraz wiązarów pośrednich składających się z krokwi opartych na płatwiach i ewentualnie murłatach. Ten rodzaj konstrukcji przy rozpiętości 9-10 m nie wymaga usztywnień w kierunku poprzecznym, ale przy większym rozstawie ścian należy stosować zastrzały lub miecze w płaszczyźnie wiązara głównego;
- Więźba płatwiowo-kleszczowa z drewnianą ścianką kolankową
Więźba płatwiowo-kleszczowa z drewnianą ścianką kolankową zwykle wykonywana jest w budynkach z poddaszem użytkowym. Typowa wysokość ścianek kolankowych wynosi 1,2-2 m (w dachach płaskich i stromych). Jest to zwykła konstrukcja ściany stolcowej z płatwią, podwaliną, słupkami i mieczami. Przed wychyleniem ścianki na zewnątrz zabezpieczają ją kleszcze łączące krokiew ze słupem stolcowym ściany wewnętrznej;
- Płaski dach płatwiowo-kleszczowy
Płaski dach płatwiowo-kleszczowy ma zwykle jedną płatew kalenicową opartą na ścianie stolcowej. Rozwiązanie to stosuje się przy rozpiętości ścian do 8-9 m i kącie nachylenia dachu 6-18°. Ścianki kolankowe najczęściej są murowane. Przy rozpiętościach do 16 m do płatwi kalenicowej dodaje się dwie płatwie pośrednie. Słupy wiązara głównego są połączone parą kleszczy. Miecze w płaszczyźnie wiązara usztywniają go w kierunku poprzecznym i zmniejszają rozpiętość kleszczy;
- Dach pulpitowy
To najczęściej jednospadowa odmiana dachu o konstrukcji płatwiowo-kleszczowej. Wykonuje się go głównie nadprzybudówkami oraz długimi i wąskimi budynkami usytuowanymi na granicy działki, w których rozpiętość pomiędzy ścianami nie przekracza 6 m. Zwykle stosuje się dwie ściany stolcowe – tylną i środkową, czasami jeszcze ściankę kolankową. Tylna, pionowa, często wykorzystywana jest do usztywnienia wiotkiej ściany pulpitowej, z którą łączona jest stalowymi kotwami (na wysokości kleszczy). Środkowa zazwyczaj jest pochylona, żeby obciążenia z dachu były przekazywane jak najdalej od środka stropu.
Przeczytaj także: Jakie drewno najlepsze na więźbę dachową?
Wiązary kratowe
Wraz z modą na budowę szkieletowych domów drewnianych wzrosło zainteresowanie wiązarami kratowymi. Wcześniej konstrukcje te wykorzystywane były głównie do przekrywania baraków. Wreszcie dostrzeżono ich zalety i obecnie często znajdują zastosowanie w domach drewnianych i murowanych. Do ich wykonania nie jest konieczne zatrudnienie doświadczonego cieśli.
Wiązary kratowe najlepiej się sprawdzają jako konstrukcje dachów dwuspadowych o niewielkim kącie nachylenia (14-23°). Szczególnie w domach z nieużytkowym poddaszem o rozstawie ścian nośnych (zewnętrznych) do 12 m. Wtedy najbardziej uwidaczniają się ich zalety:
- lekkość,
- prostota i szybkość wykonania powtarzalnej konstrukcji,
- niewielki koszt konstrukcji stropu i dachu,
- możliwość swobodnego zagospodarowania wnętrza (bo niepotrzebne są wewnętrzne ściany nośne).
Czy warto odchudzać drewnianą więźb dachową?
Rosnące ceny drewnianego surowca skłaniają do oszczędności. Pierwszym pomysłem, jaki przychodzi inwestorom do głowy, to zastosować mniej belek lub użyć elementów o mniejszych przekrojach. Czy jest to rzeczywiście warte rozważenia? Architekt, projektując więźbę dachową, przyjmuje do obliczeń założenia wynikające z przepisów (norm budowlanych) oraz inne uwarunkowania. W przypadku projektów wykonanych pod konkretne zamówienie uwzględnia on preferencje inwestora, rodzaj pokrycia dachowego oraz lokalizację budynku. W tym przypadku nie ma zazwyczaj potrzeby zmniejszenia przekrojów więźby dachowej. Inaczej jest w przypadku projektów gotowych, gdzie więźby są „uśrednione” i raczej przewymiarowane. Aby móc odchudzić więźbę dachową, trzeba ją przeprojektować, a to dodatkowy koszt, sięgający nawet 1500 zł. Z kolei kwota, jaką możemy zaoszczędzić na zmniejszeniu ilości drewna, wyniesie nie więcej niż 2000 zł, więc trzeba sobie jasno powiedzieć, że osiągniemy znikomy zysk, niepotrzebnie tracąc przy tym czas. Zmniejszenie przekrojów drewna na więźbę dachową nie zawsze jest zresztą możliwe z uwagi na to, że stosunek szerokości do wysokości elementów nie powinien być mniejszy niż 25%. Gdy więc zaprojektowano krokwie o wymiarach 5 x 20 cm, zmniejszanie przekroju jest niemożliwe. Możemy wówczas zmniejszyć jedynie wysokość elementów konstrukcyjnych, co też jest niekorzystne, bo od tej wysokości zależy, jak grubą warstwę ocieplenia zmieścimy między krokwiami.
Galeria zdjęć: nowoczesne pokrycia dachowe
Autor: Mariusz Bykowski
Szare płytki włóknocementowe są znacznie tańszą alternatywą dla pokrycia z naturalnego łupka
Autor: Marcin Czechowicz
Budynek w brązowej tonacji z elewacją z klinkieru. Wspanialy - wariant I - Murator M04A. Autor projektu: Malgorzata Cybulska-Marks
Dowiedz się więcej o stanie deweloperskim. Wejdź do naszego poradnika i zadaj pytania naszym ekspertom! Kliknij w przycisk "PLAY" poniżej i rusz z budową swojego wymarzonego domu.
