Kalenica - szczyt dachu skośnego. Jaką pełni funkcję i jak się ją wykańcza
Kalenica to szczyt dachu skośnego. Ponieważ zwykle budujemy dachy wentylowane, musi być odpowiednio wykończona. Od tego zależy szczelność pokrycia i trwałość dachu.
Kalenica to pozioma linia szczytowa dachu spadzistego. Najwyższa część dachu znajdująca się na styku połaci. Na dachach wielopołaciowych, obok kalenicy łączącej główne połacie, występują też spadziste kalenice boczne, które nazywa się grzbietami dachu, bo stanowią narożniki wypukłe tych połaci.
W kalenicy łączą się ze sobą krokwie. W tym miejscu trzeba tez połączyć połacie dachu. Ponieważ najczęściej buduje się dachy wentylowane, kalenica musi być tak zbudowana, żeby pod pokrycie nie dostawała się deszczówka lub śnieg. Jednocześnie powietrze krążące pod dachówkami lub blachą musi w kalenicy wydostać się na zewnątrz. Do wykonania kalenicy są przeznaczone specjalne elementy dekarskie.
Zadania kalenicy:
- połączyć połacie,
- zapewnić szczelność dachu,
- zapewnić wentylację dachu.
Kalenica - szczelność dachu
W kalenicy musi być pozostawiona szczelina wentylacyjna. Ale żeby pokrycie było szczelne, czyli żeby woda deszczowa, śnieg, owady, kurz i pył nie przedostały się do wnętrza dachu, musi być ona dokładnie zakryta. Żeby zabezpieczyć szczelinę musi być tam ułożona taśma uszczelniająco-wentylująca, którą następnie przykrywa się gąsiorami dopasowanymi do rodzaju pokrycia dachu.
Kalenica - wentylacja dachu
Dachy spadziste buduje się jako wentylowane. Pod pokryciem powinno swobodnie przemieszczać się powietrze. To pozwala wyprowadzić z warstw dachu wilgoć, która może tam dostać się z wnętrza ogrzewanego poddasza. W okapie dachu powinny być zachowane przerwy stanowiące wloty powietrza. W kalenicy musi być wylot, przez którą ogrzane i wilgotne powietrze wydostanie się na zewnątrz. Gdyby wewnątrz dachu zbierała się wilgoć, to w zetknięciu z zimnymi warstwami mogłoby dojść do jej skroplenia, czyli kondensacji pary wodnej. Zawilgocona wełna mineralna traci swoje właściwości termoizolacyjne. Ponadto przestaje również chronić drewnianą więźbę przed wilgocią. Z czasem doszłoby do jej osłabienia i zniszczenia konstrukcji dachu. Żeby zapewnić wentylację dachu, w kalenicy układa się taśmę uszczelniająco-wentylującą.
Kalenica - układ warstw dachu
Żeby kalenica mogła pełnić swoje funkcje wentylacyjne, należy zachować odpowiedni układ warstw dachu. Zależy on od materiału pokryciowego i rodzaju materiału wstępnego krycia. W dachach z membraną wysokoparoprzepuszczalną (Sd = 0,3-0,01 m lub mniej) ponad nią układa się łaty i kontrłaty. Pustka między nimi stanowi szczelinę wentylacyjną. Membrana może być ułożona w kalenicy z zakładem, bo dzięki swoim właściwościom dyfuzyjnym zapewni wpływ powietrza.
Przeczytaj też:
W dachach z poszyciem z desek z papą albo z membraną niskoparoprzepuszczalną muszą być wykonane dwie szczeliny wentylacyjne: jedna między ociepleniem a membraną lub poszyciem, druga – ponad membraną między kontrłatami. Membranę układa się nieco niżej, kończy się ona około 5 cm poniżej wierzchołka krokwi.
Autor: Rys. Agnieszka i Marek Sterniccy
Akcesoria - wspornik łaty kalenicowej
Do krokwi na szczycie dachu mocuje się wsporniki łaty kalenicowej, na której opiera się konstrukcja kalenicy. Dobre wypoziomowanie łaty sprawi, że dalszy montaż elementów kalenicowych będzie przebiegał sprawnie, a efekt będzie prawidłowy. Element ten może mieć on kształt wspornika opartego na gwoździu lub dwóch blaszkach. Produkuje się go ze stali ocynkowanej ogniowo. Podstawa wspornika ma różną wysokość (np. 18-31 cm). Jego rozstaw jest dostosowany do różnych szerokości łat (zwykle 4, 5 lub 6 cm).
Przeczytaj też:
Wentylacja dachu w kalenicy – taśma uszczelniająco-wentylacyjna
Do uszczelnienia i wentylacji dachu w kalenicy służą taśmy uszczelniająco-wentylacyjne. Składają się one z cienkiej blachy aluminiowej lub blachy aluminiowej połączonej z dyfuzyjną tkaniną techniczną, np. z włókniny polipropylenowej. Na spodzie po bokach mają paski taśmy butylowej do przyklejenia. W taśmach z samego aluminium jest ono plisowane i fakturowane, żeby móc odpowiednio wyprofilować taśmę do kształtu pokrycia. W taśmach z aluminium połączonym z tkaniną centralna część z tkaniny jest elastyczna, można ją wyginać. Boki z aluminium są plisowane, żeby dokładnie dopasować taśmę do kształtu pokrycia.
Taśma uszczelniająco-wentylacyjna zainstalowana na szczycie dachu pod gąsiorami zapobiega przedostawaniu się pod pokrycie kurzu i brudu oraz wody i śniegu, a jednocześnie umożliwia jego wentylację. Taśmy mają różną szerokość, np. 18, 20, 30 lub 40 cm. Wielkość otworów wentylacyjnych na 1 m taśmy wynosi zwykle 110-145 cm2.
Taśmy są produkowane w różnych wzorach i kolorach dopasowanych do pokryć dachowych. Zwykle nadają się do stosowania pod prawie wszystkimi rodzajami materiałów dachowych. Ze względu na zastosowanie butylowych pasków klejących taśmy uszczelniająco-wentylacyjne mocuje się podczas bezdeszczowej pogody, gdy dach jest suchy. Rozwija się je na kalenicy i mocuje takerem, a następnie dolną krawędź przykleja dokładnie do pokrycia paskami butylowymi.
Taśmy uszczelniająco-wentylacyjne można montować na poziomej kalenicy oraz pochyłych grzbietach.
Wywietrznik kalenicowy
W razie montażu pokrycia dachowego podczas deszczowego sezonu kalenicę można wykończyć wywietrznikiem ze szczotkami z włókien polipropylenowych. Górna część wywietrznika mająca kształt półokrągły jest wykonana z twardego kopolimeru polipropylenu. Są w niej wykonane otwory wentylacyjne, których krawędzie wyprofilowano tak, żeby woda opadowa, która dostałaby się pod gąsior, spływała po profilu. Po bokach u dołu za pomocą taśmy stalowej są umocowane włókna polipropylenowej szczotki. Wywietrzniki mocuje się na łacie kalenicowej i dociska gąsiorami.
Konstrukcja wywietrzników kalenicowych sprawia, że mocuje się je tylko na kalenicy, która jest pozioma. Nie stosuje się ich na grzbietach.
Gąsiory - elementy do pokrycia kalenicy
W każdym materiale na pokrycia dachowe są przygotowane elementy o przekroju półokrągłym, które służą do pokrycia kalenicy. To są tak zwane gąsiory. W systemach dachówek są gąsiory środkowe oraz skrajne – prawy i lewy, do zamykania z obu stron odcinków kalenicy. Podobnie jest w systemach blaszanych produkowane są odcinki stanowiące pokrycie kalenicy. W niektórych kolekcjach pokryć dachowych są osobne denka do zamykania gąsiorów.
Gąsiory mogą tworzyć w kalenicy równą linię. Często jednak mają one wyprofilowania dostosowane do wzoru blachy, więc w kalenicy zostaje powtórzony wzór pokrycia.
Kalenica a instalacja odgromowa
Na domu, m.in. na szczycie dachu wzdłuż kalenicy, układa się instalację odgromową. W tym celu pod gąsiorami mocuje się uchwyty służące do poprowadzenia instalacji zabezpieczającej budynek przed uderzeniami piorunów.
