Płodozmian w warzywniku. Pierwszy krok do dobrych plonów warzyw
Płodozmian pomaga uzyskać dobry plon zdrowych warzyw z przydomowego warzywnika. Dzięki stosowaniu płodozmianu zwiększa się żyzność gleby oraz ogranicza występowanie chorób i szkodników. Dowiedz się, jak stosować płodozmian w warzywniku.
Spis treści
Aby zbierać obfite, zdrowe plony ze swojego ekologicznego warzywnika, musimy koniecznie nauczyć się radzić sobie ze wszystkimi chorobami i szkodnikami, które tylko czyhają na to, żeby "zjeść nam obiad". Oczywiście z przyrodą też należy się dzielić i w związku z tym zachęcam, abyście poza waszym warzywnikiem mieli także zakątek dla natury – kawałek niekoszonej trawy, oczko wodne i zagonek z pokrzywą. Ale do warzywnika szkodników i chorób nie wpuszczajcie. Jak to zrobić nie szkodząc naturze?
Prewencja polega przede wszystkim na tym, że rośliny od początku (od czasu siewu) muszą być prowadzone w zdrowy i naturalny sposób. Gleba w ogrodzie powinna być czysta od jakichkolwiek chemicznych środków (nawozów sztucznych i innych trucizn) oraz żywa – prawdziwa próchnica bogata w materię organiczną, zapewniającą glebie miliony bakterii i grzybów niezbędnych dla wzrostu roślin.
Zdrowe, silne rośliny nie będą podatne na ataki z strony szkodników czy chorób tak samo jak i my, kiedy jesteśmy w dobrej formie – wtedy chorujemy rzadziej lub wcale.
Tak więc ważne jest wysiewanie i wysadzanie roślin w odpowiednim czasie do ogrodu, na odpowiednim stanowisku i regularne ich doglądanie (łatwiej jest usunąć ręką kilka mszyc na początku ataku niż za kilka dni setki), a potem stosowanie dobrych praktyk przy podlewaniu, nawożeniu, zbieraniu plonów i tworzeniu mechanicznych zapór przed szkodnikami. Te „dobre praktyki ogrodnicze” opiszę w kolejnym artykule – tutaj skoncentrujmy się na totalnej podstawie jeśli chodzi o utrzymanie zdrowego warzywnika, a jest to płodozmian.
Na czym polega płodozmian?
Stosowanie płodozmianu w warzywniku nie jest ani trudne, ani pracochłonne – cały sekret polega na tym, żeby wiedzieć na czym płodozmian polega. A polega on na tym, że każdego kolejnego roku kolejne grupy roślin (opisane poniżej) zmieniają miejsce. Jednego roku na danym zagonie rosną np. warzywa kapustne, a w następnym w tym miejscu sadzimy już warzywa korzeniowe – kapustne zaś wędrują na zagony po strączkowatych. Płodozmian to taka coroczna wędrówka roślin z jednej rabaty na drugą, ale oczywiście jest w tym pewien system i mądrość.
Dlaczego płodozmian jest ważny?
Jeśli uprawiacie rośliny bez chemii w zdrowej, żywej glebie, to i tak możliwość rozwoju chorób oraz ataków szkodników w waszym warzywniku bardzo się zmniejsza, ale płodozmian wam jeszcze bardziej w tym pomoże. Dzięki regularnej zamianie warzyw na zagonach czy rabatach wzniesionych, w glebie na danym miejscu nie mają szans zadomowić się żadne choroby ani szkodniki, ponieważ każdego roku sadzone są w niej rośliny pochodzące z zupełnie innej grupy – a pamiętajmy, że każda grupa warzyw ma swoje "indywidualne" szkodniki oraz choroby. Jeśli nawet pojawi się na zagonie jakaś specyficzna dla np. fasoli choroba w tym roku, to w przyszłym nie będzie ona już zagrożeniem dla kapusty lub brukselki i sobie spokojne wyginie pozbawiona "pokarmu".
Dodatkowo dzięki zastosowaniu płodozmianu w ogrodzie możemy zapewnić składniki pokarmowe poszczególnym grupom warzyw w całkiem naturalny sposób. Na przykład sadząc na zagonie po warzywach strączkowych, które jak wiemy wiążą wolny azot z powietrza (akumulują go w brodawkach korzeniowych) kochające ten pierwiastek rośliny kapustne, zapewniamy im prawdziwą ucztę bez zastosowania żadnych dodatkowych nawozów – a to jest ulga i dla nas, i dla przyrody.
Posadzone razem w jednym miejscu warzywa z jednej grupy też łatwiej jest ochraniać na przykład siatką czy pielęgnować w specyficzny dla nich sposób – na przykład przy nawożeniu.
Planowanie płodozmianu w warzywniku
Jeśli planujecie warzywnik, to pamiętajcie, że do wygodnego zastosowania płodozmianu dla wszystkich grup warzyw najlepsze będą 3 lub 4 kwatery czy zagony warzywne lub ich wielokrotność. Świetnie sprawdzają się rabaty wzniesione, ale oczywiście każdy tradycyjny zagon się do tego jak najbardziej nadaje.
I teraz najważniejsze – co z czym sadzić?
GRUPA KAPUSTNE
- do tej grupy należą: kapusty głowiasta i kapusta włoska, kalafior, brokuły, brukselka, jarmuż, rzepa, brukiew i kalarepka. Także rzodkiewka, rukola, musztardowce i oczywiście kapusta pekińska oraz rzeżucha;
- ta grupa roślin dobrze znosi chłody - jarmuż i brukselkę można pozostawić w warzywniku do wiosny;
- niektóre z nich potrzebują długiego sezonu wzrostu (np. brukselka czy brokuły), a inne takie jak rukola, musztardowce czy rzodkiewka mogą być poplonami ponieważ dojrzewają bardzo szybko;
- kapustne uwielbiają azot, a więc sadzimy je zawsze na zagonach po roślinach strączkowych, które pozostawiają sobie w glebie wolny azot;
- po kapustach w płodozmianie sadzimy warzywa korzeniowe oraz ziemniaki.
Dzięki regularnej zamianie warzyw na zagonach czy rabatach wzniesionych, w glebie na danym miejscu nie mają szans zadomowić się żadne choroby ani szkodniki, ponieważ każdego roku sadzone są w niej rośliny pochodzące z innej grupy.
STRĄCZKOWE:
- rośliny strączkowe (motylkowe) to ogólnie rośliny z rodziny bobowatych, czyli z uprawianych w ogrodzie to najczęściej fasola, bób i groch;
- bobowate mają głębokie korzenie, które wyłapują i magazynują w przylegających do nich brodawkach wolny azot z powietrza. Po zebraniu plonów rośliny te warto przyciąć nad samą ziemią i korzenie zostawić w glebie bez wyrywania do naturalnego rozłożenia się;
- bobowate lubią organiczną glebę, a więc warto ich zagony ściółkować kompostem lub dobrze przekompostowanym obornikiem poprzedniej jesieni;
- potrafią się w dużym stopniu same wykarmić ze względu na zdolność wiązania z atmosfery wolnego azotu, więc sadzimy je na zagonach po roślinach korzeniowych;
- po tej grupie roślin na zagonach według płodozmianu sadzi się rośliny z grupy kapustnych.
KORZENIOWE
- jeśli chodzi o płodozmian, to do tej grupy możemy zaliczyć warzywa cebulowe (np. cebula, czosnek, szczypiorek, por), selerowate (np. marchew, pasternak, pietruszka korzeniowa) oraz ziemniaki;
- wszystkie te rośliny uwielbiają dobrze przepuszczalną, głęboko uprawioną glebę;
- nie są zbytnio "żarłoczne" (ważniejsza jest dla nich zawartość materii organicznej w glebie), a więc korzeniowe sadzimy na zagonach po roślinach kapustnych;
- po tej grupie roślin na zagonach według płodozmianu sadzi się rośliny strączkowe.
INNE WARZYWA
- cykorie, sałaty, szpinak, koperek czy na przykład bazylia kwalifikują się do grupy "inne" i można je z powodzeniem uprawiać na różnych zagonach - warto jednak nie sadzić ich w tym samym miejscu rok po roku;
- dynie, ogórki gruntowe i cukinie wymagają gleby bogatej w materię organiczną oraz o dobrych warunkach wodno-powietrznych - do dołka przed posadzeniem sadzonek warto dodać przekompostowany obornik;
- dynie i ogórki warto uprawiać na osobnych zagonach, ponieważ mocno rozrastają się i mogą zakłócić wzrost innych roślin;
- kukurydzę cukrową uprawiamy w tzw. blokach na zagonach z dyniami lub pomiędzy rzędami wczesnych odmian ziemniaków.
Zastosowanie płodozmianu w ogrodzie oznacza zdrowe, silne rośliny – co oczywiście pomoże wam w dużym stopniu w walce z chorobami i szkodnikami. Polecam z kartką i ołówkiem zaplanować według płodozmianu co i gdzie będzie rosło w waszym warzywniku w tym oraz kolejnych latach – to świetny sposób na uporządkowanie myśli i warzyw na zagonach. Na temat płodozmianu również sporo usłyszycie w podcastach Naturalnie o Ogrodach.
- Mój ekowarzywnik. Przygotowanie miejsca i kultywacja gleby „bez kopania”
- Warzywnik dla każdego. Jak założyć ekologiczny warzywnik: projekt, miejsce, ogrodzenie
- Jak założyć ogród naturalny? Radzi Katarzyna Bellingham
- Rabaty preriowe. Zakładanie i pielęgnacja
- Sprawdźcie jak pielęgnować ogród naturalny
Projektantka zieleni i propagatorka ekoogrodnictwa.
Choć pracowała w ogrodzie u księcia Karola, to z szacunkiem pochyla się nad jeżem, pokrzywą czy dżdżownicą. Swój ogród na Kaszubach prowadzi zgodnie z zasadą: nie wtrącać się w życie roślin i jak najmniej ingerować w naturę. Prowadzi podcasty, bloga oraz sklep z sadzonkami warzyw, ziół i kwiatów: www.katarzynabellingham.pl
Fot. Agnieszka Majewska
