Jasnota plamista - roślina do ogrodu i na balkon. Wymagania , pielęgnacja, odmiany i zastosowanie jasnoty plamistej
Jasnota plamista (łac. Lamium maculatum) to niewielka, ale bardzo atrakcyjna i uniwersalna roślina ozdobna, często uprawiana w ogrodach lub w doniczkach na balkonach i tarasach. Poznaj wymagania uprawowe jasnoty plamistej i dowiedz się, jak należy ja pielęgnować. Odmiany i zastosowanie jasnoty plamistej.
Naturalne środowisko występowania jasnoty plamistej obejmuje niemal całą Europę i Azję, w tym także Polskę. Czysty gatunek bywa czasem traktowany jak chwast (rozrasta się za pomocą podziemnych kłaczy i rozłogów), ale jego odmiany ozdobne to cenione rośliny ogrodowe.
Spis treści
- Jak wygląda jasnota plamista?
- Odmiany jasnoty plamistej
- Wymagania i uprawa jasnoty plamistej
- Jasnota plamista - zastosowanie w ogrodzie
Jak wygląda jasnota plamista?
Jasnota plamista należy do rodziny jasnowatych (Lamiaceae) i jest niedużą (20-40/60 cm wysokości), trwałą byliną. W sezonie wegetacyjnym tworzy wzniesione lub lekko pokładające się, czterokanciaste, zwykle czerwono lub brązowo nabiegłe, mięsiste, rozgałęzione pędy, pokryte naprzemiennie ułożonymi parami dużych, sercowatych, ząbkowanych na brzegach, lekko owłosionych, zielonych liści z wyraźnie zaznaczonym na blaszce unerwieniem. Większe liście rozwijają się w niższych partiach rośliny, mniejsze w górnych częściach pędu.
Późną wiosną i wczesnym latem (od maja do sierpnia), w kątach liści tworzą się niewielkie, wargowe, siedzące, lekko owłosione kwiaty, zebrane wokół pędu w nibyokółki. U gatunku kwiaty są zwykle małe i jasnofioletowe, ale u odmian mogą być znacznie większe i mieć barwę ciemnofioletową, różową, białą lub purpurową. Odmiany ozdobne mają też dużo bardziej atrakcyjne i ładniej wybarwione liście niż gatunek.
Rośliny o ozdobnych liściach do ogrodu >>>
Odmiany jasnoty plamistej
Do najciekawszych odmian jasnoty plamistej należą:
- 'Aureum' o cytrynowożółtych, z czasem jaśniejących liściach z białą pręgą po środku i fioletowych kwiatach, wys. ok. 20 cm,
- 'Beacon Silver' o biało-srebrzystych liściach z ciemnozielonym obrzeżem i ciemnofioletowych, dużych kwiatach, wys. 15-20 cm,
- 'White Nancy' o srebrzystych liściach z zielonym obrzeżem i białych kwiatach, wys. 15-20 cm,
- GOLDEN ANNIVERSARY 'Dellam' o zielonych liściach z szerokim, nieregularnym, żółtym obrzeżem i białą plamą po środku oraz różowo-fioletowych kwiatach, wys. ok. 20 cm,
- 'Pink Pearls' o ciemnozielonych liściach z jasną pręgą po środku i jasnoróżowych kwiatach, wys. 20-40 cm,
- 'Chequers' o ciemnozielonych liściach z jasną pręgą po środku i różowo-fioletowych kwiatach, wys. 15-20 cm,
- 'Purple Dragon' o zielono-srebrzystych liściach i dużych, purpurowo-fioletowych kwiatach, wys. 20-30 cm,
- 'Pink Pewter' o srebrzystych liściach z zielonym obrzeżem i dużych, jasnoróżowych kwiatach, wys. ok. 20 cm.
Autor: GettyImages
Wymagania i uprawa jasnoty plamistej
Jasnota plamista to nie tylko atrakcyjna, ale też łatwa w uprawie roślina.
- Stanowisko i podłoże dla jasnoty plamistej
Jasnota najlepiej czuje się na półcienistych stanowiskach i żyznych, próchniczych, lekko wilgotnych, zasadowych, bogatych w azot podłożach, ale poradzi sobie też w większym cieniu (choć słabiej kwitnie) lub słońcu i na każdej typowej glebie ogrodowej.
- Mrozoodporność i ekspansywność jasnoty plamistej
Jasnota jest całkowicie mrozoodporna, wiec nie wymaga zimowego okrycia. Z reguły nie oczekuje też ochrony przed szkodnikami i chorobami. Ze względu na tworzenie podziemnych rozłogów, może natomiast stać się dość ekspansywna, dlatego należy kontrolować jej rozrastanie się po ogrodzie.
- Rozmnażanie jasnoty plamistej
Dzięki rozłogom, jasnotę można natomiast bardzo łatwo rozmnożyć, dzieląc roślinę wczesną wiosną lub po kwitnieniu. Z jasnoty można też pobrać sadzonki pędowe, które łatwo się ukorzeniają w wodzie lub wilgotnym podłożu (potrafią się też ukorzeniać samoistnie w czasie wegetacji). Odmian ozdobnych nie rozmnaża się jednak zwykle przez nasiona, gdyż potomstwo może nie zachować cech odmianowych rośliny matecznej.
Przeczytaj też: Byliny kłączowe: kiedy sadzić i jak rozmnażać. Przykłady bylin kłączowych >>>
Jasnota plamista - zastosowanie w ogrodzie
Jasnota plamista jako roślina ozdobna ma wiele zastosowań. W ogrodzie może być traktowana jako roślina okrywowa, sadzona pod drzewami i krzewami, gdyż dzięki podziemnym rozłogom tworzy z czasem ładne, rozłożyste kobierce. Jej ulistnione pędy wglądają też bardzo atrakcyjnie, zwieszając się z murków i skarp. Roślina może być też uprawiana na skalniakach lub w pobliżu oczka wodnego.
Jasnota plamista doskonale wygląda w grupach na rabatach w zestawieniu z innymi roślinami ozdobnymi, takimi jak serduszka okazałe, miodunki, brunnera wielkolistna, żurawka, dzwonki, konwalie, funkie, piwonie czy ozdobne trawy. Może być też uprawiana jako obrzeże rabaty, trawnika, chodnika lub ogrodowych schodów.
Roślina doskonale nadaje się też do sadzenia w doniczkach na balkonach i tarasach. Ładnie komponuje się z innymi roślinami balkonowymi (np. pelargonią rabatową, begoniami stale kwitnącymi i begoniami bulwiastymi o zwisającym pokroju, petuniami, niecierpkami), ale dobrze wygląda też jako soliter w ciekawej, szerokiej misie ceramicznej.
Nie przegap:
Byliny krótkowieczne - jakie byliny należą do krótkowiecznych, uprawa, pielęgnacja, rozmnażanie >>>
Długowieczne byliny kwitnące – gwarancja ładnej dekoracji w ogrodzie >>>
Jasnota plamista w ciepły, słoneczny dzień może wydzielać dość specyficzny, ostry zapach (szczególnie wyraźny u odmiany 'Beacon Silver'), który nie wszystkim przypadnie do gustu. Dlatego rośliny lepiej nie sadzić tuż obok miejsca wypoczynku.
