Bożodrzew gruczołkowaty - sadzenie, uprawa, pielęgnacja, zastosowanie w ogrodzie
Bożodrzew gruczołkowaty, nazywany też ajlantem, to rozłożyste drzewo o ciekawych, ozdobnych liściach, które trafiło do Europy z Chin w połowie XVIII wieku. Często spotykany jest także w Polsce: w parkach i zieleni miejskiej. Warto jednak wiedzieć, że jest to gatunek inwazyjny i niebezpieczny dla naszej rodzimej flory. Jakie odmiany bożodrzewu nadają się do przydomowych ogrodów?
Jak rozpoznać bożodrzew gruczołkowaty?
Bożodrzew gruczołkowaty często mylony jest z sumakiem octowcem, ze względu na bardzo podobny kształt i budowę liści. Jednak bożodrzew gruczołkowaty lub gruczołowaty (Ailanthus altissima), zwany także ajlantem, to osiągające 25-30 m wysokości, rozłożyste drzewo (nawet do kilkunastu metrów szerokości), które ze względu na swoją odporność najczęściej stosowane jest do obsadzania zieleńców, terenów zieleni w miastach, pasów przyulicznych itp.
Korona jest najpierw zaokrąglona, z czasem wydłużona i ażurowa. Charakterystyczną cechą są także grube pędy jednoroczne z dużymi bliznami liściowymi.
Uwagę zwracają przede wszystkim niezwykłe złożone, ułożone skrętolegle na pędzie, duże liście (do 80 cm długości). Ten typ liścia nazywany jest nieparzysto-pierzasto złożonym i składa się z 15-25 jajowato-lancetowatych listków długości 10-12 cm, które z wierzchu są ciemnozielone, a od spodu szarozielone.
Nazwa drzewa – gruczołowaty lub gruczołkowaty, bierze się z charakterystycznego elementu każdego listka – u ich podstawy znajdują się 2 (lub rzadziej 4) tępe ząbki, na których widoczne są z gruczołki (nektarniki) – jedna z cech odróżniająca ajlant od sumaka. Od tysięcy lat drzewa te bardzo cenili Chińczycy, którzy stosowali ich korę (jako materiał zielarski) w tradycyjnej medycynie do leczenia wielu schorzeń, a liśćmi karmili larwy jednego z gatunków jedwabnika.
Ciekawa jest także faktura korowiny (kory) – jest ona gładka, jasnoszara z jasnymi podłużnymi prążkami na pniu i pędach. Na pniach starszych drzewa kora jest charakterystycznie, podłużnie spękana.
Wiosną na drzewach zauważyć można drobne biało-kremowe kwiaty zebrane w gęste wiechy długości do 30 cm. Z kolei w lecie w ich miejsce pojawiają się owoce – liczne skrzydlaki, również zebrane w wiechy. Są one bardzo dekoracyjne – początkowo są zielone, a od sierpnia, aż do jesieni czerwienieją i do zimy utrzymują się na pędach.
Autor: GettyImages
Bożodrzew gruczołkowaty lubi pełne nasłonecznienie, choć urośnie także w półcieniu, jest również bardzo odporny na suszę
Właściwości i uprawa bożodrzewów
Ajlanty najczęściej spotkać można w nasadzeniach miejskich, często w trudnych dla roślin warunkach ze względu na ich niezwykłą odporność. Drzewa te lubią pełne nasłonecznienie, są światłożądne (choć urosną także w półcieniu) i bardzo odporne na suszę. Tolerują zanieczyszczenie powietrza i - częste w miastach - zbite gleby, co do których nie mają specjalnych wymagań. Najlepiej jednak czują się na żyznych, głębokich i umiarkowanie wilgotnych glebach o odczynie zasadowym, bogatych w związki wapnia – dobrze znoszą zasolenie. Nie lubią gleb bardzo kwaśnych oraz podmokłych lub okresowo zalewanych.
Ponadto, dobrze znoszą przesadzanie, ale najlepiej robić to wiosną, przed rozwojem liści. Sadzonki ukorzenione, w doniczkach można sadzić przez cały sezon. Warto pamiętać, aby roślinom zapewnić odpowiednie stanowisko i podłoże – jeśli gleba jest zbyt kwaśna należy przeprowadzić wapnowanie.
Bożodrzewy są znane z bardzo szybkiego tempa wzrostu – młode okazy potrafią przyrastać nawet do 2 m rocznie. Na wilgotniejszych stanowiskach rośliny rosną szybko, aż do jesieni i młode pędy często nie są odpowiednio zdrewniałe przed zimą, przez co mogą przemarzać podczas surowych (dorosłe drzewa są zupełnie mrozoodporne). Z tego względu w chłodniejszych rejonach lepiej sadzić bożodrzewy na glebach raczej suchych.
Bożodrzew jest drzewem krótkowiecznym, rzadko spotyka się drzewa starsze niż 50 lat. Warto też pamiętać, że jest gatunkiem bardzo ekspansywnym, tworzy odrosty korzeniowe, bujnie wyrastające po ścięciu drzewa. Z tego względu dobrze jest regularnie przycinać pędy oraz usuwać nadmiar zbędnych odrostów. Poza tym drzewa nie wymagają szczególnej pielęgnacji.
Przesadzanie dużych drzew - praktyczne wskazówki >>>
Odmiany do ogrodów przydomowych
Ze względu na znaczne rozmiary ajlantów i ich ekspansywny charakter, rzadko sadzone są w ogrodach przydomowych. Jeśli jednak dysponujemy większą przestrzenią w ogrodzie, można pokusić się o posadzenie - jako pojedynczy akcent dekoracyjny lub element kontrastowy z innymi drzewami - jednej z ozdobnych odmian o wyselekcjonowanych cechach, np.:
• 'Aucubaefolia' – o żółto nakrapianych liściach
• 'Erythrocarpa' – odmiana czerwono owocowa, o jasnoczerwonych owocach (skrzydlakach), kontrastujących z zielenią liści
• 'Hongye' – o czerwonych młodych liściach
• 'Metro' – o węższej, bardziej zwartej koronie (typ/klon męski)
• 'Pendulifolia' – o większych liściach, które przewieszają się na końcach
• 'Purple Dragon' - o czerwonych owocach (typ/klon żeński)
Najładniejsze krzewy ozdobne do ogrodu >>>
