Aranżacja ogrodu przy współczesnym dworku
Wokół stylizowanego na dawny dworek domu warto stworzyć ogród nawiązujący do klasycznych wzorców. Jak zaaranżować ogród przy współczesnym dworku? Jakie rośliny posadzić w takim ogrodzie?
Autor: Andrzej Szandomirski
Jakie elementy kształtują przestrzeń wokół dworu
Układ osiowy. Oś główna prowadziła przez dziedziniec, budynek mieszkalny, polanę-salon za domem i kulisowo ukształtowany ogród. Kończyła się na atrakcyjnym widokowo elemencie krajobrazu.
Brama ozdobna. Podkreślała uroczysty moment przekroczenia granicy posiadłości. Często była kuta, osadzona na murowanych słupach. Teraz również staramy się zaznaczyć główne wejście prowadzące do domu, choć możemy zrezygnować z „paradnego” charakteru na rzecz funkcjonalności.
Drogi i dróżki. Miały nawierzchnie ziemne lub żwirowe, rzadko umocnione kamieniami. Teraz, gdy środkiem komunikacji jest samochód i nie mamy służby pielęgnującej nawierzchnie, lepiej zbudować podjazd utwardzony. Najlepsza jest kostka kamienna, która jest trwała, tworzy gładką powierzchnię i doskonale komponuje się z roślinami. Rozwiązaniem historyzującym byłoby wykorzystanie kamieni polnych i umocnienie nawierzchni tak zwanymi kocimi łbami. Zalecano, aby dróżki zawsze prowadziły do celu – dzieła przyrody lub rąk ludzkich, bo inaczej spacer po parku staje się nudny.
Salon ogrodowy. Był ozdobną przestrzenią przy dworze, uformowaną w kształt czworoboku. Mógł to być rozległy trawnik albo partery, czyli elementy o zarysie geometrycznym wydzielane dróżkami. Funkcję tę mogły pełnić trawniki, kwatery kwiatowe (czworoboczne rabaty obsiewane roślinami kwitnącymi) lub kwiatowo-użytkowe (oprócz roślin ozdobnych rosną w nich zioła i rośliny warzywne). Stosowano też tak zwane kwietniki kobiercowe – ornamenty (często o skomplikowanej formie) nawiązujące do wzorów renesansowych czy barokowych, tworzone z roślin sezonowych o barwnych kwiatach i liściach. Zalecano, aby zakładać je na tle trawników; zwykle nie zajmowały więcej niż jedną czwartą powierzchni trawiastej. Mogły stanowić odrębny ogród lub jego część. Współcześnie nawet w niewielkich ogrodach możemy sięgnąć po takie rozwiązanie. Czworokątne rabaty wypełnione roślinami kwitnącymi, otoczonymi obwódką z bukszpanu lub innych niskich roślin, wyglądają bardzo efektownie. Również kobierzec kwiatowy może być atrakcyjną dekoracją ogrodu, ale trzeba pamiętać, że utrzymanie go w dobrej kondycji wymaga poświęcenia czasu na walkę z chwastami i wymianę przekwitających roślin.
Widok. Pomiędzy grupami wyższych roślin rozciągał się widok na piękne dalekie miejsca czy obiekty (budowle, stare drzewa). We współczesnym niewielkim ogrodzie taki efekt jest trudny do osiągnięcia – możemy jednak prowadzić osie widokowe tak, aby kończyły się na pięknych elementach krajobrazu położonych poza ogrodem, na przykład wysokich drzewach, historycznych budynkach (wieżach kościołów czy ratuszy), odległych skałach. Możemy też w najdalszym miejscu działki stworzyć wyjątkowo atrakcyjne miejsce z altaną, szczególnie piękną rośliną albo rzeźbą.
Klomby. Tworzyły je grupy drzew, krzewów lub roślin kwiatowych naśladujących dziko rosnące gaje. Charakterystyczne dla tego rozwiązania było stopniowanie wysokości roślin (w środku najwyższe i coraz niższe w kierunku obrzeża), a także dbałość o ich różnorodność i rozmaitość barw, także zieleni. W niewielkich ogrodach klasyczne klomby tracą rację bytu. Jedyne miejsce, w którym mogą wyglądać efektownie, to środkowa część podjazdu. Lepiej jednak zastosować tu niski klomb, aby nie zasłaniać widoku od domu w kierunku wejścia na posesję.
Stawy. Pełniły funkcję użytkową. Teoretycy sztuki ogrodowej zalecali, aby miały kształty nieregularne, a także aby nie znajdowały się zbyt blisko domu, bo powodują jego zawilgocenie. Innym argumentem było to, że najpiękniej wyglądają, gdy są widoczne w pewnym oddaleniu. Te zalecenia mogą być też przydatne przy zakładaniu ogrodów współczesnych.
Altany, czyli chłodniki. Powinny być zielone i zielono sklepione, na przykład przez pnącza rozpięte na kracie. Takie rozwiązania można bez trudu wykorzystać w niewielkim ogrodzie – najprostsze jest obsadzenie konstrukcji altany pnączami wieloletnimi lub jednorocznymi.
Ozdoby. Do dekoracji ogrodów zalecano posągi, fontanny i pomniki poświęcone pamięci osób lub ważnych wydarzeń. W ogrodach krajobrazowych cenione były zmurszałe i porośnięte mchem skały (także sztucznie zrobione). Stylizując ogród przy współczesnym dworku i tworząc romantyczny zakątek, możemy sięgnąć po ozdobę tego rodzaju. Interesujący może być też na przykład zegar słoneczny.
Rośliny w ogrodzie przy dworku
Drzewa i krzewy. W oddaleniu od dworu sadzono dęby, buki, kasztanowce, wiązy i topole szare, które malowniczo rysują się na horyzoncie, a także drzewa o formie piramidalnej, których urodę najlepiej widać z pewnego oddalenia. Na ich tle pięknie wyglądają akacje (robinie) i klony. Brzozy, jesiony, wierzby wykorzystywano do tworzenia klimatu nostalgii i zadumy. Chętnie sadzono krzewy tworzące malownicze grupy roślin zmieniających się wraz z porami roku. Najpopularniejsze to: bez lilak, czeremcha, jaśminowiec, migdałek, kalina, śnieguliczka, głóg, róża, irga, tawuła, a także kłokoczka i bez czarny. W wiejskich ogrodach nie mogło zabraknąć drzew i krzewów owocowych: jabłoni, grusz, wiśni, czereśni, śliw, morw, orzechów włoskich i laskowych, winorośli, agrestów, porzeczek i malin.
Pnącza. Kratki, altany i ogrodzenia obsadzano różami pnącymi, powojnikami i jednorocznymi kobeami (zwanymi wówczas sępotami). Po murach wspinały się bluszcze i winobluszcze (czyli dzikie wina) oraz glicynie (wisterie).
Rośliny o ozdobnych kwiatach. Na niskie kobierce kwiatowe wykorzystywano: begonie, floksy Drummonda, fuksje, gęsiówki, goździki brodate, heliotropy, lobelie, pelargonie, stokrotki, szałwie, żeniszki, werbeny, cynie, ireziny, koleusy, rojniki, santoliny. Natomiast w kwaterach kwiatowych siano lub sadzono: astry, cynie, chabry bławatki, lewkonie, lny, kosmosy, maciejki, maki, nagietki, prawoślazy, zwane popularnie malwami, serduszki okazałe, ślazówki, wieczorniki damskie.
Zioła i rośliny aromatyczne. W kwaterach kwiatowo-użytkowych występowały: czarnuszka, estragon, fiołek trójkolorowy, lak pachnący, lebiodka pospolita, mięta, nagietek, pysznogłówka, ruta, słonecznik zwyczajny, szarłat, szałwia lekarska, ślaz kędzierzawy.
Rośliny uprawiane w donicach. W wazach (urnach) sadzono ołowniki, pelargonie, nasturcje, petunie, groszki pachnące, powoje, agawy, palmy.
