Szałwia lekarska - uprawa w ogródku ziołowym i w doniczce. Czy szałwia zimuje w gruncie? Jakie właściwości ma szałwia lekarska?
Szałwia lekarska należy do najbardziej znanych roślin leczniczych i przyprawowych. Jest chętnie uprawiana w przydomowych ogrodach. Podpowiadamy jak uprawiać szałwię lekarską w ogródku ziołowym albo w doniczce. Czy szałwia zimuje w gruncie?
Autor: www.thinkstockphotos.com
Szałwia lekarska należy do najbardziej znanych ziół i roślin przyprawowych
Spis treści
- Jak wygląda szałwia lekarska? Czy jest rośliną wieloletnią?
- Kiedy kwitnie szałwia lekarska? Czy szałwia kwitnie drugi raz?
- Szałwia lekarska - uprawa w ogrodzie
- Kiedy siać szałwię lekarską?
- Kiedy ścinać szałwię lekarską?
- Czy szałwia lekarska zimuje w gruncie?
- Uprawa szałwii lekarskiej w doniczce
- Jakie właściwości lecznicze ma szałwia lekarska? Na co stosuje się szałwię?
- Szałwia lekarska - odmiany 'Tricolor', 'Aurea', 'Purpurascens'
Szałwia lekarska (Salvia officinalis) jest byliną należącą do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). Pochodzi z krajów basenu Morza Śródziemnego. Jest uprawiana w wielu krajach świata. To znana roślina przyprawowa i lecznicza, ale również roślina ozdobna, która znakomicie nadaje się do wielogatunkowych zestawień w ogródkach ziołowych, na rabaty bylinowe i do ogrodów żwirowych. Doskonale sprawdza się w ogrodach w stylu śródziemnomorskim (szczególnie w połączeniu z lawendą) i wiejskim. Szczególnie cenione są jej odmiany o dekoracyjnych liściach.
Jak wygląda szałwia lekarska? Czy jest rośliną wieloletnią?
W naturze szałwia lekarska jest półkrzewem, w naszym klimacie to krzewinka dorastająca do 30–60 cm wysokości. Tworzy szerokie kępy złożone z licznych, wzniesionych, ale skłonnych do pokładania się, zielonych, kutnerowato owłosionych pędów, które drewnieją u podstawy. Pędy są porośnięte licznymi, podłużnie owalnymi lub lancetowatymi liśćmi, z obu stron pokrytymi delikatnym, białym kutnerem, których nasada zwęża się w długi ogonek.
Kiedy kwitnie szałwia lekarska? Czy szałwia kwitnie drugi raz?
Szałwia lekarska kwitnie od końca maja do końca lipca (zakwita w drugim roku uprawy z nasion). Niebieskofioletowe kwiaty są zebrane w kwiatostany osadzone na końcach pędów kwiatostanowych. Kwiaty są miododajne.Warto systematycznie usuwać przekwitające kwiatostany – to przedłuży okres kwitnienia. Przycięta szałwia może zakwitnąć powtórnie jesienią, choć już nie tak obficie jak latem.
Szałwia lekarska - uprawa w ogrodzie
Szałwia lekarska najlepiej rośnie na stanowisku dobrze nasłonecznionym, ciepłym i osłoniętym od wiatrów. Gleba powinna być żyzna, ale przepuszczalna, z domieszką piasku lub drobnego żwiru, o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym. Roślina dobrze znosi przejściową suszę, ale źle reaguje na zalewanie. Uprawa szałwii nie udaje się na glebach ubogich w wapń, ciężkich, zlewnych, podmokłych i jałowych.
Kiedy siać szałwię lekarską?
Szałwię lekarską można rozmnażać przez nasiona wysiewane na rozsadniku na przełomie marca i kwietnia. Kiełkowanie nasion jest najszybsze w temperaturze około 20 st. C, podrośnięta rozsadę sadzi się do gruntu w lipcu.
Szałwię można też rozmnażać przez podział starszych kęp (najlepiej jesienią – po kwitnieniu) bądź za pomocą ukorzenionych sadzonek zielnych, półzdrewniałych lub zdrewniałych.
Przeczytaj też:
- Ogródek ziołowy - jak założyć i pielęgnować ogródek ziołowy przy domu
- Jaki nawóz do ziół? Czym nawozić zioła rosnące w ogrodzie?
- Zioła lecznicze w ogrodzie. Jakie zioła wybrać i jak uprawiać? Wybieramy te o najcenniejszych właściwościach
Kiedy ścinać szałwię lekarską?
Ziele szałwii lekarskiej zbiera się gdy rośliny osiągnęły już pełnię wzrostu liści, ale jeszcze przed kwitnieniem. W pierwszym roku uprawy z siewu okres ten przypada najczęściej w sierpniu, w kolejnych latach pierwszy zbiór przeprowadza się w maju, kolejny w sierpniu. Zbierać najlepiej w suche, słoneczne dni, w godzinach popołudniowych. Tuż po zbiorze rośliny suszy się w przewiewnym i zacienionym miejscu.
Czy szałwia lekarska zimuje w gruncie?
Szałwia lekarska w naszym klimacie przez cały rok może być uprawiana w gruncie, jednak jej mrozoodporność nie zawsze jest wystarczająca (nie jest całkowicie mrozoodporna) i w chłodniejszych rejonach kraju może wymarzać. Dlatego warto okryć ją na zimę np. gałązkami stroiszu lub kopczykami kompostu. Zimą część nadziemna szałwii lekarskiej zamiera. Wiosną, po zdjęciu okrycia, roślinę należy przyciąć około 10 cm nad powierzchnią ziemi, co pozwoli na wybicie licznych, młodych przyrostów z pąków śpiących, spowoduje zagęszczenie krzewinki i poprawę pokroju.
Uprawa szałwii lekarskiej w doniczce
Szałwię lekarską z powodzeniem można uprawiać w doniczce w domu bądź na balkonie, codziennie korzystając ze świeżych liści do przygotowywania różnych potraw. W przypadku uprawy pojemnikowej, istotne jest posadzenie rośliny w dobrze przepuszczającym wodę podłożu i umieszczenie jej w słonecznym miejscu (szałwia dobrze rośnie w pełnym słońcu). Ważne jest też regularne podlewanie szałwii.
Jakie właściwości lecznicze ma szałwia lekarska? Na co stosuje się szałwię?
Szałwia lekarska od dawna była uznawana za jedną z najcenniejszych roślin leczniczych, gdyż zawiera bogactwo wartościowych związków organicznych, wykazujących silne działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Napary i wyciągi z liści szałwii lekarskiej mają zastosowanie zewnętrzne (na obrzęki, bóle stawów, do płukania jamy ustnej) i wewnętrzne (przy zaburzeniach trawienia, nadmiernej potliwości). Należy tylko pamiętać, aby zachować ostrożność i umiar podczas przyjmowania preparatów z szałwii doustnie, gdyż roślina zawiera silnie działające olejki eteryczne oraz toksyczny tujon.
W ziołolecznictwie wykorzystuje się liście szałwii lekarskiej (Folium Salviae), które zbiera się w maju i suszy w cieniu i przewiewie. Niekiedy wykorzystuje się także ziele szałwii lekarskiej (Herba Salviae) - ścinane w maju, a potem w połowie sierpnia górne części łodyg.
Szałwia lekarska zawiera wiele składników, które korzystnie wpływają na zdrowie, jednak za najcenniejszy uznaje się olejek eteryczny, dzięki któremu roślina ma charakterystyczny zapach. Poza tym w liściach można znaleźć garbniki, kwasy organiczne, a także witaminy (A, C, z grupy B) i minerały (wapń, magnez, potas, sód, cynk, żelazo).
- Szałwia lekarska jest polecana (po konsultacji z lekarzem lub z doradcą laktacyjnym) kobietom, które mają problem z nadmiarem mleka po zakończeniu karmienia piersią. Szałwia pomoże także na inne kobiece dolegliwości – zmniejszy ból miesiączkowy i złagodzi uczucie gorąca, które pojawia się po menopauzie.
- Kobiety powinny sięgać po szałwię także ze względu na właściwości upiększające. Związki zawarte w tej roślinie opóźniają powstawanie zmarszczek i łagodzą objawy trądziku.
- Poza tym szałwia poprawia apetyty i trawienie, dlatego polecana jest niejadkom oraz na niestrawność i wzdęcia.
- Z kolei płukanka z szałwii to sprawdzony środek zwalczający zakażenia, dlatego poleca się ją przy owrzodzeniach jamy ustnej, aftach i pleśniawkach czy na krwawiące dziąsła.
- Napar z szałwii można stosować do inhalacji przy kaszlu i problemach z odkrztuszaniem wydzieliny.
- Szałwia lekarska, a zwłaszcza wyciągi alkoholowe (nalewki, wina), polecana jest także osobom zmagającym się z nadpotliwością, która wynika z różnych chorób, np. nadczynności tarczycy czy nerwicy.
- Wykazano także słabe działanie przeciwcukrzycowe wyciągów z szałwii, dlatego można ją stosować pomocniczo w stanach przedcukrzycowych (po konsultacji z lekarzem).
Poznaj też inne zioła, które można uprawiać w ogrodzie:
- Mięta pieprzowa - wymagania, uprawa, pielęgnacja, rozmnażanie, właściwości, zastosowanie
- Tymianek – uprawa w ogródku ziołowym. Jak uprawiać tymianek i jak zbierać ziele tymianku
- Majeranek ogrodowy. Jak uprawiać majeranek w ogrodzie? Kiedy zbierać majeranek?
Autor: Katarzyna Józefowicz
Szałwia lekarska 'Tricolor'
Szałwia lekarska - odmiany 'Tricolor', 'Aurea', 'Purpurascens'
Rośliny gatunku szałwia lekarska mają zielone, omszone liście i mocno pofałdowaną blaszkę liściową. Jednak odmiany szałwii lekarskiej są dużo ciekawsze.
Do najpiękniejszych należy szałwia lekarska 'Tricolor', o zielonych lub zielono-czerwonawych liściach z szeroką, białą obwódką, która u młodych liści ma zabarwienie czerwono-różowe.Równie atrakcyjną odmianą jest szałwia lekarska 'Aurea' (spotykana pod nazwą 'Icterina'), której zielone liście posiadają szerokie, żółte obrzeże.
Bardzo interesującą odmianą szałwii lekarskiej jest także szałwia lekarska 'Purpurascens' o zielono-fioletowych liściach i fioletowych, młodych przyrostach, która uznawana jest też za roślinę posiadającą silniejsze właściwości lecznicze niż gatunek.[KJ]
Autor: Katarzyna Józefowicz
Szałwia lekarska 'Aurea'
