Ogród na skarpie: jak wykorzystać wzniesienia na działce
Rośliny posadzone na nawet niedużej górze czy stoku są dobrze wyeksponowane i oświetlone. Warto więc założyć ogród na skarpie.
Autor: Wiktor Greg
Zróżnicowana powierzchnia działki pozwala stworzyć niepowtarzalny ogród. Możemy posadzić rośliny na stokach skarp lub podzielić zbocze niewysokimi murkami i uformować płaskie tarasy. Nawet niewielkie wzniesienie ma podstawową zaletę – posadzone na zboczu rośliny ozdobne są doskonale wyeksponowane. Ich kaskadowy układ sprawia, że są dobrze oświetlone, a ponieważ nie muszą konkurować o słońce, mają właściwy gatunkowi zwarty pokrój i ładnie wybarwione kwiaty.
Zabezpieczenie skarpy
Skarpy bardzo dynamizują kompozycję ogrodu, ale są ich utrzymanie jest trudne, bo łatwo ulegają erozji pod wpływem czynników atmosferycznych. Problemu zwykle nie ma na „dzikim” zboczu pokrytym naturalną roślinnością. Oczyszczenie go i przekopanie w czasie zakładania ogrodu powoduje, że spływająca woda deszczowa żłobi koleiny w miękkim gruncie i spłukuje urodzajną warstwę podłoża. Proces ten wzmaga mróz, bo zamarzająca woda zwiększa swą objętość i rozrywa strukturę gleby, a po rozmarznięciu spływa, porywając jej luźne cząstki. Zjawisko to jest tym intensywniejsze, im wyższe jest wzniesienie i bardziej stroma skarpa.
Stok, którego spadek nie przekracza 30°, a przy tym ma zwartą strukturę, można związać wieloletnimi roślinami ozdobnymi, zwłaszcza takimi, które tworzą rozgałęzione systemy korzeniowe i rozrastają się przez rozłogi. Zabezpieczenie bardziej stromych skarp wymaga zastosowania dodatkowego wzmocnienia, na przykład w postaci siatki z tworzywa sztucznego o dużych oczkach lub z włókniny ogrodowej. Po ułożeniu siatki na stoku wysiewa się trawę lub sadzi rośliny. We włókninie robi się nacięcia na krzyż i przez te otwory umieszcza sadzonki w podłożu.
Taras kwiatowy nad drugim tarasem
Ścięcie skarpy i podparcie jej murkiem to dobry sposób na pozyskanie dodatkowej płaskiej powierzchni, która powstaje po skróceniu stoku. Dzięki takiemu zabiegowi można stworzyć kilka tarasów wznoszących się jeden nad drugim. Jeśli mają odpowiednio dużą powierzchnię, każdy z nich może stanowić oddzielny ogród obsadzony innymi roślinami. Zacisze przy murku to także dobre miejsce na placyk wypoczynkowy wtulony w skarpę. Murek sprawdzi się też jako rodzaj efektownego skalnego ogrodu z roślinami posadzonymi w spoinach między kamieniami, a jeżeli jest niski – jako siedzisko.
Suchy murek oporowy
Suchy murek oporowy powstaje z płaskich kamieni ułożonych warstwowo, niepołączonych zaprawą. Nie wymaga fundamentu – pierwszą warstwę zagłębia się w gruncie na 10-20 cm. Powinien być nieco odchylony od pionu w stronę skarpy; lepiej wytrzyma napór ziemi. Nie może być zbyt wysoki – najwyżej 1 m.
Murek związany zaprawą
Murek związany z zaprawą jest bardziej stabilny, może mieć znaczną wysokość. Jednak konstrukcje przekraczające 1 m wymagają obliczenia naporu gruntu i ewentualnie wzmocnienia, dlatego ich budowę należy powierzyć fachowcowi. Murek osadza się na betonowym fundamencie sięgającym na głębokość 30 cm. Kamienie łączy się zaprawą cementową.
Jakie rośliny posadzić na skarpie?
Ukształtowanie terenu wpływa na warunki siedliskowe. Część powierzchni jest dobrze nasłneczniona, a tuż obok są miejsca cieniste.W zagłębieniach jest bardziej wilgotno, a w najwyższych partiach wzniesień sucho i często wietrznie. Trzeba to uwzględnić przy wyborze roślin. Dobrze dobrane do siedliska będą bujnie i zdrowo rosły. Tam, gdzie silnie operuje słońce (wierzchołki wzniesień, południowe stoki, najwyżej położone tarasy), należy posadzić rośliny tolerujące okresową suszę. Jeżeli jednak zamierzamy kierować się jedynie walorami kompozycyjnymi roślin i nie chcemy różnicować ich pod kątem wymagań, zainstalujmy system nawadniania, na przykład linię kroplującą. Przed posadzeniem roślin podłoże trzeba przekopać na głębokość szpadla. Do ziemi warto dodać kompostu – rozłożyć 3-5-centymetrową warstwę nawozu i wymieszać go z jej wierzchnią warstwą.
Rośliny na słońce
lglaki: jałowiec łuskowaty, nadbrzeżny, płożący, rozesłany oraz chiński ‘Plumosa Aurea’ i pospolity ‘Arnold’, ‘Gold Cone’ i ‘Sentinel’, mikrobiota syberyjska, modrzew japoński ‘Blue Dwarf’ i ‘Stiff Weeper’, świerk pospolity ‘Echinoformis’, ‘Little Gem’ i ‘Nidiformis’, świerk biały ‘Alberta Globe’ i ‘Conica’, świerk czarny ‘Nana’, świerk kłujący ‘Glauca Globosa’, sosna gęstokwiatowa ‘Umbraculifera’, sosna bośniacka ‘Schmidtii’, kosodrzewina, sosna czarna ‘Brepo’, sosna pospolita ‘Watereri’, żywotnik zachodni ‘Danica’, ‘Hovei’, ‘Rheingold’ i ‘Woodwardii’.
Krzewy liściaste: berberys Thunberga, irga pozioma, Dammera i drobnolistna, pięciornik krzewiasty, pigwowiec pośredni, róża pomarszczona, szczodrzeniec położony, tawuła wczesna, wawrzynek główkowy.
Byliny: czyściec wełnisty, dzwonek karpacki, floks (płomyk) szydlasty, gailardia oścista, gęsiówka kaukaska, gipsówki, jasnota plamista, karmnik ościsty, kocimiętki Faassena, lawenda wąskolistna, lebiodka pospolita, macierzanka piaskowa i zwyczajna, przywrotnik ostroklapowy, rogownica alpejska, rozchodniki, skalnice, smagliczka górska, tymianek właściwy, zawciąg nadmorski, żagwin ogrodowy, żurawki.
Rośliny do cienia
Iglaste: choina kanadyjska ‘Jeddeloh’ i ‘Pendula’, mikrobiota syberyjska.
Krzewy liściaste: pigwowiec pośredni, irga pozioma, Dammera i drobnolistna, porzeczka alpejska.
Byliny: acena drobnolistna, barwinek pospolity, bluszczyk kurdybanek ‘Variegata’, bodziszek czerwony i korzeniasty, cymbalaria murowa, dąbrówka rozłogowa, dzwonek gargański i dalmatyński, poziomkówka indyjska, przywrotnik ostroklapowy, serduszka wspaniała, tiarella sercolistna, tojeść rozesłana, żurawki.
