Sosny - najpiękniejsze iglaki. Gatunki sosny, które warto uprawiać w ogrodzie

Sosna to jeden z najpiękniejszych iglaków wykorzystywanych do aranżacji ogrodów. W dodatku ma niewielkie wymagania – nadaje się nawet na piaszczyste gleby. Poszczególne gatunki i odmiany sosny różnią się wielkością, wyglądem liści, kory i szyszek. Które z nich warto uprawiać w ogrodzie?

Sosny uchodzą za jedne z najłatwiejszych w uprawie roślin ozdobnych. Lubią słoneczne stanowiska (w cieniu mogą gubić ulistnienie – zwłaszcza od dołu). Sosny mogą rosnąć w mało zasobnym podłożu - nawet piaszczystym i kamienistym. Sadzonki sosny najlepiej wybierać z uformowaną bryłą korzeniową, wtedy można je sadzić przez cały sezon.

Sosny w ogrodzie: pielęgnacja

Sosny zaleca się podlewać w czasie susz oraz zimą (wytrzymują suszę, ale dzięki zabiegowi mają gęściejszy pokrój i rzadziej dochodzi do brązowienia, a później gubienia igieł). Nawożenie tych roślin iglastych stosuje się rozsądnie - dawki powinny być niewielkie. Na żyźniejszych podłożach dokarmianie nie jest konieczne. W przydomowych ogrodach drzewa i krzewy iglaste warto profilaktycznie traktować gnojówkami z roślin (pokrzywa, mniszek, skrzyp, czosnek). To ochroni je przed chorobami i szkodnikami (w szczególności sosnom mogą zagrażać gąsienice różnych gatunków motyli).

Zobacz galerię 7 zdjęć

Autor: thinkstockphotos.com

Sosna pospolita (Pinus sylvestris) występuje dziko w Europie i Azji. W Polsce gatunek jest bardzo pospolity. Jest dwuigielna. Rośnie dobrze na suchych i piaszczystych glebach, znosi zanieczyszczone powietrze i mróz. Dzięki tym cechom jest gatunkiem pionierskim. Sosna pospolita sadzona jako soliter wykształca rozłożystą, nisko rozgałęzioną koronę z pogiętymi konarami, gdy rośnie w skupinie, traci dolne gałęzie, ma wysoki strzelisty pień, a koronę parasolowatą. Wyhodowano wiele efektownych odmian sosny pospolitej, na przykład: wolno rosnąca ‘Fastigiata’ z wąskokolumnową koroną o niebieskawych igłach, 'Globosa Viridis' niska, wolno rosnąca, o pokroju początkowo kulistym, z czasem piramidalna, 'Watereri' szerokostożkowa, wolno rosnąca, o niebieskawym zabarwieniu igieł, 'Pygmaea' rozłożysta, zaokrąglona, bardzo zwarta o niebieskawych igłach, 'Gold Coin' stożkowate drzewo lub szeroki krzew o jasnozielonych igłach żółknących zimą.

Działka pod sosnami: jakie rośliny jeszcze posadzić?

Na działce porośniętej sosnami panują specyficzne warunki - światło jest rozproszone, a podłoże zakwaszone przez rozkładające się na ziemi igły. Zamiast ustawicznie walczyć o zmniejszenie kwasowości podłoża, lepiej posadzić rośliny, które lubią taką glebę. Mogą to być azalie, różaneczniki, hortensje, funkie, a w miejscach lepiej oświetlonych – wrzosy i borówki wysokie.

Sprawdź też:

• polecane gatunki świerków do ogrodu >>>
• cięcie iglaków - jak i kiedy ciąć tuje, sosny, cisy, jodły, świerki >>>
• tuje w ogrodzie - sadzenie, cięcie, pielęgnacja >>>

Rośliny te najładniej wyglądają posadzone w dużych grupach. Jeżeli takie kompozycje w aranżacji ogrodu z sosnami wydadzą się nam zbyt mało urozmaicone, można w sąsiedztwie domu założyć rabaty z kwitnących bylin i roślin jednorocznych. Na piaszczystej glebie dobrze rosną: gailardia, goździk kropkowany, kocimiętka fassena, lawenda, łubin trwały, nawłoć, przegorzan, wiesiołki. W tej części ogrodu, która ma zachować charakter naturalistyczny, sprawdzą się czyściec wełnisty, różne odmiany macierzanki, rozchod­niki i trawy: kostrzewy, ostnice, strzęplica sina, wydmuchrzyca piaskowa. Możemy tu też posadzić drzewa, takie jak: brzozy, jarząb pospolity, głogi, dąb szypułkowy i czerwony, oraz krzewy: karagany, bez czarny, rokitnik pospolity, różę pomarszczoną, szczodrzeńce i janowce.

Polecane gatunki: sosna pospolita

Sosna pospolita (Pinus sylvestris) – może osiągać nawet 40 m wysokości, dlatego nadaje się do średnich i dużych ogrodów. Na mniejszych powierzchniach lepiej wybierać niższe, botaniczne odmiany, np. 'Globosa Viridis' (1,5 m wys.), 'Watereri' (4 m), 'Wintergold' (6 m). Ozdobą jest nie tylko ulistnienie, ale także cynamonowoczerwona kora, łuszcząca się płatami. Sosnę pospolitą warto sadzić w szczególności w ogrodach wiejskich, leśnych i naturalistycznych. Można uprawiać ją w grupie lub jako soliter. Ten gatunek sosny jest w pełni mrozoodporny, dlatego nadaje się do sadzenia także w chłodniejszych rejonach Polski.

Polecane gatunki: kosodrzewina

Kosodrzewina (Pinus mugo) – to gatunek, który osiąga 2-4 m wysokości i głównie rozrasta się wszerz. Dlatego potrzebuje przestrzeni w ogrodzie. W porównaniu z sosną pospolitą ma gęściejsze, bardziej atrakcyjne ulistnienie. Kosodrzewinę warto sadzić na skalniaku, wrzosowisku lub na środku trawnika jako ozdobny soliter. Dobrze wygląda w kompozycjach kolorystycznych. Kosodrzewina jest przydatna do zadarniania terenu, zwłaszcza na skarpach (zapobiega erozji i obsuwaniu podłoża). Warto zwrócić uwagę na karłową odmianę kosodrzewiny 'Ophir' (0,5 m), której igły przebarwiają się zimą na żółtopomarańczowo.

Polecane gatunki: sosna wejmutka

Sosna wejmutka (Pinus strobus) w zależności od odmiany osiąga od 7 do 15 m wysokości. Wytwarza długie (7-12 cm), cienkie i miękkie igły. Młode okazy sosny wejmutki mają stożkowaty pokrój, z czasem korona staje się nieregularna. Drzewo warto w szczególności sadzić jako soliter, np. na trawniku. Nadaje się także do kompozycji drzewiastych i krzewiastych. Do nasadzeń pojedynczych w ogrodach w szczególności warto wybierać odmianę 'Fastigata' o nietypowym, kolumnowym pokroju. Na rabaty, wrzosowiska i do dekoracji oczek wodnych nadaje się sosna wejmutka odmiana 'Nana', osiągająca do 2 m wysokości. Należy unikać uprawy w miastach - ten gatunke sosny źle znosi zanieczyszczenie powietrza.

Polecane gatunki: sosna czarna

Sosna czarna (Pinus nigra) - gatunek przypomina sosnę pospolitą jednak wytwarza ciemną, prawie czarną korę (stąd nazwa). Wymagania ma podobne – sosnę czarną można sadzić niemal na każdej działce. Do interesujących odmian sosny czarnej należą:

• 'Molette' - o wąskim kolumnowym kształcie korony,
• 'Nana' – odmiana o krzaczastym pokroju, osiągająca do 3 m wysokości,
• 'Brepo' - odmiana karłowa wolno rosnąca.

Sosna czarna nadaje się do aranżacji w miastach. Wykorzystuje się ją do umacniania wydm i zapobiegania erozji gleby.

Polecane gatunki: sosna żółta

Sosna żółta (Pinus ponderosa) – to kolejna alternatywa dla sosny pospolitej. Drzewo osiąga 30-40 m wysokości, ale rośnie wolno. Nazwa tym razem pochodzi nie od barwy kory, lecz zabarwienia drewna. Dobrze znosi zanieczyszczenia powietrza. Nie jest jednak w pełni mrozoodporna - dlatego należy unikać uprawy sosny żółtej w chłodniejszych rejonach Polski.

Polecane gatunki: sosna limba

Sosna limba (Pinus cembra) - drzewo osiąga do 20 m wysokości. Rośnie wolno. Ma wąski, początkowo stożkowy, potem jajowaty pokrój. Limba nadaje się do nasadzeń pojedynczych lub w niewielkich grupach. W  szczególności polecana do sadzenia na skalniakach i wrzosowiskach.

Polecane gatunki: sosna oścista

Sosna oścista (Pinus aristata) - to iglak zdecydowanie wyróżniający się wyglądem. Krótkie igły są bardzo gęste i ściśle przylegają do pędów nadając roślinie egzotyczny wygląd. Przypomina nieco araukarię. Sosna oścista dorasta do 9 m wysokości, ale rośnie bardzo wolno. Najlepiej wykorzystywać ją do nasadzeń pojedynczych. Dobrze komponuje się w ogrodach orientalnych. Można ją formować, nadaje się do tworzenia bonsai.

Sosna jak z górskiej krainy

I na wydmach, i w górach, tak jak w większości naszych lasów, można zobaczyć ten sam gatunek – sosnę pospolitą. To, czy rośnie smukła w górę, czy tworzy pogięte konary na krzywym pniu, zależy od gleby i warunków, w jakich wzrasta. Im są one surowsze, tym drzewo jest bardziej malownicze, ale też wolniej rośnie. W górach, na skałach, warstwa urodzajnego podłoża jest niewielka, a nadmorskie piaski to bardzo słaba gleba. To powoduje, że rosnące tam drzewa są zdeformowane. Poza tym i nad morzem, i w górach wieją silne wiatry, zwykle z tego samego kierunku, które dodatkowo wyginają konary i pnie drzew. W ogrodzie takich warunków wzrostu nie ma, dlatego sosny rosną w górę i nie chcą tworzyć dramatycznie rozpostartych konarów. Można je jednak do tego zmusić, stosując techniki sprawdzone w ogrodach japońskich. Trzeba jednak wiedzieć, że sosny pospolite wolno rosną (po 20 latach dorastają do 7-10 m) i ich formowanie trwa wiele lat. Można je kupić w szkółkach albo zamiast nich posadzić inny gatunek, na przykład: sosnę chińską, czarną, drobnokwiatową, sosnę japońską, koreańską albo sosnę żółtą, które są w sprzedaży także w sklepach ogrodniczych.

Formowanie sosny

• 1. Wyginamy pień sosny

Pień można formować tylko u młodych drzewek sosnowych, do czasu, gdy jest giętki. Jego kształtowanie rozpoczynamy już w trakcie sadzenia. Drzewko umieszczamy w glebie nie pionowo, ale pod niewielkim kątem, tak żeby było lekko pochylone. Następnie przywiązujemy pień do wbitych w ziemię podpór (na przykład bambusowych palików), by przybrał wygięty kształt.

Zobacz rys. 1

• 2. Kształtujemy koronę sosny

Wycinamy zbyt gęsto rosnące pędy, aby nadać koronie malowniczy, nieregularny kształt. Usuwamy pędy, które rosną nisko nad ziemią. Gałęzie, które pozostały na drzewie, przyginamy i przywiązujemy do zamocowanych poziomo palików. Powstaną z nich szeroko rozpostarte konary.

Zobacz rys. 2

• 3. Korygujemy kształt drzewa

Gdy pień i gałęzie tworzące konary zdrewnieją, usuwamy konstrukcję z palików. Co roku przycinamy pędy sosny wyrastające na konarach, aby się zagęściły, i korygujemy kształt korony. Podobnie możemy formować inne gatunki drzew.

Michał Mazik