Uszkodzenia ścian z betonu komórkowego - przyczyny i naprawa. Wyjaśnia ekspert
Na wielu budowach dochodzi do usterek, np. pojawiają się pęknięcia w murach. Zapytaliśmy eksperta, jak prawidłowo wznosić mury z betonu komórkowego, żeby uniknąć problemów.
Spis treści
- Podstawy murowania
- GALERIA: murowanie z betonu komórkowego - ważne detale na zdjęciach
- Wzmocnienia muru: błąd brak zbrojenia w murze pod oknami
- Oparcie nadproży
- Połączenie ścian nośnych
- Usztywnienie murów zewnętrznych
- Grubość ścian działowych: kryterium sztywności
- Połączenie ścian działowych
- Ściany działowe - ważne detale
- A co, jeśli powstaną uszkodzenia?
- Sposób naprawy murów
- Czytaj więcej porad eksperta
Tradycyjna metoda budowania oparta jest o technologię wznoszenia murów z drobnowymiarowych elementów murowych, które mogą być wykonane z różnych materiałów. Najczęściej stosowane to beton komórkowy, ceramika i silikaty. Technologia wznoszenia murów jest znana od setek lat. Rozwój materiałów murowych spowodował, że buduje się łatwiej i szybciej niż kiedyś. Współcześnie budynki muszą spełniać coraz bardziej wymagające przepisy. Jednak pomimo postępu niekiedy zdarza się, że niedopilnowanie pewnych rzeczy w projekcie lub na budowie prowadzi do powstania usterek. Co ciekawe, najczęściej ich przyczyną są podstawowe błędy popełnione podczas murowania. Jest to niezależne od rodzaju materiału. Dlatego tak istotne jest przestrzeganie zaleceń zawartych w normach i instrukcjach. Dotyczy to również wykonywania murów z najpopularniejszego materiału, jakim jest autoklawizowany beton komórkowy.
Podstawy murowania
Podstawy murowania są dla wszystkich materiałów podobne. Mur jest kompozytem złożonym z elementów murowych połączonych zaprawą. Istotne jest więc właściwe wykonanie murów. Należy przy tym zwrócić uwagą na:
- właściwe dobranie zaprawy murarskiej do elementów murowych,
- prawidłowe przewiązanie elementów murowych,
- prawidłowe rozłożenie zaprawy i połączenie nią elementów murowych.
To elementarz wykonawstwa murów, więc jeśli się o to nie zadba, to w murze mogą się ujawnić rysy. Najczęściej popełniane błędy w tym zakresie, to:
- Wybranie zaprawy murarskiej, która ma nieodpowiednie właściwości
Dobrze, jeśli zaprawa murarska ma wytrzymałość na ściskanie zbliżoną do elementów murowych. W przypadku bloczków z betonu komórkowego, których wytrzymałość na ściskanie mieści się w przedziale 1,5 ÷ 5 N/mm2, najwłaściwsza będzie zaprawa o wytrzymałości na ściskanie 5 N/mm2 (dotyczy to zaprawy murarskiej do cienkich spoin). Stosowanie zapraw o wyższej wytrzymałości nie ma sensu, bo nie wpływa to na polepszenie właściwości muru, a może to wręcz pogorszyć sytuację.
- Nieprawidłowe przewiązanie elementów murowych
Zgodnie z normą Eurokod 6 norma PN-EN 1996-1-1 – Projektowanie konstrukcji murowych – Część 1-1: Reguły ogólne dla zbrojonych i niezbrojonych konstrukcji murowych - elementy murowe w murach niezbrojonych powinny zachodzić na siebie w poszczególnych warstwach w taki sposób, by ściana zachowywała się jak jeden element konstrukcyjny. W murach z betonu komórkowego, których elementy murowe mają wysokość 24 cm powinno to być minimum 9,6 cm, ale w praktyce przyjmuje się 10 cm.
GALERIA: murowanie z betonu komórkowego - ważne detale na zdjęciach
Autor: Tomasz Rybarczyk
Prawidłowo przemurowane ściany nośne z betonu komórkowego w domu z ociepleniem
-
Nieprawidłowe wypełnianie zaprawą murarską spoin poziomych i pionowych
Spoiny poziome powinny być wypełnione równomiernie zaprawą na całej szerokości bloczków. Natomiast spoiny pionowe powinny być wypełnione zaprawą wszędzie tam, gdzie nie ma połączenia bloczków na pióra i wpusty. Dotyczy to więc bloczków bez profilowania, profilowanych na wpust-wpust, narożników murów oraz bloczków dociętych. Miejsca te mogą być wypełnione w 40% szerokości. Dotyczy to zarówno murowania na cienką spoinę, jak i zaprawę tradycyjną. Błędem jest pozostawianie murów ze spoinami pionowymi bez zaprawy i późniejsze ich wypełnianie za pomocą pianki uszczelniającej. Tego typu rozwiązanie tylko powoduje uszczelnienie szczelin a nie związanie bloczków w spoinach pionowych. Również przy spoinach pionowych należy pamiętać, że w narożnikach trzeba do powierzchni bocznej bloczków dostawiać bloczki poprzecznie murowane zawsze powierzchnią z wpustami albo powierzchnią gładką. Błędem jest dostawianie bloczków piórami, które nie tworzą wystarczającej powierzchni styku z boczną powierzchnią bloczków.
-
Nieużywanie narzędzi odpowiednich do technologii wznoszenia
Przy murowaniu na cienkie spoiny zleca się zastosowanie specjalnych kielni – czerpaków trójkątnych, które umożliwiają uzyskanie właściwej grubości spoiny i równomierne rozłożenie zaprawy na całej szerokości muru. Należy również pamiętać, że zaprawa do cienkich spoin służy do powiązania elementów murowych, a nie do ich wyrównywania. Dlatego wskazane jest szlifowanie każdej wymurowanej wcześniej warstwy za pomocą pacy do szlifowania, by zredukować ewentualne drobne nierówności.
Wzmocnienia muru: błąd brak zbrojenia w murze pod oknami
Niezależnie od tego, czy mur jest wykonywany z betonu komórkowego, czy z innych materiałów, są w nim miejsca, które powinny być wzmocnione. Dotyczy to np. strefy podokiennej, w której pod otworem działają siły rozciągające. Powodować to może powstanie rys od naroży okien w dół. Dlatego, aby temu zapobiec, w strefie podokiennej w spoinie pod ostatnią warstwą bloczków u dołu otworu układa się zbrojenie. Zbrojenie to – w formie płaskich kratowniczek metalowych lub specjalnej siatki zbrojącej (metalowej w oplocie z tworzywa) - umieszcza się w zaprawie. Ważne jest, by zbrojenie było prawidłowo zakotwione, a więc by zachodziło minimum 50 cm za krawędź otworu po jednej i drugiej stronie. Zatem błędem jest brak zbrojenia w murze pod oknami.
Oparcie nadproży
W każdej ścianie są otwory okienne lub drzwiowe, które należy przesklepić nadprożami. Nadproża muszą być dobrane na zasadzie dopasowania geometrii nadproża do wymiarów otworu z uwzględnieniem minimalnej długości oparcia oraz nośności. Jeśli nadproża są prefabrykowane, to należy uwzględnić odpowiednią minimalną długość oparcia, którą zaleca producent nadproży. Jednak te zalecenia należy jeszcze dodatkowo zweryfikować projektowo, czy będzie spełniony w murze warunek na docisk w miejscu oparcia nadproża. Może się okazać, że belkę nadprożową należy przyjąć nieznacznie dłuższą, by długości podparcia nadproża były większe niż zalecane, co pozwoli spełnić również warunek na docisk. To samo praktycznie dotyczy nadproży żelbetowych wykonywanych na budowie.
Żeby uniknąć ewentualnych późniejszych uszkodzeń tynków, na etapie ich wykonywania w miejscu oparcia nadproży należy wkleić pod kątem 45 stopni siatkę z włókna szklanego. To ma zapobiec powstaniu rys. To miejsce jest szczególnie podatne na pękanie tynku. Mało sztywne nadproża mają tendencję do uginania się, co powoduje niewielki obrót nadproża w miejscach oparcia, co z kolei może być przyczyną powstania rys w murze, w tych miejscach przy końcach nadproży.
Siatki zbrojące pod kątem wkleja się również pod otworem okiennym w narożach, by nie ujawniły się rysy w tych miejscach. Powinno się to wykonać, nawet jeśli jest zbrojenie pod oknami.
Połączenie ścian nośnych
Ściany nośne tworzą przestrzenny układ konstrukcyjny budynku. By był on zapewniony, konieczne jest prawidłowe przemurowanie ścian nośnych. Jeśli ściana zewnętrzna ma być ocieplona, to wówczas ścianę wewnętrzną przemurowuje się ze ścianą zewnętrzną na całej grubości muru zewnętrznego. Natomiast jeśli zewnętrzna ściana jest jednowarstwowa, to należy przemurować ściany wewnętrzne ze ścianami zewnętrznymi płycej, by nie powstał mostek termiczny w miejscach łączenia ścian nośnych wewnętrznych z zewnętrznymi jednowarstwowymi. Błędy w połączeniach murów powodują niewłaściwe ich usztywnienie. Wówczas mogą powstawać rysy na łączeniu ścian.
Usztywnienie murów zewnętrznych
W murach są pewne miejsca, które wymagają usztywnień. Dotyczy to ścian kolankowych, które przenoszą obciążenia z dachu oraz ścian szczytowych, na które działa obciążenie wiatrem i czasami obciążenie dachem, jeśli w konstrukcji dachu występują płatwie. W nich powinny być ulokowane trzpienie żelbetowe i wieńce. Dzięki nim siły/reakcje z dachu będą przeniesione przez dodatkowy układ usztywniający składający się z elementów żelbetowych.
Przeczytaj też:
Dom z keramzytobetonu. Czy to dobry materiał do budowy? >>>
Są też inne przyczyny wykonania usztywnień murów zewnętrznych. Taka potrzeba zazwyczaj zachodzi, jeśli nie ma ścian wewnętrznych nośnych lub jest ich za mało. Usztywnienie murów wykonuje się za pomocą trzpieni żelbetowych. W takim wypadku w przekroju muru lokuje się trzpienie – słupy żelbetowe. Najlepiej, jeśli wykona się tzw. mury skrępowane. Polega to na tym, że elementy żelbetowe (trzpienie i wieńce) zalewa się dopiero po wykonaniu fragmentów ścian. Brak takich usztywnień może spowodować powstanie rys w murze.
Grubość ścian działowych: kryterium sztywności
Jeśli ściany działowe są murowane, to wymiary ścian powinny być ograniczone do takich, które zapewnią jej odpowiednią sztywność. Według normy PN-EN 1996-1-1, Eurokodu 6 ściany wypełniające muszą spełniać kryteria minimalnej sztywności. Kryterium sztywności wyraża się smukłością ściany: h/t. Ogólnie przyjmuje się warunek smukłości, by nie był większy niż 30. Zatem dla „normalnych” wysokości kondygnacji nie mniejszych niż 2,60 m oznacza to, że ściany działowe nie powinny mieć grubości mniejszej niż 9 cm. Oznacza to, że jeśli wznosimy dom z betonu komórkowego to ściany działowe można wymurować z bloczków o grubości 10 lub 12 cm.
Połączenie ścian działowych
Ściany działowe łączy się z wewnętrznymi i zewnętrznymi murami nośnymi za pomocą łączników stalowych. Łączniki powinny być rozmieszczone pojedynczo co trzy warstwy bloczków ściany działowej. Łączniki można wmurować w ścianę nośną podczas jej budowy lub przymocować za pomocą kołków do muru później.
Ściany działowe - ważne detale
Ściany działowe powinno się murować na przekładce z folii lub papy ułożonej na podłożu. Ma to szczególne znaczenie, jeśli podłoże jest odkształcalne. Dzięki temu jest mniejsze prawdopodobieństwo wpływu odkształcalnego podłoża na zarysowanie ściany działowej. Dotyczy to przede wszystkim ścian działowych usytuowanych na stropach.
Przeczytaj też:
Odbiór stropu. Jak powinien być przeprowadzony >>>
Kolejnym istotnym detalem jest oddzielenie ściany działowej pod stropem. Pomiędzy ścianą działową a stropem powinna być szczelina dylatacyjna o grubości 2-3 cm, by umożliwić uginanie się stropu w taki sposób, by nie dociążył on ściany działowej. Szczelinę tę powinno się wypełnić materiałem trwale plastycznym. Może to być np. sprężysta wełna mineralna lub trwale elastyczna piana poliuretanowa. Gdyby nie było dylatacji, ściana działowa dociążona stropem mogłaby popękać. To też by zmieniło układ statyczny stropu. Ważne jest też to, że ściany działowe murowane na stropie, powinny być wznoszone dopiero po zdemontowaniu szalunków i podpór montażowych pod stropem.
A co, jeśli powstaną uszkodzenia?
Spełnienie powyższych podstawowych zaleceń dotyczących murów z betonu komórkowego (które również dotyczą murów z innych materiałów) ograniczy ryzyko powstania uszkodzeń murów. W praktyce najczęściej uszkodzenia murów wynikają właśnie z nieprzestrzegania podstawowych zasad budowlanych. Najczęściej jest to konsekwencją przeoczenia lub rutyny wykonawców, a także z braku ustalenia warunków wykonania i odbioru robót murarskich. Dobrą praktyką jest np. przed przystąpieniem do budowy ustalenie przez kierownika budowy zasad wykonania robót. Jednak przyczyn usterek w murach może być wiele i mogą one wynikać nie tylko z nieodpowiedniego wykonania murów. Dlatego, jeśli uwidocznią się uszkodzenia, to bardzo ważne jest ustalenie przyczyn ich powstania. Trzeba być pewnym, gdzie wystąpiły pęknięcia i ocenić ich skalę, a więc niekiedy należy wykonać również odkrywki. Wówczas należy przeanalizować projekt, zdiagnozować, co, jak i kiedy zostało wykonane i na tej podstawie ustalić, co jest przyczyną i jaki jest możliwy sposób
Sposób naprawy murów
Sposób naprawy muru należy dostosować do rodzaju zniszczenia. Przede wszystkim należy usunąć przyczyny powstania uszkodzeń, a następnie wykonać naprawę. Jeśli powstały zarysowania, to można je naprawić metodą wykonania bruzdy i zalania zaprawą naprawczą. Możliwe też jest zszycie murów za pomocą specjalnych prętów spiralnych typu Helifix. Analiza powstania przyczyn, jak i sposób naprawy powinny być ujęte w opinii lub ekspertyzie technicznej sporządzonej przez osobę doświadczoną, mającą odpowiednie uprawnienia.
Product manager w firmie SOLBET - największego producenta betonu komórkowego w Polsce i chemii budowlanej. Rzeczoznawca budowlany, uprawniony do projektowania bez ograniczeń w specjalności architektonicznej, uprawniony do projektowania i kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń w specjalności konstrukcyjno-budowlanej. Doktorant na Politechnice Śląskiej w Gliwicach – naukowa praca doktorska z dziedziny badań konstrukcji murowych oraz nowych rozwiązań konstrukcyjnych murów.
Praktyk w projektowaniu i na budowie, autor wielu projektów, opracowań i artykułów technicznych. Znawca materiałów budowlanych i technologii. Członek komitetów technicznych PKN
Czytaj więcej porad eksperta
