Rozszczelnianie okien, czyli łatwy sposób na świeże powietrze w domu

Kiedy dom jest zbyt szczelny i do jego wnętrza nie dostaje się świeże powietrze z zewnątrz, wentylacja naturalna lub mechaniczna wywiewna przestają działać. Jak temu zapobiec? Jak rozsądnie dbać o rozszczelnianie okien?

W budynkach z wentylacją naturalną lub mechaniczną wywiewną brak dopływu odpowiedniej ilości świeżego powietrza zaburza działanie wentylacji i w konsekwencji naraża ich mieszkańców (użytkowników) na przebywanie w niekomfortowych warunkach. Kiedyś okna nie były szczelne i nie były szczelnie montowane, co zapewniało naturalną wymianę powietrza wystarczającą do utrzymania właściwych warunków we wnętrzach. Z przyzwyczajenia więc oczekujemy, że świeże powietrze dopłynie przez okna. Jednak teraz są szczelne, więc w tym celu musimy je otworzyć lub zadbać o odpowiednie, okresowe rozszczelnianie okien. W średniej wielkości domu wystarczy otworzyć okna na oścież na 5-10 minut, aby całkowicie wymienić powietrze. To rozwiązanie skuteczne, lecz nietanie. Tak duża wymiana powietrza oznacza duże straty energii. Czas rozszczelniania okien ma szczególne znaczenie zimą, kiedy ciepłe powietrze z wnętrza wymieniane jest na zimne, które następnie musimy ogrzać. Rozszczelnianie okien umożliwiają specjalne funkcje okuć obwiedniowych znajdujących się wokół każdego skrzydła okiennego.

Rozszczelnianie okien a wymiana powietrza w domu

Zła jakość powietrza, spowodowana zbyt małą ilością tlenu, podwyższeniem stężenia substancji chemicznych emitowanych przez materiały budowlane i wykończeniowe oraz nadmierną wilgotnością, jest bardzo niekorzystna dla samopoczucia i zdrowia ludzi. W niewłaściwie wentylowanych budynkach dodatkowo dają się zaobserwować niekorzystne skutki techniczne. Na szybach okien i na chłodnych elementach przegród zewnętrznych wykrapla się para wodna, a trudne do usunięcia zawilgocenie przyczynia się do rozwoju grzybów i pleśni na nadprożach i ościeżach okiennych oraz pod parapetami, w narożach pokojów i za meblami. Zawilgocenie i zagrzybienie stopniowo, ale nieubłaganie niszczą konstrukcję budynku.

• Zobacz też: Parowanie szyb w oknach >>>

Brak dopływu odpowiedniej ilości powietrza z zewnątrz powoduje osłabienie działania kanałów wywiewnych wentylacji naturalnej lub wręcz odwrócenie kierunku przepływu powietrza w tych kanałach, a więc nawiewanie zimnego powietrza do pomieszczeń. Zjawisko to jest szczególnie uciążliwe zimą, gdy do łazienki lub toalety (pomieszczeń, w których zazwyczaj znajdują się kanały wentylacji grawitacyjnej wywiewnej) wpada bardzo zimne powietrze. Zbyt mała ilość powietrza doprowadzanego do budynku powoduje także problemy ze spalaniem gazu w urządzeniach z otwartą komorą spalania. Niedobór tlenu prowadzi do tak zwanego niezupełnego spalania, czyli reakcji, w której produktem spalania zamiast dwutlenku węgla (CO₂) jest tlenek węgla (CO). Nawet krótkotrwały kontakt z tym niewidocznym i bezwonnym, ale niezwykle toksycznym gazem prowadzi do bardzo ciężkich, często śmiertelnych zatruć. Jeśli występuje niedobór świeżego powietrza, problemy nie omijają również wentylacji mechanicznej wywiewnej. Wprawdzie wentylatory wymuszają przepływ powietrza w kanałach wywiewnych, ale brak jego dopływu z zewnątrz również poprzez rozczelnianie okien sprawia, że w budynku wytwarza się podciśnienie i powietrze jest zasysane w niekontrolowany sposób w różnych miejscach domu, na przykład przez okap kuchenny, przejścia instalacyjne w ścianach czy drzwi do garażu.

• Jak wyczyścić okap kuchenny? >>>
• Przyczyny złej jakości powietrza w domu >>>
• Czujniki czadu: jak działają i jaki wybrać? >>>

Rozszczelnianie okien a wentylacja

Aby zabezpieczyć się przed skutkami złego działania wentylacji oraz zapewnić dobrą jakość powietrza w budynku, należy zadbać o poprawne zorganizowanie dopływu do niego świeżego powietrza także przez rozszczelnianie okien. Trzeba je doprowadzać w ilości kontrolowanej, odpowiedniej do potrzeb oraz w nieprzypadkowy sposób.

Naczelną zasadą powinno być dostarczanie świeżego powietrza do wszystkich pokojów, skąd po przepłynięciu przez cały budynek powinno ono trafiać do kanałów wywiewnych. Najskuteczniejszą metodą zorganizowania takiego obiegu powietrza, zalecaną także przez wytyczne zawarte w przepisach techniczno-budowlanych, jest stosowanie nawiewników okiennych powietrza.

Oprócz zaleceń dotyczących sposobu dostarczenia powietrza w przepisach określono również, jaka powinna być intensywność wentylacji w budynkach mieszkalnych oraz ustalono ilość powietrza (podawaną w metrach sześciennych na godzinę), jaką należy usuwać z poszczególnych typów pomieszczeń (kuchni, łazienek, toalet, pomieszczeń gospodarczych oraz niektórych pokojów. Jednocześnie zaznaczono, że ilość powietrza doprowadzanego do mieszkania lub domu musi być równa ilości powietrza usuwanego, ale nie mniejsza niż 20 m³ na osobę w ciągu godziny. Dostarczanie zbyt małej ilości powietrza z zewnątrz spowoduje zmniejszenie intensywności wentylacji lub zakłócenia w jej działaniu polegające na odwróceniu ciągu w kanałach wentylacyjnych lub dymowych oraz problemy ze spalaniem gazu. Dlatego strumienie powietrza nawiewanego i wywiewanego muszą być wyrównane.

Jak rozszczelnić okno? Zmiana docisku okuć

Działanie okucia obwiedniowego polega na współpracy rygli umieszczonych w skrzydle i zaczepów mocowanych w ościeżnicy. W okuciach umożliwiających zmianę docisku rolki ryglujące mają kształt cylindryczny albo ośmiokątny, ale budowę mimośrodową. Pierścień metalu z jednej strony jest cienki, potem średniej grubości, a z przeciwnej strony jest szeroki. Przekręcenie rygla powoduje, że mniej lub bardziej zapiera się o zaczep w ościeżnicy, dzięki czemu mniej albo bardziej dociska uszczelki na skrzydle. Większą siłę docisku (przez grubszą część
pierścienia) ustawia się na zimę, aby zapobiec infiltracji powietrza przez zamknięte okno. Można ją zmniejszyć w okresie od  wiosny do jesieni. Spowoduje to mniejsze rozszczelnienie okien i stworzy minimalny przepływ powietrza z zewnątrz. Rozszczelnione w ten sposób drzwi tarasowe przy odpowiedniej różnicy ciśnień między wnętrzem a zewnętrzem (co najmniej 10 kPa) będą przepuszczać do mieszkania w ciągu każdej godziny 1 m³ powietrza z zewnątrz.

Rozszczelnianie okna po obwodzie

Większość producentów oferuje okna z funkcją odstawną, w których skrzydło można ustawić tak, że wokół niego powstaje kilkumilimetrowa szczelina wentylacyjna. Specjalna budowa zaczepów umożliwia równocześnie zapewnienie odporności na włamanie w klasie WK2. Jest to rozwiązanie bardzo przydatne na czas dłuższych wyjazdów. Funkcja rozszczelnienia okien może współpracować z napędem mechanicznym w oknach sterowanych elektrycznie, a odpowiednio zaprogramowane urządzenie będzie wietrzyć dom w czasie przez nas ustalonym. Wbrew pozorom takie rozszczelnienie okna zapewnia spory dopływ powietrza. W oknie ze szczeliną o szerokości 6 mm przy różnicy ciśnienia tylko 2 Pa objętość wymienianego powietrza wynosi nieco ponad 10 m³/h na metr szczeliny. To znaczy, że w takich warunkach przez okno o wymiarach 1 x 1 m w ciągu godziny ulegają wymianie 42 m³ powietrza.

Uchylenie skrzydła okna

Ta funkcja okucia obwiedniowego służy właśnie do wentylacji pomieszczeń. Przestawienie pozycji klamki, najczęściej w położenie pionowe, powoduje, że skrzydło nie rozewrze się na osi pionowej, lecz u góry odchyli się od ościeżnicy. Wielkość tego odchylenia może być regulowana w samym okuciu (uchył stopniowany), ale też można ją ustawić za pomocą zewnętrznych ograniczników (listew regulacyjnych, grzebieni). W pełni uchylone okno ma szczelinę o szerokości kilkunastu centymetrów, co radykalnie zwiększa strumień przepływającego przez nie powietrza. W zależności od różnicy temperatury i ciśnienia powietrza między wnętrzem a zewnętrzem możemy w taki sposób osiągać przepływy do kilkudziesięciu metrów sześciennych na godzinę. 

Ponieważ intensywne wietrzenie jest zimą nieekonomiczne, pojawiają się subtelniejsze rozwiązania. W bardzo wielu oknach są okucia z funkcją mikrowentylacji. Tak rozszczelnione okno może tworzyć u góry szczelinę o szerokości tylko kilku milimetrów, więc zapewni dopływ mniejszej ilości świeżego powietrza. Funkcja uchylenia skrzydła często jest wykorzystywana do wietrzenia w czasie nieobecności domowników. Niestety, tak uchylone okno można w prosty sposób otworzyć z zewnątrz. Aby temu zapobiec, warto w łatwo dostępnych oknach, najbardziej narażonych na włamanie, zamontować okucia przeciwwłamaniowe uniemożliwiające z zewnątrz otworzenie, a nawet wyłamanie uchylonego okna. Służy do tego również klamka z kluczykiem. Jeśli zamek jest zamknięty, nie można przesunąć okuć.

Dobrym rozwiązaniem jest także zamontowanie nawiewników. Przeczytaj o nich w tym artykule >>>