Szczeć pospolita – charakterystyka, uprawa i właściwości cennej rośliny leczniczej
Szczeć pospolita (Dipsacus fullonum) to mało znana, ale wartościowa roślina lecznicza. Jej korzenie wykazują całe spektrum dobroczynnych działań dla organizmu. Roślina jest miododajna, a dodatkowo ma pewne walory dekoracyjne. Zwraca na siebie uwagę nietypowym, szczeciniastym wyglądem. Jak uprawiać szczeć pospolitą w ogrodzie?
Szczeć pospolita (Dipsacus fullonum) to roślina dwuletnia należąca do rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae). Występuje naturalnie na kilku kontynentach. W Polsce jest gatunkiem pospolitym. Porasta łąki, pastwiska, przydroża, skraje lasów i tereny ruderalne (tzn. przekształcone przez człowieka).
Spis treści
- Szczeć pospolita - charakterystyka
- Wymagania i uprawa szczeci pospolitej
- Szczeć pospolita jako roślina ekspansywna
- Szczeć pospolita - zastosowanie w ogrodzie
- Zastosowanie szczeci w ziołolecznictwie
Szczeć pospolita - charakterystyka
Szczeć pospolita to wysoka roślina osiągająca nawet do 2 m wysokości. W pierwszym roku uprawy tworzy rozetę liści, w drugim pojawiają się długie łodygi z kwiatostanami.
- Pędy. Pędy są grube, sztywne, kolczaste. Rozgałęziają się w kątach liści.
- Liście. Liście są podłużne lub lancetowate, tępo zakończone o ząbkowanych brzegach. Wyrastają parami naprzeciw siebie.
- Kwiatostany. Gatunek kwitnie od lipca do sierpnia. Kwiatostany to szczeciniaste główki, na których pojawiają się bardzo drobne, fioletowe kwiaty. Kwiatostany od spodu otoczone są kolczastymi, łukowato wygiętymi liśćmi przysadkowymi.
- Owoce. Owocem jest brązowa, podłużna, czworoboczna niełupka.
- System korzeniowy. Szczeć wytwarza mocny system korzeniowy. Tworzy długi (do 60 cm) i gruby (2,5 cm średnicy) korzeń palowy, który silnie rozgałęzia się.
Autor: GettyImages
Szczeć pospolita porasta łąki, pastwiska, przydroża, skraje lasów
Wymagania i uprawa szczeci pospolitej
- Stanowisko i podłoże
Szczeć pospolita lubi miejsca dobrze nasłonecznione, w takich warunkach najlepiej rozrasta się. Optymalne są średnio żyzne gleby, umiarkowanie wilgotne o odczynie ph od obojętnego po zasadowy. Nie ma dużych wymagań – toleruje także słabsze typy podłoży.
- Rozmnażanie szczeci pospolitej
Roślinę najlepiej rozmnażać wysiewając nasiona do inspektu w maju. Przez cały czas trzeba dbać, aby podłoże było lekko wilgotne. Najlepsza w tym wypadku jest mieszanka ziemi kompostowej, piasku oraz torfu (równe proporcje). Rozsadę wysadza się na miejsce stałe w lipcu.
- Podlewanie szczeci pospolitej
Ważnym zabiegiem, zwłaszcza w pierwszych tygodniach uprawy, jest podlewanie. Później wykonuje się je jedynie w czasie długo utrzymujących się susz.
- Nawożenie szczeci pospolitej
Nawożenie mineralne z reguły nie jest konieczne. Wystarczy odrobina kompostu.
- Ściółkowanie szczeci pospolitej
Uprawy można ściółkować dla ograniczenia zachwaszczenia i zmniejszenia wyparowywania wody z gleby.
Szczeć pospolita jako roślina ekspansywna
Szczeć bywa ekspansywna, przerasta obszary przeznaczone dla innych gatunków i zagłusza je. Dlatego, aby ograniczyć takie ryzyko, najlepiej uprawiać ją w pojemnikach bez dna, zakopanych w gruncie. To zahamuje jej zapędy.
Przeczytaj też:
Rośliny ekspansywne: przemyśl, zanim posadzisz je w ogrodzie >>
Szczeć pospolita - zastosowanie w ogrodzie
Szczeć pospolita może być ciekawym urozmaiceniem rabat, zwłaszcza zakładanych z zastosowaniem kolczastych roślin (dzikie róże, berberys, dziewięćsił, juka karolińska, mikołajek alpejski, mikołajek agawolistny i wiele innych). Efektownie również wygląda posadzona wśród traw ozdobnych.
Roślina jest cennym pożytkiem dla zapylaczy. Jest gatunkiem miododajnym i pyłkodajnym. Wysuszone owocostany wykorzystuje się do tworzenia suchych kompozycji florystycznych.
Szczeć pospolita poza jedną wadą - ekspansywnością - ma same zalety: posiada duże walory dekoracyjne, pasuje do bukietów, pomaga pszczołom, a także ludziom. Warto ją więc uprawiać w przydomowym ogrodzie
Zastosowanie szczeci w ziołolecznictwie
Dawniej szczeć była masowo uprawiana, obecnie jej znaczenie jest mniejsze. Surowcem zielarskim jest głównie korzeń pozyskiwany wczesną wiosną (lub jesienią). Stosuje się go po oczyszczeniu, rozdrobnieniu i suszeniu (w temp. ok. 60°C). Zawiera kwas chlorogenowy, kwas chinowy, kwas kawowy, saponiny i irydoidy. Ostatnia grupa związków ma podobne działanie co antybiotyki.
Rozdrobniony korzeń można gotować przez ok. 5 minut lub sporządzić z niego nalewkę. Napary z liści służą natomiast jako kosmetyki. Nadają się do pielęgnacji tłustej cery. Stosuje się je do walki z trądzikiem. Działają na skórę łagodząco i likwidują wypryski.
Przeczytaj też:
Najcenniejsze zioła do ogrodu i ich właściwości lecznicze >>
Szczeć pospolita wykazuje właściwości bakteriobójcze, przeciwzapalne i przeciwbólowe. Poprawia układ immunologiczny. Jest wykorzystywana jako wsparcie w walce z boreliozą. Działa ochronnie na wątrobę, wspomaga układ pokarmowy przyśpieszając produkcję żółci oraz soków trawiennych.
