Choroby i szkodniki truskawek - jak je rozpoznać i zwalczać?
Choroby i szkodniki truskawek mogą przyczynić się do znacznego obniżenia ilości i jakości plonu. Poznaj najczęstsze choroby i szkodniki truskawek i dowiedz się, jak je rozpoznać i zwalczać.
Ci, którzy uprawiają truskawki w ogrodzie czy na działce wiedzą, że mogą być one porażane przez choroby i atakowane przez szkodniki roślin.
Choroby truskawek najczęściej wywoływane są przez grzyby. Patogenom wywołującym groźne choroby truskawek można przeciwdziałać na kilka sposobów. Jednym z nich jest uprawa truskawek zgodnie z aktualnym kalendarzem ochrony roślin i stosowanie fungicydów (lub ekologicznych odpowiedników) zarówno doraźnie jak i „na wszelki wypadek”. Istotna jest także profilaktyka, która sprowadza się do dobrego wyboru stanowiska dla truskawek (słoneczne miejsce, przepuszczalne podłoże bez zastoin wody) i regularnej pielęgnacji truskawek (pielenie, zrównoważone nawożenie i nawadnianie, ścinanie oraz usuwanie liści po zbiorach. Niestety, nawet to nie zagwarantuje pełni sukcesu, lecz co najwyżej zmniejszy prawdopodobieństwo pojawienia się patogenów.
Szkodniki żerujące na truskawkach to uciążliwy i powszechny problem. Nie dość, że powodują straty w plonie, to w dodatku często trudno stwierdzić ich obecność lub lustracja zostaje przeprowadzona zbyt późno. Jak im przeciwdziałać a w razie potrzeby zwalczać?
Choroby truskawek - choroby liści
Dawniej choroby liści truskawek były bagatelizowane – w końcu nie „psuły” owoców. Wydawało się, że plamy na liściach, przebarwienia czy nekrozy nie są aż tak istotne, aby stosować na nie środki ochrony roślin. Tymczasem porażenia liści mają wpływ plon truskawek – ich szkodliwość polega na ograniczeniu procesów fizjologicznych: transpiracji czy fotosyntezy. W rezultacie roślina wolniej rozwija się, wykształca mniejsze i drobniejsze owoce (czasem infekcja przenosi się na inne organy) a poza tym jest bardziej podatna na niekorzystne czynniki.
Do najgroźniejszych chorób liści truskawek należą:
- Biała plamistość liści truskawek – choroba wywoływana jest przez patogen grzybowy Mycosphaerella fragaria. Objawy to małe okrągłe, początkowo brunatne plamy. Z czasem powiększają się (stając się owalne) i przybierają jasnoszarą barwę. Mogą łączyć się obejmując znaczną część blaszki liściowej. Czasem otoczone są czerwonobrunatną obwódką. Przy silnym porażeniu prowadzą do zamierania fragmentów roślin lub całych sadzonek. Grzyb infekuje także rozłogi, działki kielicha, szypułki i owoce. Uprawy chroni się profilaktycznie wybierając odmiany mało podatne. Przed kwitnieniem, w czasie kwitnienia oraz owocowania należy zastosować preparaty, najlepiej przemiennie (Scorpion, Signum, Luna Sensation).
- Czerwona plamistość liści truskawek – powoduje ją grzyb Diplocarpon earliana. To groźna choroba (bardziej niebezpieczna niż ta powyżej), gdyż często prowadzi do całkowitego zamierania truskawek. Objawy to drobne (śr. 1-5 mm), ciemnoczerwone plamy na różnych nadziemnych organach (głównie na starszych liściach). Z czasem porażone fragmenty czerwienieją i zamierają. Do podstawowych działań profilaktycznych należy wybór odmian odpornych, zabiegi agrotechniczne i zrównoważone nawożenie. Chorobie można zapobiegać przy okazji ochrony przed szarą pleśnią (np. stosując Vaxiplant SL).
- Werticilioza truskawki - wywołuje ją grzyb Verticillium dahliae. Najczęstsze objawy to przebarwianie starszych liści na żółto (później dzieje się tak z całą rośliną). U podstawy ogonków liściowych widoczne jest zbrązowienie naczyń. Chorobę można ograniczyć przez wybór dobrej jakości materiału nasadzeniowego, odpowiedni przedplon (np. zboża) i zmianowanie. Werticiliozę powinno się zwalczać chemicznie (Topsin).
- Bakteryjna kanciasta plamistość liści – to choroba powodowana przez bakterie Xanthomonas fragariae. Objawy są charakterystyczne: to wodniste plamy (wyróżniające się w porównaniu z wystąpieniem chorób grzybowych). Przy silnym porażeniu zlewają się. Dodatkowo na liściach może pojawiać się śluzowata substancja (mają wtedy błyszczący połysk). Niestety nie ma skutecznego środka zwalczania choroby. Pozostaje właściwa pielęgnacja i stosowanie preparatów wzmacniających mechanizmy odpornościowe (Fosfiron Mg, Fosfiron Cu).
Choroby truskawek - choroby porażające owoce
Choroby truskawek porażające owoce są najgroźniejsze, gdyż w sposób bezpośredni niszczą plon i niestety jednocześnie występują dość powszechnie.
- Mączniak prawdziwy truskawki - jest po prawdzie zaliczany do chorób liści, ale często poraża także owoce. Choroba łatwa do rozpoznania – na organach pojawia się charakterystyczny biały, mączysty nalot. Brzegi liści mogą czerwienieć. Chorobę wywołuje patogen grzybowy Spharotheca macularis. Preparaty na mączniaka to m.in. Topsin (doraźnie) i Fungi-Stop (zapobiegawczo).
- Szara pleśń – jest dobrze znana w uprawie truskawek, gdyż powoduje tworzenie „kotów”. Porażone owoce gniją, są miękkie a pokrywa je szara, pylista grzybnia. Choroba powodowana przez grzyby (Botryotinia fuckeliana, stadium konidialne Botrytis cinerea) atakuje wszystkie organy truskawki. Przy silnym porażeniu może obniżyć plon nawet o 50%. Zwalcza się ją chemicznie (Pomarsol Forte, Polyversum, Mythos, Signum).
- Skórzasta zgnilizna owoców – w przeciwieństwie do szarej pleśni przy porażeniu patogenem wywołującym tą chorobę (Phytophthora cactorum) owoce są twarde. Stają się brązowe i nie nadają się do spożycia. Choroba infekuje owoce przed dojrzeniem. Rośliny mogą zamierać. Profilaktycznie i doraźnie należy stosować środki ochrony roślin (Switch, Sadoplon).
Polecany artykuł:
Szkodniki truskawek - jak zwalczać?
Skuteczna walka ze szkodnikami truskawek wymaga wzmożonych działań już na etapie zakładania plantacji (lub kilku rzędów w przydomowym ogrodzie). W pierwszej kolejności należy pozbyć się groźnych szkodników glebowych. W przypadku truskawek często spustoszenie rozpoczyna się właśnie od systemu korzeniowego. Duże znaczenie w „unikaniu” owadów i roztoczy ma także prawidłowa pielęgnacja truskawek. Silne sadzonki – nawadniane i nawożone (w sposób zrównoważony) są mniej podatne na żerowanie.
Ważna jest higiena w miejscu upraw truskawek – po zbiorach owoców truskawek należy oczyścić stanowisko usuwając ścięte liście (to potencjalne źródła szkodników i chorób). Plantacje ponadto profilaktycznie traktuje się chemicznymi lub ekologicznymi środkami ochrony roślin. Czasem jednak nawet to nie wystarczy i dochodzi do gradacji owadów lub roztoczy.
Szkodniki glebowe w uprawach truskawek
Częstym problemem w uprawie truskawek (i wielu innych gatunków) są „wszechobecne” szkodniki glebowe. Ich wzmożoną aktywność w szczególności zauważa się na działkach usytuowanych blisko lasu lub w miejscach, które do niedawna były nieużytkami.
- Najbardziej znaną grupą są pędraki – larwy chrabąszczy. Łatwo je rozpoznać po grubym, kremowym, segmentowanym ciele wygiętym w kształt litery C. Największe skupienie pędraków występuje na głębokości do 30 cm.
- Kolejne organizmy szkodliwe to drutowce (larwy chrząszczy sprężykowatych). Mają długie (ok. 25 mm), ale cienkie ciało o jasnożółtej, rudej lub pomarańczowej barwie.
Obie grupy podgryzają system korzeniowy truskawek powodując ich żółknięcie a później zamieranie.
Jeszcze poważniejszych zniszczeń może dokonać prawdziwy moloch wśród owadów – turkuć podjadek. Największe szkody powoduje na młodych roślinach.
Pędraki i drutowce można zwalczać chemicznie (Dursban, Pyrinex). Populacje w dużej mierze ogranicza się także przez przekopywanie podłoża (wysychają na słońcu, a ponadto są zjadane przez ptaki). Na turkucia stosuje się preparaty Basudin i Diazinon. Dobrym domowym sposobem są także pułapki z obornika (wkopuje się go w ziemię jesienią, a w kolejnym roku odkopuje wraz ze szkodnikami).
Czasem w glebie, zwłaszcza uprawianej w monokulturze, znajduje się duża ilość szkodliwych nicieni (np. korzeniaków, węgorków). Dlatego na wszelki wypadek jako przedplon warto uprawiać popularną roślinę rabatową – aksamitkę (jej korzenie wydzielają związki zwalczające powyższe organizmy).
Szkodniki żerujące na różnych fragmentach truskawek
Newralgicznym okresem dla truskawki jest kwitnienie. W tym okresie może pojawić się kwieciak malinowiec. Dorosłe chrząszcze (z charakterystycznym długim „ryjkiem”) żywią się liśćmi, wygryzając w nich drobne otwory. Samice składają jaja do pąków kwiatowych i podcinają szypułkę. W ten sposób mogą zniszczyć nawet 80% pąków. Larwy przez cały okres rozwijają się wewnątrz nich. Opryski (np. Mospilanem) zaleca się wykonywać tuż przed kwitnieniem, czasem konieczne jest ponowienie w czasie kwitnienia.
Groźnym szkodnikiem truskawek jest także opuchlak truskawkowiec. Chrząszcz jest aktywny nocą. Żeruje na pąkach, liściach i młodych pędach. Doprowadza do usychania roślin. Zabiegi stosuje się doraźnie (Durban, Mospilan, Nurelle) opryskując zarówno truskawki jak i glebę wokół nich (tam mogą znajdować się larwy).
Z rzędu pajęczaków (poza wszędobylskim przędziorkiem) problemy może sprawiać roztocz truskawkowiec. To mikroskopijny organizm wysysający sok z roślin. Najczęściej żeruje na młodych, nierozwiniętych liściach. W rezultacie roślina wolniej rośnie i słabiej plonuje. Zwalczanie chemiczne jest trudne. Najlepiej decydować się na uprawę odmian mało podatnych, np. 'Senga Sengana', 'Dukat', 'Marmolada'.
