Pędraki - larwy chrabąszcza majowego. Jak zwalczać pędraki?
Larwy chrabąszcza majowego - pędraki - są niezwykle szkodliwe dla roślin. Skutki ich żerowania w glebie są różne: wypadanie rozsady, silne przerzedzenie wschodów, więdnięcie i zamieranie roślin. Jak zwalczać pędraki?
Autor: prof. Stanisław Ignatowicz
Pędrak - larwa chrabąszcza majowego
Zimują pędraki i dorosłe chrząszcze w glebie na głębokości do 1 m. Dorosłe osobniki wychodzą z ziemi wiosną, w kwietniu lub maju, i przystępują do objadania liści różnych drzew, w tym młodych drzewek owocowych. Ten okres żeru, zwany rójkowym, trwa około 6 tygodni. Zapłodnione samice zakopują się w ziemi na głębokość około 20 cm i tu składają po 10–30 jaj w kilku złożach. Rozwój jaj przy dogodnych warunkach trwa około 6 tygodni. Wylęgające się drobne pędraki żyją początkowo w warstwie próchnicznej i odżywiają rozkładającymi się częściami roślin. W drugim roku pędraki żerują pojedynczo na korzeniach roślin. W końcu czerwca lub w lipcu, po pierwszym linieniu, zwiększa się wyraźnie ich apetyt, ale najbardziej żarłoczne są w trzecim roku rozwoju, zwłaszcza wiosną, w maju i czerwcu. Czwarty rok jest rokiem przepoczwarczenia. Pędraki żerują wtedy krótko, następnie wchodzą do głębszych warstw gleby, sporządzają tam „kolebkę glebową” i przepoczwarczają się. Już w sierpniu z poczwarki wychodzi dorosły chrząszcz, który pozostaje w kolebce aż do wiosny.
Rozwój pokolenia chrabąszcza majowego jest długi, w naszym kraju trwa najczęściej 4 lata (na północy Polski może wydłużyć się nawet do 5 lat). Nasilenie „rójek” chrabąszczy występuje co 4 lata, ale każdego roku roją się chrabąszcze z różnych „roczników”.
Dorosłe chrabąszcze obgryzając młode liście drzew mogą przy licznym występowaniu doprowadzić do gołożeru. Na drzewach pozbawionych wiosną liści rozwijają się pączki śpiące, ale wskutek ogólnego osłabienia drzewa źle rosną i zimują.
Szczególnie niebezpieczne dla roślin jest żerowanie ukrytych w glebie pędraków. Skutki ich żerowania są różne: wypadanie rozsady, silne przerzedzenie wschodów, więdnięcie i zamieranie roślin. Pędraki wygryzają korzenie buraków i bulwy ziemniaków. Na trawnikach placami zamierają podgryzione trawy. Pędraki niebezpieczne są też dla drzew owocowych i ozdobnych, gdyż doprowadzają do zasychania pojedynczych gałęzi, a nawet zamierania młodych roślin.
Ukryty tryb życia larw chrabąszczy utrudnia skuteczną walkę z nimi. Objawy żerowania często spostrzega się na tyle późno, że zabiegi ochronne w danym roku może okazać się już niecelowe. W walce ze szkodnikami glebowymi szczególnie ważne są metody profilaktyczne, zapobiegające masowemu rozmnażaniu się ich w uprawach.
Na głowie mają czułki zakończone wachlarzowatą buławką, na końcu odwłoka jest tępy kolec. Larwy chrabąszczy – zwane pędrakami – są białożółtawe, grube, pałąkowato wygięte. Ich mocna, brunatna głowa jest wyposażona w silny aparat gębowy. Dorosłe pędraki mają około 60 mm długości.
Zwalczanie szkodnika należy rozpocząć od niszczenia dorosłych chrabąszczy. Po nocnym obniżeniu temperatury chrabąszcze są odrętwiałe i wczesnym rankiem dość łatwo można je otrząsać z młodych drzewek. Pod drzewami układa się płachty, z których zbiera się strącone owady. Po sparzeniu wrzątkiem i wysuszeniu są doskonałą karmą dla ryb, drobiu i trzody chlewnej. Chrząszcze żerujące w koronach wysokich drzew liściastych, można zwalczać środkami chemicznymi, ale zabieg ten najlepiej zlecić wyspecjalizowanym firmom, które posiadają odpowiedni sprzęt do jego wykonania. Warto zadbać, aby zadarnione powierzchnie ogrodu nie miały pustych miejsc; wtedy samice nie znajdą właściwego miejsca do złożenia jaj.
Pędraki można zniszczyć wzruszając glebę, w której żerują, szkodniki wyrzucone na powierzchnię ziemi, zwłaszcza w dni słoneczne i suche, szybko giną lub stają się pokarmem ptaków. Intensywna uprawa gleby dziesiątkuje duże larwy. W ogrodach, które są silnie opanowane przez pędraki (po ugorach lub zaoranych łąkach) można je zwalczać chemicznie stosując 2–3 tygodnie przed siewem lub sadzeniem roślin ozdobnych preparat Dursban 480 EC w dawce 50 ml na 100 m2. Cieczą roboczą należy opryskać powierzchnię podłoża i wymieszać z nim preparat. W razie stwierdzenia uszkodzeń roślin ozdobnych po ich wschodzie lub po posadzeniu można je w ostateczności podlewać stosując roztwór preparatu Dursban 480 EC.
Przy wysadzaniu drzew owocowych i ozdobnych należy zastosować Dursban 480 EC na wilgotną glebę do dołków przygotowanych dla roślin, a glebę przeznaczoną do zakopania, wymieszać z preparatem. W ten sposób zapewnimy ochronę systemu korzeniowego przed pędrakami.
W wyniku żerowania pędraków na korzeniach lub w szyjce korzeniowej na trawniku żółkną źdźbła traw, początkowo od wierzchołka, a potem całe, i rośliny zasychają. Po zauważeniu pierwszych objawów należy zastosować Dursban 480 EC w dawce 50 ml na 100 m2 podlewając rośliny (3-4 litry cieczy roboczej na m2) lub opanowane przez szkodniki powierzchnie opryskać.
Do niszczenia pędraków zalecam preparat nicieniowy Nemasys G zawierający nicienie owadolubne z gatunku Heterorhabditis megidis, które można zastosować metodą opryskiwania gleby lub podlewania w dawce 1 mln nicieni na 1 m2.
