Główne zasady ekologicznej uprawy zdrowych i pięknych roślin

Co należy wiedzieć aby móc uprawiać zdrowe, silne rośliny - odporne na ataki szkodników czy chorób? Żeby wasze rośliny rosły zdrowo i obficie, musicie zapewnić im do tego jak najlepsze warunki. Od czego zacząć?

Początkujący ogrodnik nie zawsze wie, jakie są właściwe dla poszczególnych roślin warunki uprawy, co często jest powodem niepowodzeń i frustracji. Nieumiejętnie prowadzone rośliny chorują i są bardziej podatne na ataki szkodników, a wtedy zestresowany ogrodnik amator wpada w panikę i sięga po środki chemiczne, które jednak niestety - jak to bywa w przypadku lekarstw – pomagają chwilowo (albo wcale). I nie rozwiązują prawdziwego problemu, a przy okazji trują środowisko.  

Co więc zrobić aby nasze rośliny były w dobrej formie? W poprzednim artykule szczegółowo opisałam płodozmian, który przy uprawach warzyw jest bardzo ważnym elementem utrzymania zdrowego ogrodu. W tym opiszę inne czynniki, które będą tak samo ważne dla upraw warzyw, jak i dla ogrodów ozdobnych.

Gleba w ogrodzie ekologicznym

To ona jest tu najważniejsza – rośliny będą na tyle piękne i zdrowe, na ile im na to pozwoli gleba. Oczywiście woda, powietrze i wiele innych czynników są również ważne, ale gleba to podstawa. Pamiętajcie, że nawożąc nie karmicie bezpośrednio roślin – ale karmicie glebę, która później składniki pokarmowe wraz z wodą podaje dalej do rośliny. Jeśli warunki w glebie są nieodpowiednie, to składniki pokarmowe do roślin nie dotrą.

Przeczytaj też:

Jak sprawdzić, jaka ziemia jest w ogrodzie?

Na szczęście sposób na utrzymanie zdrowej i - jak ja to mówię - "żywej" gleby jest dosyć łatwy – regularne dodawanie do gleby materii organicznej (najlepiej przekompostowanej) i całkowite odstawienie nawozów sztucznych (nawozy naturalne można używać do woli) oraz jakiejkolwiek innej chemii ogrodniczej sprawi, że nawet gleba najgorszej jakości (np. w ogródkach miejskich „przy bloku” czy po budowie) stanie się glebą żyzną, wartościową, karmiącą i utrzymującą przy życiu piękne rośliny ozdobne czy też użytkowe.
Oczywiście im gorsza jest gleba, tym dłużej ten proces będzie trwał, ale po 3-4 latach można zmienić martwą, bezwartościową glebę w super podłoże.

Ściółkujcie rabaty z kwiatami, krzewami i drzewami (szczególnie w pierwszych latach wzrostu), a także żywopłoty, zagony w warzywniku oraz roślinność w sadzie i jagodniku każdej jesieni (październik, listopad) 5-centymetrową warstwą kompostu lub przekompostowanego obornika ze stodoły czy stajni lub dobrze przekompostowaną korą. Pożyteczne bakterie oraz grzyby i pracowite dżdżownice przekazane wraz z materią organiczną waszej glebie szybko zabiorą się do pracy i ożywią podłoże. Ściółkowanie powtarzamy każdego roku.

Woda w ogrodzie ekologicznym

Woda jest niezbędna dla utrzymania roślin w zdrowiu, ponieważ to dzięki niej wędrują do ich wszystkich części składniki pokarmowe i inne ważne elementy. Pamiętajmy jednak, że jej brak niekoniecznie związany jest z brakiem opadów atmosferycznych czy zaniechaniem podlewania z naszej strony. Najczęstszymi powodami utraty wody z gleby są:

• zbyt przepuszczalna gleba (piaszczysta, kamienna),
  
  
• nadmierne parowanie wody z podłoża,
  
  
• brak możliwości wsiąkania wody do zbyt ubitej gleby,
  
  
• pobieraniem wody przez inną roślinność, np. chwasty rosnące zbyt blisko uprawianych rośliny.

Na te wszystkie problemy możemy zaradzić ściółkując regularnie glebę 5-centymetrową warstwą kompostu, przekompostowanego obornika lub przekompostowanej kory. Materia organiczna poprawi warunki wodno-powietrzne w glebie - stanie się ona mniej przepuszczalna, a warstwa ściółki zahamuje parowanie wody z jej powierzchni, a warstwa ściółki dodatkowo uniemożliwi wzrost niepożądanym chwastom i ochroni glebę przed erozją, która niszczy jej powierzchnię tym samym hamując wsiąkanie opadów atmosferycznych.
Ściółkowanie to czynność naśladująca warunki naturalne wzrostu roślin na Ziemi, więc zastosowanie tej techniki w naszym ogrodzie to wygrana i dla nas i dla środowiska naturalnego.

Warunki atmosferyczne wpływają na wzrost roślin

Czyli takie czynniki jak wiatr, deszcz czy chłód są też niesamowicie ważne. Naprawdę nie ma roślin, które dobrze rosną w miejscu "otwartym" na wiatry (w naszej części świata zazwyczaj wiatry wieją od strony zachodniej) i często po prostu stoją latami w miejscu bez milimetra przyrostu. Pamiętajmy, że w zacisznych ogrodach wszystko rośnie najpiękniej. Otaczajmy ogrody wiatrochronami, żywopłotami (najlepiej z grabu), a roślinność szczególnie delikatną (np. azalie, laurowiśnie czy skimmie) sadźmy pod płotami, płotkami lub ścianami budynków.

Oczywiście chłód i mrozy panujące w naszym kraju ograniczają różnorodność gatunków, jakie możemy uprawiać w ogrodzie. Niektóre rośliny, tzw. jednoroczne, jednak świetnie spędzają u nas sezon od wiosny do jesieni zdobiąc swoimi wyjątkowymi kwiatami rabaty (np. nagietki, kosmosy, kleome, cynie) i donice (np. pelargonie, begonie, petunie). Ale tutaj też jest niebezpieczeństwo wysadzenia ich „na zewnątrz” zbyt wcześnie i narażenia na szkody spowodowane wiosennymi przymrozkami lub mroźnymi wiatrami. To może mocno uszkodzić lub zahamować wzrost rośliny - nawet jeśli jej nie zabije, to sprawi, że będzie ona w gorszej formie i tym samym bardziej podatna na ataki szkodników oraz chorób. Wiatrochrony, drzewa oraz żywopłoty pomagają przy ochronie ogrodu przez chłodem, mroźnymi wiatrami wczesną wiosną i przymrozkami.

Właściwa roślina na właściwym miejscu, czyli sadźmy rośliny zgodnie z ich wymaganiami

Kolejna podstawa utrzymania zdrowego i pięknego ogrodu. To naprawdę bardzo ważne, aby znać wymagania roślin co do nasłonecznienia i rodzaju gleby. Te informacje zawsze znajdziecie albo na etykietach na donicy czy opakowaniu zakupionej rośliny, albo w Internecie na licznych blogach i stronach opisujących różne gatunki.
Wskazówki co do stanowiska są bardzo cenne i należy za nimi podążać – rośliny kochające słońce, a uprawiane w cieniu będą rachityczne i szybko zachorują i umrą, a rośliny leśne w słońcu po prostu wyschną. Nie próbujmy też uprawiać na siłę roślinności lubiącej glebę kwaśną (np. rododendrony) w glebie zasadowej – taka walka z naturą zawsze kończy się porażką ogrodnika.

Bardzo często odwiedzam encyklopedie online w celu wyszukania informacji skąd pochodzi roślina, którą mnie interesuje. Takie dane zazwyczaj znajdziecie na samym początku opisu danego gatunku i tu już macie wszystko, czego potrzebujecie. Znając  pochodzenie rośliny (np. z basenu Morza Śródziemnego) wiecie natychmiast, że uwielbia ona słońce, dobrze przepuszczalną (skalistą, piaszczystą) glebę o odczynie neutralnym lub zasadowym i może mieć problem z przetrwaniem w ogrodzie zimy w polskim klimacie. Dodatkowo takie informacje są fascynujące i sprawią, że jeszcze bardziej zainteresujecie się swoją kolekcją roślinną i staniecie się specjalistami.

Powyższe informacje powinny uzbroić każdego ogrodnika w solidną, podstawową wiedzę – która pozwoli budować dalej pasję do roślin i ich uprawy, a także właściwej pielęgnacji i gleby. Wszystkiego dopełni wasze doświadczenie, które przyjdzie z czasem. Ale nauka na błędach jest dla ogrodnika bezcenna!

• Mój ekowarzywnik. Przygotowanie miejsca i kultywacja gleby „bez kopania”
• Warzywnik dla każdego. Jak założyć ekologiczny warzywnik: projekt, miejsce, ogrodzenie
• Jak założyć ogród naturalny? Radzi Katarzyna Bellingham
• Rabaty preriowe. Zakładanie i pielęgnacja
• Sprawdźcie jak pielęgnować ogród naturalny

Katarzyna Bellingham

Projektantka zieleni i propagatorka ekoogrodnictwa.

Choć pracowała w ogrodzie u księcia Karola, to z szacunkiem pochyla się nad jeżem, pokrzywą czy dżdżownicą. Swój ogród na Kaszubach prowadzi zgodnie z zasadą: nie wtrącać się w życie roślin i jak najmniej ingerować w naturę. Prowadzi podcasty, bloga oraz sklep z sadzonkami warzyw, ziół i kwiatów: www.katarzynabellingham.pl

Fot. Agnieszka Majewska