Co to jest szambo ekologiczne? Jak dobrać jego wielkość? Jak często je opróżniać?
Szambo ekologiczne – co to jest? Co ma wspólnego z przydomową oczyszczalnią ścieków? Czym różni się od zwykłego szamba? Jak dobrać wielkość szamba ekologicznego?
Mianem szambo ekologiczne potocznie nazywa się popularny rodzaj oczyszczalni ścieków, czyli oczyszczalnie z drenażem rozsączającym. Składają się one ze zbiornika do wstępnego oczyszczania ścieków (osadnika wstępnego) oraz układu drenów, czyli perforowanych przewodów, do ich rozprowadzania w gruncie na terenie działki.
Czasem określenia szambo ekologiczne używa się również odnośnie bezodpływowych zbiorników na ścieki. Dodając przymiotnik “ekologiczne”, producenci chcą podkreślić, że szambo jest stuprocentowo szczelne, a więc zawarte w nim zanieczyszczenia nie przedostają się w sposób niekontrolowany do gruntu, a co za tym idzie nie zanieczyszczają go.
Próżno takiego hasła szukać w terminologii branżowej czy przepisach, to raczej nazwa potoczna, dlatego zawsze dowiedzmy się, co się pod nią kryje.
Szambo ekologiczne - budowa
Tak jak już wspominaliśmy w skład szamba ekologicznego wchodzą osadnik wstępny i drenaż rozsączający.
Osadnik wstępny może mieć kształt poziomego walca lub prostopadłościanu, z dwoma włazami umożliwiającymi dostęp do jego środka. Najczęściej są wykonane z twardego tworzywa sztucznego (na przykład polietylenu wysokiej gęstości PEHD), czasami również z betonu. Przetłoczenia ścianek bocznych i dna mają zwiększyć ich wytrzymałość podczas montażu w gruncie.
Na wylocie ze zbiornika umieszczone są kosze filtracyjne, których zadaniem jest zatrzymywanie większych zanieczyszczeń przed dostaniem się do drenażu rozsączającego (trzeba go więc regularnie czyścić).
Drenaż rozsączający. Wstępnie oczyszczone ścieki są kierowane do systemu perforowanych przewodów z tworzywa, których zadaniem jest powolne i równomierne rozsączanie ścieków do gruntu. Długość i liczbę ciągów drenarskich dopasowuje się do ilości zanieczyszczeń, które są wytwarzane w gospodarstwie domowym i które będą nimi przepływać, a także do kształtu działki i możliwości ich ułożenia, a także warunków gruntowo-wodnych. Trzeba bowiem pamiętać, że nie można nad nimi posadzić roślinność o głębokim systemie korzeniowym, najlepiej, żeby była to trawa.
W przypadku domów jednorodzinnych zwykle są dwa lub trzy ciągi drenarskie. Mogą, ale nie muszą mieć taką samą długość. Na ich zakończeniu montuje się kominki napowietrzające. Dzięki nim do układu doprowadzany jest tlen, który sprzyja procesowi oczyszczania ścieków.
Kominek napowietrzający zakończony jest wywiewką, która musi być wyprowadzona około 0,5 metra nad powierzchnię terenu. Przede wszystkim dlatego, aby zimą nie została w całości przykryta grubą warstwą śniegu, tym samym uniemożliwiając dopływ tlenu do układu.
Studzienka rozprowadzająca. Między osadnikiem wstępnym, a ciągami drenarskimi, montuje się studzienkę. Jej zadaniem jest równomierny rozdział podczyszczonych ścieków w osadniku wstępnym do poszczególnych nitek drenarskich.
Gdzie można zbudować szambo ekologiczne
Prosta budowa i naturalne procesy wykorzystywane do oczyszczania ścieków sprawiają, że oczyszczalnie z drenażem rozsączającym to skuteczny i ekologiczny sposób na rozwiązanie problemu ścieków w domach jednorodzinnych.
Jakie jednak mają wymagania? Czy szambo ekologiczne można zbudować na każdej działce?
By móc korzystać z przydomowej oczyszczalni ścieków z drenażem rozsączającym, trzeba spełnić szereg wymagań. Przede wszystkim trzeba na nią znaleźć miejsce na działce - kilkadziesiąt metrów kwadratowych równego, nie obsadzonego roślinnością z głębokim systemem korzeniowym terenu. Trzeba zachować też określone w Warunkach technicznych wymagania odnośnie odległości osadnika wstępnego i drenażu rozsączającego od budynku oraz innych elementów zagospodarowania działki i działek sąsiednich (przede wszystkim chodzi tu o bezpieczną odległość od studni). Teren nie może być skanalizowany.
Przeczytaj też:
Wymagania dotyczą również warunków gruntowo-wodnych na działce. By zapewnić prawidłowe rozsączanie ścieków, grunty na działce powinny mieć dobrą lub bardzo dobrą przepuszczalność. A więc najlepsze pod tym względem będą pospółka, żwir, piasek gruboziarnisty, drobne i średnie piaski, nawet piasek gliniasty. Niestety jeśli na działce jest glina lub ił z domieszką piasku przepuszczalność gruntu jest wtedy zła i trzeba wówczas pomyśleć o jego wymianie lub innych rozwiązaniach zapewniających prawidłową pracę oczyszczalni, ale to może podnieść koszt jej wykonania.
Przeczytaj też:
Drugi ważny warunek to poziom zwierciadła wód gruntowych. Przyjmuje się, że powinien on znajdować się nie bliżej niż 1,5 metra od dolnej krawędzi rury drenarskiej. Jest to minimalna odległość zapewniająca bezpieczeństwo i oczyszczenie ścieków w wystarczającym stopniu, zanim zasilą wody gruntowe.
Szambo ekologiczne. Jak często opróżniać?
Zwykłe szambo, czyli bezodpływowy zbiornik na ścieki, wymaga regularnego opróżniania. W tym celu raz, czasem dwa razy w miesiącu trzeba zamówić wóz asenizacyjny, który wykona taką usługę. Jednak zasada działania szamba ekologicznego jest zupełnie inna niż zwykłego szamba. Dlatego też nie ma konieczności tak częstego wywozu zanieczyszczeń. W szambie ekologicznym proces oczyszczania jest kilkuetapowy, a dzięki temu ścieki są oczyszczone w takim stopniu, że bez obaw można je odprowadzać do odbiorników wodnych. W osadniku wstępnym następuje pierwszy etap oczyszczania ścieków w warunkach beztlenowych. Zachodzące procesy powodują wytrącanie się zanieczyszczeń w postaci osadu, który opada na dno zbiornika (albo unosi się na jego powierzchni). Wstępnie oczyszczone ścieki są następnie kierowane do systemu drenaży rozsączających. Podczas powolnego przepływu ścieków przez warstwy gruntu zachodzą procesy filtracyjne - biologiczne, fizyczne i chemiczne, a ścieki oczyszczane są w warunkach tlenowych. W końcowym efekcie otrzymujemy ścieki oczyszczone w takim stopniu, że mogą zasilać wody powierzchniowe, gruntowe, stawy lub inne cieki wodne.
Tak więc szambo ekologiczne nie wymaga częstych wizyt wozu asenizacyjnego. Raz na pół roku powinno się sprawdzić poziom osadu w osadniku wstępnym. Gdy przekroczy 50% objętości zbiornika, wówczas trzeba osad wywieźć. Zwykle robi się to co rok-dwa lata, a w praktyce nawet co kilka lat.
Jak dobrać wielkość szamba ekologicznego
Aby uprościć dobór oczyszczalni zwykle producenci posługują się doborem orientacyjnym, w przeliczeniu na tak zwaną równoważną liczbę mieszkańców równoważnych - RLM. Oferują kompletne zestawy dla określonej liczby mieszkańców, na przykład 3-4 osoby lub 4-6 osób. Dla przyjętej liczby mieszkańców dobrany jest odpowiedniej wielkości osadnik wstępny, a także długość ciągów drenarskich.
Przeczytaj też:
- Szambo betonowe - 3 sposoby jego budowy >>>
- Szambo plastikowe - wybieramy plastikowe zborniki na ścieki >>>
Wielkość osadnika wstępnego dobiera się uwzględniając to, że zbiornik może być napełniony maksymalnie w ¾ objętości przy normalnej pracy. Przyjmuje się też, że ścieki mają przebywać w osadniku trzy doby. A następnie będą przepływać dalej. Dla domów jednorodzinnych pojemność osadnika wstępnego to zwykle 2 lub 3 m3.
Z kolei wydajność ciągów drenarskich musi być dopasowane do ilości napływających ścieków oraz przepuszczalności gruntu. Źle dobrane te wielkości mogą powodować spiętrzanie ścieków w studzience rozdzielającej, brak przepływu albo z drugiej strony - zbyt szybki przepływ ścieków, który nie zapewni im odpowiedniego stopnia oczyszczenia. Przykładowo dla czterech mieszkańców będą to dwie nitki drenażowe po 16 metrów każda, a dla sześciu mieszkańców – trzy nitki po 16 metrów bieżących każda. Pojedynczy ciąg drenarski nie powinien mieć więcej niż 20 m.
Rury drenażowe układa się w wąskich wykopach 50-80 cm, na głębokości około 40-50 cm w rozstawie minimum 1,5 metra. Rury mają zwykle średnicę 8-10 cm. Muszą być ułożone ze spadkiem w kierunku kominka napowietrzającego około 2%, tak by przepływ ścieków mógł odbywa się grawitacyjnie. Rury drenarskie układa się na warstwie żwiru o uziarnieniu od 15 do 40 mm i włókniny, który chroni ją przed zamuleniem.
