Docieplenie starego domu: usunąć termoizolację czy dołożyć nową warstwę ocieplenia?

Przed dociepleniem starego domu, który już jest zaizolowany, ale w niewystarczającym stopniu, pojawia się dylemat – czy usunąć istniejącą termoizolację i ułożyć nową, czy też dołożyć dodatkową warstwę ocieplenia na starej. Co wybrać i jak przeprowadzić docieplenie starego domu?

Możemy usunąć stare ocieplenie i zacząć termoizolację od gołych murów. Nie musimy się wtedy zastanawiać nad tym, czy stara izolacja jest wystarczająco nośna, żeby dokładać dodatkowe ocieplenie. Jednak musimy mieć świadomość tego, że usuwanie ocieplenia jest drogie – kosztuje od 10 do 35 zł/m². Na tym wydatki się nie kończą. Należy bowiem zamówić kontenery na powstałe przy tym odpadki. Z jednego typowego peerelowskiego domu-kostki zostanie zerwane 150-180 m² ocieplenia. To około 10 m³ odpadów. Potrzebne więc będą dwa kontenery – o pojemności 7 i 5 m³. Koszt ich wynajęcia (dojazd, odbiór, wywóz śmieci na wysypisko) to 800-1000 zł.

Możemy również ułożyć nowe ocieplenie na starym. Odbywa się to niemal w identyczny sposób jak podczas mocowania systemu na nowym budynku. Dodatkową warstwę termoizolacji przykleja się do starego tynku i kołkuje. Kołki są tu niezbędne. W tym przypadku konieczna będzie też wymiana parapetów zewnętrznych na szersze i wymiana obróbek blacharskich dachu – jeśli jest to dach płaski lub nie ma szerokiego okapu.

Wybór termoizolacji do docieplenia starego domu

Do ocieplenia elewacji starego domu warto wybrać lekki materiał o niskiej lambdzie. Ze względu na mały ciężar odpowiedni będzie styropian fasadowy. Najcieplejsza jest jego grafitowa odmiana o lambdzie równej 0,031-0,033 W/(m∙K). Warstwa grubości 14 cm ma taką izolacyjność jak 20-centymetrowe ocieplenie ze styropianu białego lub w kropki o λ = 0,044 W/(m∙K). Przy ocieplaniu starych murów, które są znacznie grubsze (mogą mieć ponad 40 cm grubości) niż obecnie budowane warstwy nośne w ścianach warstwowych, z reguły dąży się do ułożenia cieńszej warstwy ocieplenia. Jest to ważne zwłaszcza wtedy, gdy nie zmienia się położenia okien (psuje to efekt wizualny i ogranicza dostęp światła do wnętrz). Chodzi też o to, aby pogrubiona warstwa izolacji ścian zetknęła się w odpowiedni sposób z ocieplonym dachem. Choć przy dachach z bardzo małym okapem lub bez niego i tak może być wymagane wydłużenie krokwi.

Przeczytaj też:

• Styropian grafitowy. Czy takie ocieplenie domu się opłaca?

Usuwamy ocieplenie starego domu

Demontaż starego systemu ociepleniowego jest prosty, ale żmudny, zwłaszcza gdy klej dobrze trzyma, a podłoże jest solidne. Trzeba usunąć wszystkie kawałki styropianu i każdy fragment stwardniałego kleju. Podłoże pod nowy system ociepleniowy musi być bowiem suche, czyste i nośne. Pod ociepleniem możemy znaleźć różne niespodzianki:

• wilgotny mur – w tej sytuacji należy odłożyć ocieplanie na później, a zacząć od sprawdzenia, skąd się wzięła wilgoć. Po dokonaniu odpowiednich napraw musimy osuszyć ściany;
• stary odpadający tynk – trzeba go skuć ze ściany, bo nie jest wystarczająco nośny. Gdy tylko w kilku miejscach widać dziury lub pęknięcia, można je zaszpachlować zaprawą naprawczą dobraną do rodzaju tynku;
• cegły – jeśli mają nie do końca wypełnione spoiny, przed ocieplaniem warto wyrównać ściany, nanosząc na nie tynk podkładowy, najlepiej cementowy lub cementowo-wapienny. Wypełnimy w ten sposób szpary między cegłami.

Mocowanie styropianu

To kluczowa sprawa ze względu na to, że wykańcza się nim różne podłoża. W domach jednorodzinnych o prostej bryle teoretycznie wystarcza przymocować ocieplenie do muru klejem. Ale tak można izolować tylko nowe fragmenty konstrukcji. W przypadku starych ścian pokrytych tynkiem najpierw trzeba sprawdzić ich stan. Nawet jeśli nie widać odspojonych fragmentów tynku, należy opukać całą powierzchnię. Głuchy odgłos wskaże miejsca, w których trzeba usunąć tynk i naprawić podłoże zaprawą wyrównawczą. Tam, gdzie tynk trzyma się dobrze, podłoże należy zmyć wodą z detergentem, żeby zaprawa klejowa do mocowania styropianu miała odpowiednią przyczepność. Aby mieć pewność, że ocieplenie będzie stabilnie zamocowane, warto także użyć łączników mechanicznych (kołków).

• Jak poprawnie mocować styropian grafitowy? Ocieplenie bez błędów >>>

Kołki najlepiej kotwić w warstwie ocieplenia po zerwaniu starego tynku i warstwy zbrojonej. Jeśli jednak trudno go oderwać od podłoża – kołkuje się przez tynk. Naklejając płyty ocieplenia na mur, trzeba zachować układ na mijankę i dbać o to, by nie powstały między nimi szczeliny, bo to potencjalne mostki termiczne. Mijankowy układ płyt należy zachować także w narożniku. Wokół okien płyty trzeba nakleić tak, aby ich łączenia nie wypadły w narożnikach.

Do zapewnienia ciągłości warstwy izolacyjnej niezbędne jest wypełnienie wszystkich szczelin niskoprężną pianką poliuretanową, także na styku ocieplenia z dachem.

Jak skutecznie docieplić stary dom?

Aby zapewnić trwałość nowej elewacji, warto stosować nowoczesne systemy ociepleń, takie jak przy wykańczaniu nowych domów, i pilnować wykonawstwa. Nie warto ryzykować w poszukiwaniu oszczędności. Na termoizolacji należy wykonać warstwę zbrojoną z zaprawy klejowej, w którą wtapia się siatkę z włókna szklanego. Ochroni ona płyty styropianowe przed uszkodzeniem i stworzy podłoże pod tynk cienkowarstwowy. Dodatkowe pasy siatki wkleja się ukośnie przy każdym narożniku otworu okiennego i drzwiowego. Trzeba także wzmocnić dolną krawędź ocieplenia. Można to zrobić na dwa sposoby: wykorzystując do tego metalowy profil mocowany pod dolnym pasem płyt, czyli listwę startową, albo oklejając dolny fragment ocieplenia podwójną (lub pancerną) siatką zbrojącą.

Do wzmocnienia krawędzi ścian i otworów można wykorzystać specjalne profile. Na narożach (wypukłych i wklęsłych) mocuje się narożniki metalowe ze stali szlachetnej lub z tworzywa sztucznego fabrycznie oklejone siatką zbrojącą (pancerną). Montuje się je zaprawą klejową, wtapiając je w nią tak jak siatkę zbrojącą. Widoczną krawędź między ociepleniem a profilem okiennym wykańcza się uszczelniaczem lub profilem wokółokiennym. Bardzo ważne jest też poprawne osadzenie nowych parapetów zewnętrznych. Ich styk z ościeżem należy wypełnić taśmą rozprężną, która go uszczelni i przejmie naprężenia powstające w wyniku różnej rozszerzalności termicznej sąsiadujących materiałów.

Tynkowanie docieplenia

Te prace najlepiej zaplanować na wiosnę lub jesień. Latem wysoka temperatura i intensywne słońce mogą uszkodzić świeżo położony tynk. Prac nie należy prowadzić, gdy pada deszcz albo wieje silny wiatr. Temperatura powietrza i podłoża, na którym układ się tynk, powinna być nie wyższa niż 25ºC. Po wykonaniu warstwy zbrojonej powinno się zrobić kilkudniową przerwę technologiczną, a przed nakładaniem tynku zagruntować tę warstwę.

Czasem w systemie ociepleń jest kilka rodzajów tynku do wyboru różniących się spoiwem. Są one oferowane w mniejszej lub większej liczbie kolorów, w stonowanych bądź jaskrawych barwach. Różnią się przede wszystkim właściwościami – elastycznością, odpornością na zabrudzenia, trwałością koloru czy trwałością powłoki. Ale o efekcie i tak przesądzi wykonawstwo. Prace należy prowadzić z rusztowań. Na każdym poziomie powinien pracować przynajmniej jeden tynkarz, a na dole musi ktoś przygotowywać zaprawę. Pracy nie można przerwać, zanim nie skończy się nakładać tynku na całej płaszczyźnie. W przeciwnym wypadku będą widoczne miejsca, w których przerwano prace. Aby zapewnić dobre warunki wiązania zaprawy tynkarskiej, powinno się używać siatek osłonowych – nie tylko podczas prowadzenia prac, ale jeszcze przynajmniej przez dwie doby osłaniać nimi świeże tynki. 

Ewa Trusewicz

Radosław Murat