Rośliny oleiste uprawiane w ogrodzie i na działce
Rośliny oleiste uprawiane są nie tylko na polach. Także na działkach i w ogrodach możliwa jest uprawa roślin bogatych w cenne oleje roślinne. Ponadto wśród roślin oleistych jest wiele lubianych i często uprawianych od lat roślin ozdobnych.
Co to są rośliny oleiste?
Najczęściej określenie rośliny oleiste stosowane jest do sporej grupy tzw. gatunków przemysłowych, które uprawia się głównie ze względu na wysoką zawartość cennych tłuszczów. Pozyskiwane z nich (po odpowiedniej przeróbce) tłuszcze roślinne mają zwykle płynną postać olejów roślinnych lub inne formy o stałej konsystencji. Dzięki temu, otrzymujemy znane powszechnie oleje roślinne, zwierające zdrowe kwasy tłuszczowe i mające szerokie zastosowanie – od domowych kuchni po różne gałęzie przemysłu. Najczęściej rośliny oleiste spotkamy na wielkoobszarowych polach uprawnych, a najbardziej znany jest np. słonecznik zwyczajny (Halianthus annus), rzepak (Brassica napus), a także len zwyczajny (Linum usitatissimum).
Rośliny oleiste i ozdobne
Nie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, że popularne i rosnące w wielu ogrodach rośliny ozdobne należą także do gatunków oleistych.
Zarówno w ogrodach, jak i na polach uprawnych uprawiany jest słonecznik zwyczajny (Helianthus annus) należący do roślin oleistych. Jego nasiona spożywane są chętnie na surowo, a także przetwarzane na większą skalę w cenny olej słonecznikowy. Słonecznik należy do rodziny astrowatych, wśród których znajdziemy wiele gatunków roślin ozdobnych, łąkowych czy użytkowych – są to np. astry, chabry, języczka, złocień, stokrotka, rudbekia, szarotka i wiele innych.
W ogrodach słonecznik uprawiany jest szczególnie ze względu na dekoracyjne, charakterystyczne, żółte, duże kwiaty i jadalne nasiona. Jest gatunkiem jednorocznym, uprawianym z nasion wysiewanych wczesną wiosną wprost do gruntu. Nie ma dużych wymagań, ale wymaga stanowiska w pełnym słońcu i obfitego nawożenia. Sztywne, wzniesione łodygi słonecznika mogą osiągać do 2-3 m wysokości, dlatego w czasie kwitnienia i owocowania rośliny potrzebują podpórek. W sprzedaży można jednak także spotkać wiele odmian słoneczników ozdobnych nie osiągających dużych rozmiarów, o wysokości od 0,5 do 1 m.
Popularną rośliną oleistą ozdobną w naszych ogrodach jest również rącznik pospolity (Ricinus communis), który łatwo rozpoznać po charakterystycznych, dłoniasto klapowanych liściach, przypominających kształtem liście kasztanowca. Pędy, jak i liście (w zależności od odmiany) mogą mieć zmienny kolor od zielonego do ciemnopurpurowego, co jest głównym walorem ozdobnym tej rośliny. Dekoracyjne są także kwiaty - zebrane w grono i osadzone grupami – ciemnoróżowe lub czerwone (żeńskie) i białe (męskie). Jest to roślina jednoroczna o trujących właściwościach, uprawiana z nasion. Potrzebuje ciepłego, słonecznego stanowiska i jest bardzo wrażliwa na przymrozki (marzną przy temperaturze -1 °C). Nasiona rącznika są silnie trujące - zawierają alkaloid (rycynę), trującą dla człowieka w dawce powyżej 0,2 g, co odpowiada trzem nasionom rośliny.
Nasiona rącznika są surowcem do produkcji oleju rycynowego, który ma zastosowanie głównie w medycynie – działa silnie przeczyszczająco (drażni błonę śluzową jelita cienkiego, pobudzając jego perystaltykę). Ponadto, jest składnikiem maści i preparatów do leczenia różnych stanów zapalnych skóry oraz oparzeń. Warto wiedzieć, że olej rycynowy jest także składnikiem repelentów ogrodowych – preparatów zapachowych do odstraszania szkodników (np. kretów, czy turkucia podjadka).
Przeczytaj też:
- Rośliny lecznicze i zioła rosnące dziko w ogrodach >>>
- Czystek: roślina ozdobna i lecznicza. Właściwości >>>
- Maki w ogrodzie – gatunki, uprawa i zastosowanie >>>
Do gatunków oleistych (z ich nasion pozyskiwany jest olej), a jednocześnie ozdobnych lub użytkowych należą również m.in. mak lekarski (Papaver somniferum) lub winorośl właściwa (Vitis vinifera).
Polecany artykuł:
Oliwka – oleisty krzew
Coraz bardziej popularna w naszym kraju (głównie w uprawie pojemnikowej) jest oliwka europejska (Olea europaea). Ten zimozielony krzew (rzadziej małe drzewo), występujący naturalnie w Afryce, Azji Zachodniej i na południu Europy w sprzyjających warunkach dorasta do 12 m wysokości. Charakterystyczne i dekoracyjne są lancetowate, podłużne i krótkoogonkowe liście oliwki – ciemnozielone, a od spodu srebrzysto-popielate i omszone (podobnie jak pędy).
Przeczytaj też:
Oliwka w donicy. Jak uprawiać drzewko oliwne w domu
Oliwka ma małe wymagania glebowe, dobrze znosi susze, jednak nie toleruje niskich temperatur i w naszym klimacie rzadko udaje się jej uprawa w warunkach ogrodowych. Z owoców oliwki pozyskiwany jest cenny olej, nazywany powszechnie oliwą.
