Gojnik – uprawa w ogrodzie, właściwości i zastosowanie gojników
Gojnik syryjski (Sideritis syriaca), nazywany również szałwią libańską, to roślina lecznicza o wszechstronnym zastosowaniu. W Polsce jest rzadko uprawiana, podobnie jak i inne gatunki gojnika. Tymczasem są to wartościowe rośliny, które jednocześnie ozdobią ogród. Jak uprawiać gojniki w ogrodzie?
Gojniki to rośliny należące do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae). W środowisku naturalnym występują w basenie Morza Śródziemnego, w Afryce Północnej, na Bliskim Wschodzie, a także na Wyspach Kanaryjskich.
W naszym kraju uprawa gojników jest mało rozpowszechniona. Do bardziej znanych gatunków należy gojnik syryjski (Sideritis syriaca). Ponadto spotyka się gojnik drobnokwiatowy (Sideritis montana), gojnik macedoński (Sideritis scardica), Sideritis raesii i Sideritis romana.
Szałwia libańska to roślina wciąż rzadko spotykana w Polsce, uprawiana przez entuzjastów. Nie jest powszechnym widokiem w ogrodach. Warto ją uprawiać dla atrakcyjnego wyglądu i cennych właściwości leczniczych.
Wymagania i uprawa gojników
Gojnik to roślina wybitnie światłolubna, dlatego powinno się ją uprawiać w miejscu słonecznym i zacisznym. Optymalna jest wystawa południowa. Właśnie w takich warunkach rozwija się w swoim naturalnym środowisku. Lubi gleby żyzne, umiarkowanie suche, przepuszczalne, o odczynie zasadowym. Nie znosi gleb podmokłych oraz kwaśnych. Jeśli po deszczu w podłożu długo zalega woda, zaleca się wykonanie drenażu. Nie zaszkodzi również rozluźnienie gleby, np. przez wymieszanie z piaskiem i kompostem.
W warunkach naturalnych niektóre gatunki gojników radzą sobie z mrozem, ale muszą być "otulone" pokrywą śniegu. W Polsce ze względu na „niepewne”, kapryśne zimy rośliny na wszelki wypadek powinno się solidnie okrywać lub uprawiać w pojemnikach, które przed nadejściem mrozów przenosi się do chłodnego, jasnego pomieszczenia i tam przechowuje do następnego sezonu.
Podobnie jak w przypadku innych bylin na zimę część nadziemna gojników zamiera, a wiosną rośliny odbijają od korzenia. Jednocześnie gojnik jest odporny na długotrwałą suszę. Ma omszone liście, które utrzymują wilgoć, ograniczając jednocześnie utratę wody. Natomiast przy nadmiarze wody w glebie szybko dochodzi do gnicia korzeni i występowania chorób grzybowych.
Autor: GettyImages
Rodzaj gojnik obejmuje około 100 gatunków krzewów, krzewinek, roślin zielnych wieloletnich i jednorocznych - jednym z nich jest gojnik hyzopolistny
Polecany artykuł:
Gojniki można wysiewać na przedwiośniu w pomieszczeniu lub wczesną wiosną w inspekcie. Przez pierwsze tygodnie uprawy nie powinno się dopuszczać do przeschnięcia podłoża. Powinno być stale umiarkowanie wilgotne, ale nie mokre. Sadzonki przenosi się na miejsce stałe w maju. Średnia rozstawa wynosi 50-60 cm, chociaż oczywiście dopasuje się ją do wymagań gatunku i odmiany.
Zwykle gojniki mocno się rozrastają. Egzemplarze uprawiane w gruncie nie wymagają wielu zabiegów pielęgnacyjnych. W uprawie na żyznym podłożu najważniejsze jest odchwaszczanie. Nawożenie może być sporadyczne, rośliny podlewa się jedynie w czasie długo utrzymującej się suszy. Gojniki uprawiane w pojemnikach powinny być regularnie podlewanie i częściej dokarmiane.
Zioła na balkon i taras: jak sadzić, uprawa w skrzynkach >>>
Zastosowanie gojników w ogrodzie
Gojniki nadają się do dekoracji ogrodów skalnych i alpinariów. Mogą także zdobić egzotyczne żwirowe rabaty. Ze względu na pochodzenie doskonale nadają się do ogrodów urządzonych w stylu śródziemnomorskim.
W ogrodach gojniki uprawiane są mimo wszystko rzadko, za to cieszą się popularnością na balkonach i tarasach - uprawiane w pojemnikach. Ponadto gojniki pasują do ogrodów wiejskich. Nadają ogrodowi "dziki" charakter.
Gojniki zwykle dorastają do 30-50 cm wysokości, dlatego na rabacie umieszcza się je na pierwszym planie. Tworzą gęste kępy złożone z lancetowatych, owłosionych liści. Kwiaty są wargowe, typowe dla jasnotowatych, najczęściej żółte, wabią owady zapylające.
Przeczytaj też: Hotele oraz domki dla pszczół – jak i gdzie budować hotele dla pszczół >>>
Autor: GettyImages
Herbatkę z gojnika warto pić dla wzmocnienia organizmu i ograniczenia infekcji
Właściwości lecznicze gojnika
Słowo Sideritis w języku greckim oznacza „żelazo” i odnosi się do zewnętrznego zastosowania rośliny. Gojnik, podobnie jak krwawnik, może być stosowany do przyśpieszenia gojenia ran. Ponadto napary z gojnika warto pić dla wzmocnienia organizmu i ograniczenia infekcji. Jest polecany do ochrony i zwalczania przeziębienia, grypy, kaszlu i zapalenia zatok. Redukuje uczucie zmęczenia i wyczerpania. Herbatki z ziela gojnika są zalecane przy wahaniach nastroju i stresie, gdyż regulują poziom serotoniny i dopaminy. Obniżają ciśnienie krwi i pozytywnie wpływają na układ krwionośny. Mają właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe. Gojnik jest dobrym źródłem związków aktywnie czynnych, np. flawonoidów i tanin, a także soli mineralnych (magnez, żelazo, cynk, potas sód). Surowcem zielarskim są liście i kwiaty gojnika. Zaparza się je wrzątkiem i pozostawia pod przykryciem na 5-10 minut.
Nie przegap:
