Przydomowe oczyszczalnie ścieków: rodzaje, sposób działania, ceny
Tam, gdzie nie ma kanalizacji, warto zbudować własną oczyszczalnię, która pozwoli w ekologiczny sposób zagospodarować ścieki powstające w gospodarstwie domowym. Przedstawiamy podstawowe rodzaje przydomowych oczyszczalni i sposób ich działania oraz modele rekomendowane przez ich producentów.
Wybudowanie indywidualnej przydomowej oczyszczalni ścieków jest droższe niż szamba, ale inwestycja zwraca się po kilku latach eksploatacji, ponieważ na tym etapie koszty są znacznie niższe. W większości wypadków wystarczy raz na rok lub półtora roku wybrać niedużą ilość wytrąconego ze ścieków osadu nadmiernego. W oczyszczalniach z wyposażeniem zasilanym energią elektryczną dochodzą jeszcze jej koszty.
Przydomowe oczyszczalnie ścieków: co rekomendują producenci?
Poprosiliśmy producentów i dystrybutorów przydomowych oczyszczalni ścieków, żeby zarekomendowali naszym czytelnikom najlepsze ich zdaniem rozwiązania dla typowej czteroosobowej rodziny. Wyniki rekomendacji jasno pokazały, że w tej chwili najpopularniejsze są oczyszczalnie biologiczne, które zajmują małą powierzchnię i można je instalować bez względu na poziom wód gruntowych oraz rodzaj gruntu na działce. Do podanych cen oczyszczalni biologicznych należy doliczyć koszt urządzenia do odprowadzenia oczyszczonej wody, np. drenażu rozsączającego lub studni chłonnej.
Do niedawna najpopularniejsze były stosunkowo tanie, ale dość wymagające oczyszczalnie drenażowe. Taka oczyszczalnia zajmuje nawet 50-60 m2 powierzchni działki i nie można tam sadzić drzew i krzewów. Jeśli grunt jest słabo przepuszczalny albo poziom wód gruntowych wysoki, trzeba stosować dodatkowe zabiegi umożliwiające skuteczne rozsączanie ścieków, np. wymieniać grunt na lepiej przepuszczalny albo konstruować złoże żwirowe podniesione. Zapewne z powodu takich minusów ich popularność spada.
Na przeciwległym biegunie kosztów są oczyszczalnie roślinne, które naśladują naturalne ekosystemy bagienne. Jest to najdroższy rodzaj urządzeń, które można wykorzystać na przydomowych działkach.
Dlaczego warto mieć przydomową oczyszczalnię
- Oszczędność. Zbudowanie oczyszczalni jest droższe niż szamba szczelnego, ale jej eksploatacja znacznie tańsza. Osad nadmierny z przydomowej oczyszczalni ścieków wybiera się bardzo rzadko – raz na rok-półtora, szambo – co miesiąc-półtora.
- Ekologia. Idea przydomowych oczyszczalni jest zgodna z zasadą, że woda pobrana w danym miejscu powinna do niego wrócić. Usuwanie zanieczyszczeń odbywa się z wykorzystaniem naturalnych procesów biologicznego rozkładu.
- Wygoda. Dobrze dobrana i sprawnie działająca instalacja pozwala zapomnieć o problemie ścieków na działce. Obsługa oczyszczalni jest zredukowana do minimum.
Wielkość oczyszczalni
O tym, czy dany model oczyszczalni wystarczy do przerobienia ścieków z naszego domu, można przekonać się, sprawdzając jego przepustowość lub równoważną liczbę mieszkańców (RLM), dla której jest przeznaczony. Przepustowość to ilość ścieków oczyszczonych w ciągu doby. Przyjmuje się, że w domu czteroosobowej rodziny produkuje się 0,6-0,65 m2 ścieków na dobę (150-160 l na osobę).
Dlaczego warto wybrać oczyszczalnię biologiczną
- Zajmuje niewiele miejsca. Reaktor biologiczny to kilkukomorowy zbiornik, który zajmuje powierzchnię tylko kilku metrów kwadratowych. W wielu wypadkach producenci dopuszczają wbudowanie go nawet pod podjazdem.
- Nie ma dla niej znaczenia rodzaj gruntu. Zbiorniki są mocne i wodoszczelne, można je zainstalować na działce o dowolnym rodzaju gruntu i poziomie lustra wody. Zbiornik może być nawet częściowo zanurzony w wodzie.
- Wodę można dowolnie zagospodarować. Oczyszczoną wodę można wykorzystać do podlewania ogrodu, skierować do studni chłonnej, rzeki, oczka wodnego lub stawu albo rozsączyć w gruncie.
Polecany artykuł:
Oczyszczalnie biologiczne z osadem czynnym
W procesie oczyszczania wykorzystuje się mikroorganizmy, które rozkładają związki organiczne zawarte w ściekach. Mają zwykle budowę wielokomorową. W pierwszej wstępnej komorze denitryfikacji następuje wstępne oczyszczenie – zatrzymywane są większe zanieczyszczenia i związki nieorganiczne. Ten proces odpowiada temu, co się dzieje w osadnikach gnilnych, czyli beztlenowemu rozkładowi zanieczyszczeń. W głównej komorze następują procesy oczyszczania tlenowego. Odpowiadają za nie mikroorganizmy tworzące osad czynny - wyselekcjonowane szczepy bakterii oraz pierwotniaki (orzęski i wiciowce), nicienie, wrotki, larwy owadów itp. W oczyszczalniach z osadem czynnym mikroorganizmy są zawieszone w toni. Komora ta jest intensywnie napowietrzana, żeby mikroorganizmy się w niej utrzymywały i aby proces rozkładu zanieczyszczeń przebiegał z odpowiednią intensywnością. Drobnoustroje mineralizują zanieczyszczenia organiczne. Mikroorganizmy żywią się mineralnymi formami azotu, węgla, fosforu i siarki powstającymi w czasie ich rozkładu. Rosnące i namnażające się mikroorganizmy łączą się, tworząc tak zwane kłaczki osadu cznnego. Na tym etapie oczyszczania ciecz z unoszącym się w niej osadem czynnym jest przekazywana do osadnika wtórnego, w którym następuje oddzielenie osadu nadmiernego. Może on opadać na dno tej części bioreaktora lub być przekazywany do specjalnego pojemnika. Część osadu nadmiernego może być z powrotem przekierowywana do pierwszej komory osadnika.
Oczyszczalnia z osadem czynnym VH6 Light
Producent: VH TECH (Słowacja), dystrybutor: EKO HOUSE TECHNOLOGIE EKOLOGICZNE
Powierzchnia zabudowy: 8 m2, przepustowość: 0,81 m3/dobę, liczba mieszkańców równoważnych (RLM): 2-6, zużycie energii: 262,8 kWh/rok.
Stopień oczyszczenia ścieków: BZT5 – 98%, CHZT – 92%, zawiesina ogólna – 94%, azot - 86%, fosfor – 32%.
Gwarancja: 10 lat (zbiornik i wyposażenie wewnątrz niego - pompy mamutowe, dyfuzory, rozdzielacze), 2 lata (kompresor membranowy).
Cena (23% VAT): 5480 zł
Oczyszczalnia z osadem czynnym One2Clean
Producent: GRAF
Powierzchnia zabudowy: 4 m2, przepustowość: 0,75 m3/dobę, liczba mieszkańców równoważnych (RLM): 5, zużycie energii: 230 kWh/rok
Stopień oczyszczenia ścieków: zawiesiny - 96,3%, BZT5 -98%, azot -98,4%, fosfor - 80,2%
Gwarancja: 15 lat (zbiornik), 3 lata (wyposażenie).
Cena (VAT 23%): 7900 zł
Oczyszczalnie ze złożem biologicznym
To urządzenia, w których do oczyszczania ścieków również wykorzystuje się mikroorganizmy, ale nie w postaci swobodnie pływającej, tylko tworzące błonę biologiczną, czyli pokrywającą złoże warstwę o grubości 1-3 mm. Obecnie najpopularniejsze są złoża wykonane z kształtek z tworzyw sztucznych. Mają one ażurową budowę. Im więcej jest w nich dziurawych ścianek, tym więcej błony może się na nich utworzyć. Najprostszym podłożem, na którym może rozwinąć się błona biologiczna, są kamienie, tłuczeń, kształtki betonowe lub ceramiczne. Spotyka się je w starszego typu oczyszczalniach. Grubość warstwy mikroorganizmów przytwierdzonych do powierzchni elementów wypełniających złoże nie przekracza 2-3 mm. W przydomowych oczyszczalniach wykorzystuje się złoża zanurzone lub zawieszone (fluidalne). Te pierwsze to zespół kształtek umieszczonych na odpowiedniej wysokości w reaktorze. Przepływają przez nie intensywnie natleniane ścieki i tworzą błonę biologiczną. W kontakcie z mikroorganizmami następuje rozkład nieczystości, a grubość warstwy w ten sposob odżywianych i rozmnażających się mikroorganizmów wzrasta. Gdy jest ich zbyt dużo, pojedyncze kłaczki odrywają się i opadają na dno.
W oczyszczalniach często stosuje się złoża zawieszone, które łączą cechy osadu czynnego i złoża biologicznego. Lekkie kształtki z tworzywa sztucznego są stale w ruchu w ściekach. Utrzymują je w toni ruchy mieszadeł albo sprężone powietrze dostarczane przez dyfuzor na dnie zbiornika. Taki proces oczyszczania ścieków jest podobny do działania osadu czynnego. W oczyszczalniach ze złożem biologicznym ścieki mogą być wielokrotnie przepuszczane przez nie, aż do osiągnięcia odpowiedniego poziomu oczyszczenia.
Oczyszczalnie ze złożem biologicznym i z osadem czynnym
Na rynku są także oczyszczalnie łączące obie te technologie - osadu czynnego i złoża biologicznego. Celem takiego połączenia jest poprawienie ich efektywności oraz zniwelowanie mankamentów. Osad czynny zapewnia wysoki stopień oczyszczania ścieków, ale jest wrażliwy na zmiany ilości ścieków. Kiedy w krótkim czasie do takiej oczyszczalni wpłynie nadmierna ilość ścieków (na przykład podczas nagłej wizyty licznych gości), mogą być one odprowadzane w postaci nie do końca oczyszczonej. Z kolei podczas wyjazdu domowników oczyszczalnia nie powinna być intensywnie napowietrzana, żeby osad nie był aktywizowany do pracy, bo przy braku pożywienia (świeżych ścieków) może obumrzeć. Dojrzałe złoże biologiczne umożliwia stabilną pracę oczyszczalni, kiedy jest zmniejszony dopływ ścieków.
SBR Primo + Wiro Tytan 5
Producent: HABA RL
Powierzchnia zabudowy: 20 m2, przepustowość: 0,75 m3/dobę, liczba mieszkańców równoważnych (RLM): 5, zużycie energii: około 0,75 kWh/dobę
Stopień oczyszczenia ścieków: zawiesiny – 97%, BZT5 – 97%, azot - 87,8%, fosfor 87,7%
Gwarancja: 15 lat
Cena (VAT 23%): 7995 zł
NV
Producent: TRAIDENIS-POL
Powierzchnia zabudowy: 2-3 m2, przepustowość: 0,8 m3/dobę, liczba mieszkańców równoważnych (RLM): 2-5, zużycie energii: 0,96 kW/h zasilanie dmuchawy
Stopień oczyszczenia ścieków: zawiesiny – 98%, BZT5 – 98%, ChZT – 92%, azot – 96%, fosfor - 88%
Gwarancja: 20 lat
Cena (VAT 23%): 9471 zł
Autor: Eko-Bio Oczyszczalnie
Oczyszczalnie biologiczne mają budowę komorową. Poszczególne fazy oczyszczania odbywają się kolejnych komorach
Działanie oczyszczalni biologicznych
Oba typy oczyszczalni podczas uruchamiania zaszczepia się odpowiednimi zestawami bakterii (później nie należy dodawać do ścieków żadnych biopreparatów). Osad czynny właściwie działa od razu. Złoże biologiczne wymaga czasu, żeby dojrzeć - żeby na kształtkach rozwinęła się błona z bakterii i innych mikroorganizmów.
W oczyszczalniach biologicznych osiąga się wysoki stopień oczyszczenia ścieków. Wodę można odprowadzić do rowu lub cieku wodnego, studni chłonnej, pakietów lub tuneli rozsączających. Można ją też wykorzystać jako gospodarczą do podlewania ogrodu.
Oczyszczalnie biologiczne pod względem zasady działania można podzielić na przepływowe i działające metodą SBR. W oczyszczalniach przepływowych kolejne fazy oczyszczania ścieków ustawia się na określony czas działania. W momencie dostawy nowej partii ścieków, nadmiar przelewa się górą do następnej części zbiornika.
W oczyszczalniach typu SBR (sequencing batch reactor), czyli porcjowego dozowania ścieków, w bioreaktorze następują kolejno fazy oczyszczania. Najpierw ścieki podlegają sedymentacji w komorze wstępnej. Następnie są cyklicznie porcjowane i przekazywane do komory reaktora. Kolejne fazy działania oczyszczalni to: napełnianie zbiornika, napowietrzanie i mieszanie, osadzanie osadu, odprowadzanie oczyszczonej wody i odprowadzanie nadmiaru osadu. Takie oczyszczalnie są zautomatyzowane. Fabrycznie jest ustawionych kilka podstawowych trybów pracy, na przykład ekonomiczny, wakacyjny, oszczędnościowy. Sterowniki można odpowiednio zaprogramować, uwzględniając własne potrzeby. Informacje o stanie pracy urządzenia są wyświetlane na ekranie. Czujniki mogą mierzyć ciśnienie, poziom ścieków, sygnalizować awarię.
Oczyszczalnie ścieków drenażowe
Oczyszczalnie ścieków drenażowe składają się z osadnika gnilnego, w którym ścieki są wstępnie oczyszczane na zasadzie beztlenowej, oraz systemu rozsączającego, w którym następuje właściwe oczyszczenie cieczy. Są proste w działaniu, dość tanie, nie wymagają zasilania energią elektryczną. Ich koszty eksploatacji są znikome – raz na miesiąc-dwa trzeba wrzucić do miski klozetowej kostkę z preparatem zawierającym bakterie, które będą działać w osadniku. Zwykle raz w roku wywozi się osad nadmierny, którego jest znacznie mniej niż objętość zwykłego szamba, więc opłata jest dużo niższa. Pozwalają osiągnąć dobry poziom oczyszczenia ścieków.
Mają jednak kilka wad. Oczyszczalnie drenażowe sprawdzają się na działkach o gruntach przepuszczalnych – piaszczystych lub gliniasto-piaszystych - i niskim poziomie wód gruntowych. Odległość od rur, które zakopuje się na głębokości mniej więcej 40 cm, do lustra wody powinna wynosić nie mniej niż 1,5 m. Na działkach o gruntach nieprzepuszczalnych lub o wysokim poziomie wód gruntowych trzeba zbudować kopiec filtracyjny, czyli nasyp z gruntu przepuszczalnego.
Oczyszczalnia z drenażem zajmuje na działce sporo miejsca. Osadnik gnilny (np. betonowy zbiornik taki jak na tradycyjne szambo albo specjalny zbiornik producenta oczyszczalni) zajmuje kilka metrów kwadratowych powierzchni. Na rozsączenie ścieków w systemie rur drenarskich potrzeba mniej więcej 50 m2. Tę powierzchnię można ograniczyć, jeśli zastosuje się pakiety rozsączające z umieszczoną na nich rurą drenażową. Pakiety to ażurowe skrzynki z tworzywa sztucznego o gęsto ustawionych przegródkach, na których może rozwinąć się flora bakteryjna tworząca błonę biologiczną rozkładającą zanieczyszczenia. Dzięki temu proces oczyszczania jest zintensyfikowany w porównaniu z tradycyjnym. Powierzchnia filtracyjna może mieć szerokość od 60 cm na piasku do niespełna 5 m na glinie. Nad drenażem nie można sadzić roślin o głębokim systemie korzeniowym, np. drzew, krzewów. Powierzchnia ta nie może być oczywiście zabudowana ani intensywnie użytkowana.
K64
Producent: FANN (Szwecja), dystrybutor: NEWS
Powierzchnia zabudowy: 25 m2, przepustowość: 0,75 m3/dobę, liczba mieszkańców równoważnych (RLM): 4-5
Stopień oczyszczenia ścieków: zawiesiny – 96,5% ,CHZT – 94,7%, BZT5 – 96,4%, azot – 51%, fosfor – 53,8%.
Gwarancja: 10 lat
Cena (VAT 23%): 8478 zł
Przydomowe oczyszczalnie ścieków roślinne
Mogą stanowić dekorację ogrodu, a jednocześnie bardzo dobrze oczyszczać ścieki. Warunki gruntowo-wodne na działce nie mają wpływu na funkcjonowanie takich oczyszczalni. Dojrzała oczyszczalnia roślinna pozwala osiągnąć wodę o II stopniu czystości. Sposób jej działania naśladuje ekosystem mokradeł. Wykorzystuje się w niej rośliny terenów podmokłych, głównie trzciny, pałki, wiklinę, sitowie, kosaćce. Wstępne oczyszczenie ścieków następuje w osadniku gnilnym, z którego są one przepompowywane do zbiornika z filtrem gruntowo-korzeniowym albo ze złożem hydroponicznym. Filtr gruntowo-korzeniowy to zbiornik odizolowany od wód gruntowych, na przykład tak jak oczko wodne, w którym rośnie przede wszystkim trzcina. Oczyszczanie ścieków odbywa się między korzeniami i głębiej w podłożu. Ścieki rozprowadza się rurami drenarskimi na powierzchni filtra. Woda powoli przesącza się między korzeniami roślin. Mikroorganizmy żyjące w tym ekosystemie rozkładają substancje organiczne zawarte w ściekach do prostszych związków, które stają się ich pokarmem. W takim złożu proces oczyszczania wody trwa bardzo długo, nawet kilka dni.
Oczyszczalnię dobrze jest zbudować w miejscu nasłonecznionym i osłoniętym od wiatru, żeby rośliny szybko rosły. Przyjmuje się, że powinna mieć powierzchnię 5-10 m2 na osobę.
W oczyszczalni ze złożem hydroponicznym ostateczne usuwanie zanieczyszczeń odbywa się również wśród roślin posadzonych w wodzie. Podczyszczone ścieki są przepompowywane z osadnika wstępnego do fitoreaktora, w którym woda jest napowietrzana z użyciem pomp. Pompy mamucie wymuszają ruch okrężny wody w kanałach cyrkulacyjnych w złożu poniżej roślin. W dobrze napowietrzonych ściekach zawiesina unosi się do góry w kierunku złoża roślinnego, w którym, podobnie jak w filtrze gruntowo-korzeniowym, mikroorganizmy rozkładają zanieczyszczenia. Bezkręgowce wodne bytujące w złożu zjadają nadmiar mikroorganizmów. Woda z wierzchu oczyszczalni może być rozsączona w gruncie albo wykorzystana do podlewania ogrodu.
Oczyszczalnie roślinne są drogie, zajmują sporą powierzchnię działki, ale można je wkomponować w ogród tak, że nie będzie widać, jaką funkcję w rzeczywistości pełnią. Są nieco wrażliwe na nadmiar ścieków, ale za to dobrze znoszą niską temperaturę. Nie zamarzają podczas mrozów. Pełną wydajność filtr może osiągnąć dopiero po kilku latach od uruchomienia, gdy rośliny dobrze się ukorzenią. Trwałość takiej oczyszczalni jest bardzo długa. Prawidłowo pielęgnowana może działać kilkadziesiąt lat. Z oczyszczalni roślinnych nie trzeba wywozić osadu nadmiernego.
Ekopan
Producent: PAPIRUS–EKOPAN
Powierzchnia zabudowy: 16 m2, przepustowość: 0,5 m3/dobę, liczba mieszkańców równoważnych (RLM): 5, zużycie energii: 2,5 kW/dobę
Stopień oczyszczenia ścieków: zawiesiny - 97%, BZT5 - 95%, CHZT - 96%, azot – brak danych, fosfor - brak danych
Gwarancja: 3 lata
Cena (VAT 23%): 19 000 zł
