Dom autonomiczny: projekt i budowa. Niezależny od mediów

Jak wybudować dom autonomiczny, który jest w stanie zapewnić mieszkańcom najwyższy komfort? Najłatwiej jest wybudować dom na działce z wygodnym dostępem do energii elektrycznej, wody, kanalizacji i gazu. Kiedy chce się mieszkać z dala od „cywilizacji”, żeby zaopatrzyć go w potrzebne media, trzeba sobie zadać więcej trudu. Ten wysiłek zwykle się jednak opłaci.

Jeśli na działce zamierzamy wybudować dom, nawet jej wyjątkowa uroda nie powinna nas powstrzymać przed upewnieniem się, czy można doprowadzić do niej najważniejsze media, przede wszystkim energię elektryczną i wodę. Co zrobić kiedy ich brak?

Budowa domu gdy nie ma sieci wodociągowej

Przy braku możliwości wykonania przyłącza do miejskiej sieci wodociągowej konieczne staje się wybudowanie własnego ujęcia wody (studni). Taki zamiar można zrealizować, pod warunkiem że pozwalają na to korzystne warunki gruntowo-wodne na działce. Źródło wody musi zapewnić wystarczającą wydajność i odpowiednią jakość wody. Przeszkodą może być trudność w zagospodarowaniu terenu zgodnie z obowiązującymi przepisami i normami.

Podczas lokalizowania studni musi zostać spełniony warunek jej minimalnej odległości od granicy działki - 5 m, osadnika gnilnego – 15 m i drenażu rozsączającego przydomowej oczyszczalni ścieków - aż 30 m. Na małych działkach może się to nie udać.

Dlatego zanim kupi się działkę budowlaną, warto zweryfikować możliwość przyłączenia do sieci wodociągowej. Kiedy przyłączenie okaże się niemożliwe, należy sprawdzić warunki gruntowo-wodne pod kątem możliwości wybudowania ujęcia wody, sporządzić koncepcję zagospodarowania terenu zgodną z warunkami zabudowy lub miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego i dopiero wtedy podejmować decyzję o zakupie działki.

Jakie są warunki wybudowania studni

Przed zakupem działki warto sprawdzić, czy teren, na którym jest położona, jest objęty miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Mogą się w nim znajdować zapisy uniemożliwiające powstanie studni.

Wypis z miejscowego planu zagospodarowania można uzyskać, zanim kupi się działkę (może go otrzymać nawet osoba niedysponująca prawem do nieruchomości).

Jeśli dla danego terenu nie ma planu, sposób zaopatrzenia w wodę zostanie określony w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Na budowę studni o głębokości do 30 m nie jest potrzebne specjalne pozwolenie – wystarczy zgłoszenie w starostwie. Zezwolenia wodnoprawne i dodatkowa dokumentacja są wymagane jedynie do budowy studni głębszej lub pobierającej ponad 5 m3 wody na dobę.

Przeczytaj też:

Zgłoszenie wodnoprawne - kiedy wymagane, gdzie i jak złożyć >>>


Do zgłoszenia należy dołączyć rysunki usytuowania studni, oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością oraz ewentualnie inne dokumenty wymagane odrębnymi przepisami.

Jeżeli w ciągu 30 dni od zgłoszenia właściwy organ nie wniesie sprzeciwu, można rozpocząć budowę studni. Zgłoszenie traci ważność, jeśli inwestycja nie zostanie rozpoczęta w ciągu dwóch lat od terminu, który został w nim określony.

Jak pozyskać wodę o odpowiedniej jakości?

Niekorzystny układ warstw wodonośnych na działce może sprawić, że znalezienie wody w jej obrębie się nie powiedzie. Może się też zdarzyć, że budowa studni będzie technicznie niemożliwa lub zbyt kosztowna.
 Cena za metr odwiertu wynosi średnio 100-300 zł, zależnie od profilu geologicznego, ukształtowania terenu i usytuowania działki.

Najbardziej korzystne ekonomicznie jest wykonanie studni wierconej o głębokości do 30 m, bo nie wymaga dodatkowych czynności formalnoprawnych. Wiercenie należy zlecić specjalistycznej firmie dysponującej wiedzą fachową i odpowiednim sprzętem.

Koszt wykonania studni wynosi od 3,5 do 7 tys. zł. Dla porównania, za wybudowanie przyłącza do wodociągu miejskiego wraz z projektem trzeba zapłacić od 2,2 do 5 tys. zł.

Budowa domu kiedy nie ma kanalizacji

W okolicy nieskanalizowanej można odprowadzać ścieki do bezodpływowego zbiornika, z którego muszą być okresowo wywożone do punktów zlewowych, albo do przydomowej oczyszczalni ścieków, którą jednak nie zawsze i nie wszędzie da się wybudować. Przeszkodą mogą być np. wysoki poziom wody gruntowej, niedostateczna chłonność gruntu, problemy z zachowaniem wymaganych odległości od innych obiektów na działce albo postanowienia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Gdy w gminie nie uchwalono planu, na przeszkodzie mogą stanąć lokalne przepisy z zakresu bezpieczeństwa i ochrony środowiska zakazujące odprowadzania oczyszczonych ścieków do gruntu i zbiorników wodnych.

Najtańszy na etapie inwestycji, ale drogi w eksploatacji, jest bezodpływowy zbiornik na ścieki (szambo). W zależności od regionu kraju jednorazowy wywóz nieczystości kosztuje od 150 do 250 zł.

Korzystanie z oczyszczalni jest wygodniejsze, a jej eksploatacja tańsza, jednak na inwestycję trzeba wydać od 6 do 15 tys. zł.

Musi być przyłącze energii elektrycznej

W ostatnich latach wzrasta zainteresowanie inwestorów indywidualnych wytwarzaniem energii elektrycznej ze słońca na własne potrzeby. Możliwości techniczne akumulowania energii słonecznej wytworzonej w ten sposób są jednak ograniczone i ekonomicznie nieuzasadnione. Rozsądna wydaje się więc bilansowanie wytworzonej energii elektrycznej przez sieć elektroenergetyczną w ramach tak zwanego programu prosumenckiego.

Przed podjęciem decyzji o zainwestowaniu w instalację pozyskującą energię odnawialną należy poszukać możliwości zaoszczędzenia energii przez poprawę efektywności energetycznej domu, czyli m.in.:

• doskonałe zaizolowanie termiczne budynku;
• zamontowanie energooszczędnych źródeł oświetlenia z regulacją natężenia i automatycznymi włącznikami;
• zainstalowanie urządzeń RTV i AGD wysokiej klasy (co najmniej A+, a najlepiej A+++);
• wyposażenie domu w wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła.

Aby jak najlepiej spożytkować pozyskiwaną energię, warto rozważyć także:

• zasilanie urządzeń energochłonnych w taryfie nocnej lub takie zaprogramowanie ich pracy, aby jej znaczna część przypadała podczas działania instalacji fotowoltaicznej;
• optymalną regulację temperatury pomieszczeń;
• unikanie poboru energii elektrycznej w tzw. trybie stand-by itd.

W tak „przygotowanym” domu warto wytwarzać energię elektryczną we własnej minielektrowni. Nie nie da się jednak zupełnie zrezygnować z dostaw energii elektrycznej od dostawcy instytucjonalnego. Przyłączenie domu do sieci elektroenergetycznej jest konieczne. Sieć jest niezbędna jako magazyn energii elektrycznej, do którego będzie ona dostarczana z domowego źródła w porach nadprodukcji (słoneczne dni, urlop domowników etc.) i skąd będzie pobierana bezkosztowo (w stosunku 1:0,8 bądź 1:0,7), kiedy zapotrzebowanie przewyższy możliwości lokalnego źródła (np. po zmierzchu).

Przeczytaj też:

Do czego wykorzystać energię z instalacji fotowoltaicznej? Opłacalne rozwiązania >>>

Jak ogrzać dom autonomiczny

Można zainstalować zwykłe grzejniki elektryczne albo elektryczne ogrzewanie płaszczyznowe z wykorzystaniem kabli albo mat grzewczych. Inwestycyjnie takie rozwiązanie będzie najtańsze. Dzięki wytwarzaniu energii elektrycznej we własnej minielektrowni koszty eksploatacji zapewne też będą do zaakceptowania, choć nie tak niskie jak wtedy, kiedy do ogrzewania zastosuje się pompę ciepła.

Dolnym źródłem pompy ciepła mogą być powietrze, grunt albo woda, górnym - niskotemperaturowy system ogrzewania, np. wodne ogrzewanie podłogowe albo powietrze w systemie wentylacji mechanicznej. Jest też możliwość podgrzewania wody użytkowej.

W domu pasywnym takie rozwiązania są już dziś standardem.

W domach o niskim standardzie izolacji termicznej pompa ciepła może jednak nie wystarczyć i należy ją uzupełnić dodatkowym źródłem energii cieplnej. Zaprojektowanie instalacji z pompą ciepła należy bezwzględnie zlecić fachowcom.

Podczas realizacji instalacji warto skorzystać z nowego programu dofinansowania „Czyste powietrze”.

Dom autonomiczny - komfortowy i ekologiczny

Dzięki doświadczeniu, obserwacji i wcześniejszym próbom powstał odpowiedni projekt budowlany i wykonawczy. Udało się wybudować dom pasywny i autonomiczny, który jest w stanie zapewnić mieszkańcom najwyższy komfort. Własne źródło wody, własna oczyszczalnia ścieków oraz instalacja fotowoltaiczna gwarantują niezależność od zewnętrznych dostawców mediów i eksploatację budynku bez ponoszenia bieżących kosztów albo wydatne ich ograniczenie.

Podstawą konstrukcji budynku są drewno klejone oraz belki dwuteowe. Dwustronnie zamontowane łaty i kontrłaty z drewna klejonego skutecznie eliminują powstawanie mostków cieplnych. Zastosowano poszycie dwustronne z impregnowanej płyty OSB-3 oraz izolację termiczną o grubości 40 cm z piany poliuretanowej naniesionej metodą natryskową. Spadki na dachu zostały zaizolowane wełną mineralną.

Od wewnątrz ściany oraz sufity pokryto ogniochronną, podwójną płytą gipsowo-kartonową, a elewację wentylowaną zrobiono z płyty betonowej klejonej do stelaża nośnego.

Budynkiem zarządza centralny komputer. Steruje istotnymi funkcjami (wentylacją, ogrzewaniem, zamykaniem i otwieraniem okiennic, alarmem, system przeciwpożarowym, monitoringiem) na podstawie danych uzyskanych z kilkudziesięciu czujników i kamer. Dostęp do budynku umożliwia klucz elektroniczny.

Dom zapewnia mieszkańcom komfort dzięki utrzymywaniu stałej temperatury, wilgotności i jakości powietrza oraz bardzo wysokiego standardu bezpieczeństwa.

Nowoczesne technologie i materiały umożliwiają uczynienie domu pasywnego również autonomicznym. Rozwiązanie jest godne polecenia także w trosce o ekologiczną równowagę. Efektem jest dom, w którym przyjemnie się mieszka i jest się niezależnym!