Jak ocieplić dom z drewna? Ocieplenie domu szkieletowego i domu z bali - kiedy styropianem, kiedy wełną?
Jak ocieplić dom szkieletowy lub dom z bali? Domy drewniane całoroczne muszą być wyposażone w system grzewczy, ale też porządnie ocieplone, by koszt ich ogrzewania nie był wysoki. Jest na to kilka sposobów. Kiedy zastosować wełnę, a kiedy styropian?
Spis treści
- Ocieplenie domu z drewna
- Jak docieplić dom szkieletowy?
- Jak docieplić dom z bali?
- Ocieplenie domu z bali krok po kroku
Ocieplenie domu z drewna
Sposób ocieplenia domu z drewna zależy od tego, w jakiej technologii zbudowany jest dom oraz jaki efekt chcemy uzyskać - elewację drewnianą czy wykończoną tynkiem.
W technologii szkieletu drewnianego łatwo zaprojektować i wykonać dom w standardzie energooszczędnym, ponieważ główny ich budulec, czyli wypełnienie ścian między elementami szkieletu, stanowi materiał izolujący termicznie. Ściana o współczynniku przenikania ciepła U = 0,17-0,20 W/(m2·K) ma zwykle 24-28 cm grubości. Można także zamówić dom o ścianach z U poniżej 0,15 W/(m2·K) i innym wyposażeniu, sprawiającym, że spełni standard domu pasywnego.
Chcąc nadążyć za zaostrzającymi się wymogami izolacyjności cieplnej, wielu producentów domów z bali postawiło na specyficzną technologię. Oferują bale wykonane z pary półokrągłych korytek lub półbali drewnianych połączonych śrubami. Między nimi jest umieszczony materiał ociepleniowy – pianka poliuretanowa bądź granulat celulozowy. Zbudowane z nich ściany z każdej strony wyglądają naturalnie, a przy tym zdolne są spełnić surowe kryteria izolacyjności cieplnej. Ich współczynnik przenikania ciepła U jest na poziomie 0,18-0,23 W/(m2.K). Ocieplone bale są też lżejsze i co za tym idzie – łatwiejsze w montażu. Oferowane są ponadto bale z drewna klejonego, bardziej wytrzymałe na odkształcenia.
Czytaj także: Jaka grubość styropianu na ocieplenie domu - 10, 15 czy 20 cm?
Jednak budując dom szkieletowy lub zamawiając dom prefabrykowany bądź modułowy o takiej konstrukcji, możemy też zdecydować się na elewację tynkowaną albo stanowiącą połączenie tynku z innymi materiałami (drewnem, blachą, klinkierem). W tym celu kupuje się system ETICS, czyli zestaw materiałów do montażu ocieplenia i wykonania na nim tynku. Taka metoda to najprostszy sposób na zapewnienie drewnianemu budynkowi szczelności termicznej.
Jak docieplić dom szkieletowy?
Gdy dom szkieletowy nie spełnia obecnie obowiązujących standardów energooszczędności, można go docieplić. Materiał termoizolacyjny mocuje się od zewnątrz do płyt stanowiących obudowę szkieletu drewnianego (będącego trzonem konstrukcji nośnej). Dobór rodzaju termoizolacji i jej grubość powinien dobrać projektant, doświadczony pracownik firmy wykonawczej, albo architekt specjalizującego się w tego typu zleceniach. Podstawą projektu powinny być szczegółowe obliczenia cieplno-wilgotnościowe, a na ich podstawie dobrane parametry ocieplenia. Pozwoli to wyeliminować poważne ryzyko wykraplania się pary wodnej w elementach drewnianych. Źle dobrana grubość termoizolacji może skutkować zawilgoceniem, a nawet zagrzybieniem budynku.
Do izolacji ścian szkieletowych można użyć styropianu fasadowego lub płyt fasadowych z wełny mineralnej – zwykłych lub wąskich, zwanych lamelowymi bądź płyt z wełny drzewnej. Wełna w odróżnieniu od styropianu umożliwia dyfuzję pary wodnej z przegrody.
Pamiętajmy, że przy klejeniu wełny mineralnej najpierw należy całą jej powierzchnię mającą stykać się z murem zaszpachlować cienką warstwą kleju, a dopiero później nanosić go w formie wałeczków i placków. Wełnę lamelową powinno się zaś mocować po naniesieniu kleju na całą jej spodnią powierzchnię.
Polecamy: Jak wentylować poddasze nieużytkowe? Ekspert odpowiada
Jeśli podłoże jest w dobrym stanie, wysokość ścian nie przekracza 8 m, a do ocieplenia stosuje się styropian lub wełnę lamelową z kołkowania ocieplenia można prawie całkiem zrezygnować. Prawie, ponieważ muszą znaleźć się w pewnych miejscach – zewnętrznych narożach murów lub wokół otworów okiennych i drzwiowych. W pozostałych sytuacjach kołki są konieczne na całej powierzchni każdej ze ścian. Dobiera się je do rodzaju materiału ociepleniowego, jego grubości oraz do materiału, z którego wzniesiono ściany zewnętrzne budynku. Do ścian szkieletowych potrzeba kołków wkręcanych, z trzpieniem metalowym. Aby zminimalizować mostki cieplne punktowe, która tworzą metalowe fragmenty kołków, warto stosować je z krążkami materiału ociepleniowego.
Dalsze prace wyglądają już standardowo. Po przeszlifowaniu izolacji termicznej i jej odkurzeniu nanosi się pierwszą warstwę kleju lub masy szpachlowej (zależnie od systemu) i zaraz po tym wtapia w niego siatkę zbrojącą, po czym szpachluje tak, żeby siatka została całkowicie zatopiona. Na drugi dzień nanosi się podkład wyrównujący chłonność podłoża i nadający wstępnie kolor – zbliżony do barwy tynku. Następnego dnia można tynkować.
Jak docieplić dom z bali?
Z cienkich bali, mających grubość do 22-25 cm, bez zaplanowanego dodatkowego ocieplenia można dziś zbudować co najwyżej domek letniskowy. Zgodnie z przepisami budowlanymi, które jasno wskazują, że ściany budynku całorocznego muszą mieć współczynnik U nie wyższy niż 0,2 W/(m2.K), zwykłe bale nie nadają się więc do wznoszenia nieocieplonych ścian, tak jak możliwe to było jeszcze kilka lat wcześniej. Musiałyby mieć grubość minimum 88 cm – przy przekroju okrągłym i minimum 78 cm przy przekroju prostokątnym. Pozostaje więc ocieplanie ścian zewnętrznych lub budowa z bali izolowanych.
Ocieplanie domów z bali to dość złożony problem. Z jednej strony bowiem trzeba zachować charakterystyczny wygląd od zewnątrz, a z drugiej – osiągnąć jak najkorzystniejszy współczynnik U. Dlatego też budynki takie izoluje się od wewnątrz, co niestety jest rozwiązaniem dalekim od doskonałości, ale jedynym rozsądnym. Potrzebny będzie do tego materiał termoizolacyjny o dobrej dyfuzyjności, czyli paroprzepuszczalny. Polecić można więc wełnę mineralną, wełnę drzewną, płyty konopne, celulozę natryskową. Grubość warstwy ociepleniowej wynosi przeważnie około 20 cm.
Czytaj również: Ocieplenie bramy garażowej - czym najlepiej ocieplić bramę garażową? Jak to zrobić?
Ocieplenie domu z bali krok po kroku
Najpierw ściany izoluje się membraną wiatroizolacyjną. Płyty i maty mocuje się między elementami rusztu nośnego z drewna lub stali ocynkowanej, przytwierdzonymi do bali. Takiej izolacji cieplnej przeważnie nie trzeba łączyć mechanicznie ze ścianami, bo sama utrzymuje się na miejscu, płyty i maty są bowiem dość sprężyste. Celulozę, która jest zwilżona i ma dodatek lepiszcza, natryskuje się między elementy rusztu. Sama trzyma się podłoża. W dalszej kolejności układana jest paroizolacja z folii PE. Tak jak pasy membrany wiatroizolacyjnej, tak i pasy folii muszą być układane z zachowaniem 20 cm zakładów. Te trzeba też sklejać, na przykład specjalną taśmą jednostronnie lub dwustronnie przylepną. Na koniec wykonywana jest okładzina – na przykład z płyt g-k.
Docieplenie domu z bali od zewnątrz jakąkolwiek z metod spowoduje zakrycie cennej fasady przez nową. Jednak jest wiele starych domów wzniesiono z prostokątnych bali, niezbyt atrakcyjnych w porównaniu z tymi, które widujemy w podhalańskim krajobrazie. Co więcej, bale takie często są już poszarzałe bądź poczerniałe od słońca i inwestorom wcale nie musi zależeć na ich odrestaurowaniu lub zrekonstruowaniu. Wtedy system ETICS będzie dobrym pomysłem. Jest też tańszą opcją w porównaniu do ocieplenia i obudowania bali drewnem.
Jeśli ściany są wykonane z bali okrągłych, trzeba ich płaszczyznę najpierw wyrównać, na przykład obijając bale płytami MFP lub płytami mineralnymi – cementowo-włóknowymi bądź magnezytowymi. Gdy zastosowano bale prostokątne, powierzchnia do ocieplenia będzie wystarczająco płaska, by pominąć takie prace przygotowawcze. Zasady układania systemu są podobne jak w przypadku domów szkieletowych.
Do ocieplenia domu z bali lepiej polecić wełnę mineralną niż styropian. Wełna ma większą dyfuzyjność, więc zdoła odprowadzić wilgoć z przegrody na zewnątrz i jest niepalna, więc stanowi doskonałe zabezpieczenie przeciwpożarowe, co w przypadku domu w całości zbudowanego z drewna ma niebagatelne znaczenie. Możliwe jest też użycie płyt z wełny drzewnej, choć jej odporność na ogień jest zdecydowanie mniejsza w porównaniu z wełną mineralną.
Jeśli wełna jest paroprzepuszczalna, to i pozostałe składniki systemu powinny wykazywać takie właściwości. Istnieje bowiem zasada, że opór dyfuzyjny powinien maleć w stronę płaszczyzny zimniejszej, a taką jest bezsprzecznie fasada. Klej i zaprawa do wykonania warstwy szpachlowej zazwyczaj są dyfuzyjne, z tynkami bywa różnie. Akrylowy jest mało przepuszczalny. Lepszy więc będzie silikonowy, silikatowy, ewentualnie mineralny, choć dwa ostatnie nie tworzą elastycznych powłok, a lepiej żeby tynk miał zdolność kompensowania ruchów drewna spowodowanych zmianami wilgotności i temperatury.
- Ocieplenie starego domu z drewna. Dlaczego można to zrobić tylko wełną mineralną?
- Jak ocieplić dom drewniany? System ETICS na ścianach szkieletowych
Ponieważ systemy są produkowane przez firmy zajmujące się chemią budowlaną, w ich skład wchodzą głównie kleje, zaprawy, tynki, farby i preparaty podkładowe oraz gruntujące. Reszta jest jedynie wymieniona w karcie technicznej. Stamtąd inwestor ma czerpać wiedzę, jakie produkty powinien jeszcze dokupić. Co więcej, zastosowanie innych spowoduje utratę gwarancji na system. Typowy system ociepleniowy ETICS obejmuje:
- preparat gruntujący – który ma wyrównać chłonność podłoża i zwiększyć przyczepność zaprawy klejącej;
- klej do przyklejania płyt ociepleniowych – w postaci zaprawy do rozrobienia z wodą, masy gotowej do nakładania lub pianki, którą nanosi się pistoletem. Klej zawsze jest dostosowany do konkretnego materiału ociepleniowego;
- zaprawę do wykonywania warstwy zbrojonej, określanej również mianem warstwy bazowej – bywa to ta sama zaprawa, którą mocuje się ocieplenie. Czasem jednak stanowi całkiem odrębny produkt. Ma postać suchej mieszanki, więc trzeba ją przed użyciem rozrobić z wodą;
- siatkę zbrojącą – zatapia się ją między warstwami zaprawy;
- podkład pod tynk – farba przygotowująca warstwę zbrojoną do naniesienia tynku;
- tynk cienkowarstwowy – najczęściej akrylowy, silikonowy, silikatowy lub mineralny. Tworzy cienką, często fakturowaną lub barwioną warstwę wykończeniową;
- farbę elewacyjną – nadaje tynkowi kolor i zwiększa trwałość warstwy wykończeniowej.
Ocieplenie kupuje się oddzielnie, biorąc pod uwagę wskazania producenta. To samo dotyczy kołków, które również nie zawsze są sprzedawane razem z systemem. Do systemu można dokupić listwy startowe (cokołowe), profile do łączenia ocieplenia z ościeżnicami, gąbki rozprężne do połączeń z poręczami, balustradami czy parapetami.
Styropian nie przepuszcza pary wodnej, mogącej przenikać przez ścianę od strony pomieszczeń. Żeby można go było zastosować, trzeba mieć pewność, że konstrukcja od środka domu jest szczelnie zaizolowana folią paroizolacyjną, blokującą wilgoci dostęp do ścian, a w domu sprawnie działa wydajny system wentylacyjny. W innym razie lepiej zdecydować się na ocieplenie materiałem paroprzepuszczalnym (na przykład wełną mineralną) lub zastosować styropian ryflowany, czyli mający z jednej strony podłużne rowki. Taki styropian nie może być jednak klejony do podłoża, ponieważ płyty ustawia się rowkami do podłoża i te tworzą pionowe kanaliki wentylacyjne, zapewniające osuszanie spodu warstwy termoizolacyjnej.
Płyty przytwierdza się tylko kołkami, których rozmieszczenie musi być wcześniej zaprojektowane. Co więcej, podłoże przed takim ocieplaniem trzeba wyjątkowo zaizolować membraną wiatroizolacyjną. Płyty ryflowane powinny być oparte w strefie cokołowej na listwie startowej, mającej otwory wpuszczające powietrze pod izolację. W górnej części ściany trzeba zapewnić odprowadzenie powietrza. Nie można więc do uszczelnienia styku z gzymsem lub izolacją dachu użyć piany PUR, tylko pasa wełny mineralnej lub rozprężnej, impregnowanej taśmy gąbkowej.
Układając takie płyty na mijankę, co jest konieczne, trzeba pilnować drożności rowków.
Metoda taka sprawdza się także na ścianach domów z bali. Nie można pominąć jeszcze dwóch podobnych rozwiązań zakładających wykorzystanie zwykłego styropianu. W pierwszym między płytami a podłożem umieszcza się podłużne, cienkie (1,5 cm) listewki, a w drugim – strukturalną matę wentylacyjną, taką, jaka bywa mocowana pod pokrycia dachowe z blachy płaskiej.
