Zagospodarowanie działki budowlanej - w jakiej odległości stawiać różne budowle i urządzenia

Do korzystania z domu konieczne są też inne budowle i urządzenia. Zagospodarowanie działki i lokalizacja różnych obiektów oraz sposób ich wykonania nie są dowolne, określają je przepisy prawa. Projekt zagospodarowania terenu - ważne odległości.

Podstawowym aktem prawnym, który określa położenie różnych obiektów i urządzeń na działce budowlanej, jest Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Spis treści

1. Zagospodarowanie działki - miejsce na odpady stałe śmietnik
2. Zagospodarowanie działki - miejsce na zbiorniki na ścieki - szamba
3. Zagospodarowanie działki - miejsce na studnie z wodą do picia i do podlewania
4. Zagospodarowanie działki - gdzie zbiorniki na deszczówkę
5. Zagospodarowanie terenu - ogrodzenie działki

Zagospodarowanie działki - miejsce na odpady stałe śmietnik

• Organizacja miejsca na odpady na działce

Zgodnie z § 22 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych na działkach budowlanych należy przewidzieć miejsca na pojemniki służące do czasowego gromadzenia odpadów stałych, z uwzględnieniem możliwości ich segregacji. Takimi miejscami mogą być:

• zadaszone osłony lub pomieszczenia ze ścianami pełnymi bądź ażurowymi;
• wyodrębnione pomieszczenia w budynku, mające posadzkę powyżej poziomu nawierzchni dojazdu środka transportowego odbierającego odpady, lecz nie wyżej niż 0,15 m, w tym także dolne komory zsypu z bezpośrednim wyjściem na zewnątrz, zaopatrzonym w daszek o wysięgu co najmniej 1 m i przedłużonym na boki po co najmniej 0,8 m – mające ściany i podłogi zmywalne, punkt czerpalny wody, kratkę ściekową, wentylację oraz sztuczne oświetlenie;
• utwardzone place do ustawiania kontenerów z zamykanymi otworami wrzutowymi;
• utwardzone place z nadziemnymi otworami wrzutowymi i podziemnymi lub częściowo podziemnymi kontenerami.

• Usytuowanie śmietnika na działce

W § 22 ust. 3 wprowadzono normy odległościowe dla miejsc do gromadzenia odpadów stałych. Nie odnoszą się one jednak do wyodrębnionych pomieszczeń w budynku oraz sytuacji, w których miejsca te stykają się z podobnymi miejscami na działkach sąsiednich. Przywołany przepis stanowi, że odległość miejsc do gromadzenia odpadów stałych powinna wynosić co najmniej:

• 10 m – od okien i drzwi do budynków z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi (ale nie dotyczy to zabudowy jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej);
• 3 m – od granicy działki budowlanej (również nie dotyczy to zabudowy jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej);
• 10 m – od placu zabaw dla dzieci, boisk dla dzieci i młodzieży oraz miejsc rekreacyjnych w zespole budynków wielorodzinnych.

Przeczytaj też: Wiata śmietnikowa na działce - gdzie ją usytuować i jak zaprojektować

W zabudowie jednorodzinnej pojemniki lub worki z odpadami zazwyczaj przetrzymuje się w zadaszonych altankach. Taką altanę śmietnikową można zbudować w dowolnie wybranym miejscu działki, pod warunkiem że działka nie graniczy np. z boiskiem szkolnym.

Zagospodarowanie działki - miejsce na zbiorniki na ścieki - szamba

Decyzja dotycząca budowy szamba nie znajduje się wyłącznie w gestii inwestora. Zgodnie z § 34 ust. 1 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych zbiorniki na nieczystości ciekłe mogą być sytuowane tylko na działkach budowlanych niemających możliwości przyłączenia do sieci kanalizacyjnej, przy czym nie dopuszcza się ich sytuowania na obszarach podlegających szczególnej ochronie środowiska i narażonych na niebezpieczeństwo powodzi oraz na terenach zalewowych.

• Sposób wykonania szamba

Bezodpływowe zbiorniki na nieczystości ciekłe (szamba), doły ustępów nieskanalizowanych oraz urządzenia kanalizacyjne i zbiorniki do usuwania i gromadzenia wydalin pochodzenia zwierzęcego powinny mieć dno i ściany nieprzepuszczalne, szczelne przekrycie z zamykanym otworem do usuwania nieczystości i odpowietrzenie wyprowadzone co najmniej 0,5 m ponad poziom terenu (§ 35 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych).

• Usytuowanie szamba na działce

Normy odległościowe dla zbiorników na nieczystości uzależnione są od ich wielkości oraz rodzaju zabudowy. Zgodnie z § 36 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych odległość pokryw i wylotów wentylacji ze zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe (a nie samych zbiorników!), dołów ustępów nieskanalizowanych o liczbie miejsc nie większej niż cztery i podobnych urządzeń sanitarno-gospodarczych o pojemności do 10 m³ powinna wynosić co najmniej:

• 15 m od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz do magazynów produktów spożywczych;
• 7,5 m od granicy działki sąsiedniej, drogi (ulicy) lub ciągu pieszego.

W zabudowie jednorodzinnej, zagrodowej i rekreacji indywidualnej odległości te mogą być mniejsze i wynosić co najmniej:

• 5 m od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi (przy czym nie dotyczy to dołów ustępowych w zabudowie jednorodzinnej, które i tu trzeba odsunąć na 15 m);
• 2 m od granicy działki sąsiedniej, drogi (ulicy) lub ciągu pieszego.

Warto wiedzieć, że gdy na terenie inwestycji nie obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego i gdy sąsiaduje on z zabudowanymi działkami, właściwy organ (wójt, burmistrz albo prezydent miasta) może ustalić w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu – w porozumieniu z państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym – odległości mniejsze niż określone wyżej.

Jeśli jednak zbiornik lub kompostownik ma być większy (pojemność powyżej 10 m³ do 50 m³) albo w nieskanalizowanym ustępie ma być więcej niż cztery miejsca, odległość pokrywy i wylotów wentylacji – bez względu na rodzaj zabudowy, sąsiedztwo i istnienie planu miejscowego – powinna wynosić co najmniej:

• 30 m od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz do magazynów produktów spożywczych;
• 7,5 m od granicy działki sąsiedniej;
• 10 m od linii rozgraniczającej drogi (ulicy) lub ciągu pieszego.

W przepisach Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych znajdziemy też normy dla poszczególnych elementów przydomowej oczyszczalni ścieków. W myśl § 37 przepływowe, szczelne osadniki podziemne, stanowiące część przydomowej oczyszczalni ścieków gospodarczo-bytowych, służące do wstępnego ich oczyszczania, mogą być sytuowane w bezpośrednim sąsiedztwie budynków jednorodzinnych, pod warunkiem wyprowadzenia ich odpowietrzenia przez instalację kanalizacyjną co najmniej 0,6 m powyżej górnej krawędzi okien i drzwi zewnętrznych w tych budynkach.

Zagospodarowanie działki - miejsce na studnie z wodą do picia i do podlewania

W przepisach Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych rozróżniono studnie kopane i wiercone.

• Sposób wykonania studni

W myśl § 32 obudowa studni kopanej, dostarczającej wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, powinna być wykonana z materiałów nieprzepuszczalnych i niewpływających ujemnie na jakość wody, a złącza elementów obudowy powinny być należycie uszczelnione. Przy zastosowaniu kręgów betonowych warunek szczelności uznaje się za spełniony, jeżeli wykonane zostanie ich spoinowanie od wewnątrz na całej wysokości studni, a ponadto od zewnątrz do głębokości co najmniej 1,5 m od poziomu terenu. Dodatkowo część nadziemna studni kopanej, niewyposażonej w urządzenie pompowe, powinna mieć wysokość co najmniej 0,9 m od poziomu terenu oraz być zabezpieczona trwałym i nieprzepuszczalnym przykryciem, ochraniającym wnętrze studni i urządzenia do czerpania wody.

Z kolei część nadziemna studni kopanej wyposażonej w urządzenie pompowe powinna mieć wysokość co najmniej 0,2 m od poziomu terenu. Przykrycie jej powinno być dopasowane do obudowy i wykonane z materiału nieprzepuszczalnego oraz mieć nośność odpowiednią do przewidywanego obciążenia. Teren otaczający studnię kopaną, w pasie o szerokości co najmniej 1 m, licząc od zewnętrznej obudowy studni, powinien być pokryty nawierzchnią utwardzoną, ze spadkiem 2% w kierunku zewnętrznym.

Przeczytaj też: Studnia głębinowa - jak ją wykonać i ile to kosztuje

Przy ujęciu wód podziemnych za pomocą studni wierconej teren w promieniu co najmniej 1 m od wprowadzonej w grunt rury należy zabezpieczyć w pasie o szerokości co najmniej 1 m, licząc od zewnętrznej obudowy studni oraz pokryć nawierzchnią utwardzoną, ze spadkiem 2% w kierunku zewnętrznym, a przejście rury studziennej przez nawierzchnię utwardzoną uszczelnić (§ 33).

• Usytuowanie studni na działce

Zgodnie z § 31 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych odległość studni dostarczającej wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi i niewymagającej ustanowienia strefy ochronnej powinna wynosić – licząc od osi studni – co najmniej:

• 5 m do granicy działki (przy czym dopuszcza się sytuowanie studni bliżej granicy działki, a także studni wspólnej na granicy dwóch działek, pod warunkiem zachowania na obydwu działkach odległości, o których mowa niżej);
• 7,5 m do osi rowu przydrożnego;
• 15 m do budynków inwentarskich i związanych z nimi szczelnych silosów, zbiorników do gromadzenia nieczystości, kompostu oraz podobnych szczelnych urządzeń;
• 30 m do najbliższego przewodu rozsączającego kanalizacji indywidualnej, jeżeli odprowadzane są do niej ścieki oczyszczone biologicznie w stopniu określonym w przepisach dotyczących ochrony wód;
• 70 m do nieutwardzonych wybiegów dla zwierząt hodowlanych, najbliższego przewodu rozsączającego kanalizacji lokalnej bez urządzeń biologicznego oczyszczania ścieków oraz do granicy pola filtracyjnego.

Przywołany przepis dotyczy wody, która jest przeznaczona – w stanie pierwotnym lub po uzdatnieniu – do picia, przygotowania żywności lub innych celów domowych, oraz wody wykorzystywanej przez przedsiębiorstwo produkcji żywności do wytworzenia, przetworzenia, konserwowania lub wprowadzania do obrotu produktów albo substancji przeznaczonych do spożycia przez ludzi (zgodnie z definicją wody do spożycia przez ludzi zawartą w art. 2 pkt 18 Ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków).

Jeżeli woda ze studni ma służyć na przykład do podlewania ogrodu, to przepis § 31 nie będzie miał do niej zastosowania.

Zagospodarowanie działki - gdzie zbiorniki na deszczówkę

Instalacja zbiorników na wody opadowe jest ostatnio popularna ze względu na możliwość uzyskania dofinansowania takiej inwestycji.

Warto wiedzieć, że nie ma żadnych przepisów prawa, które ograniczają sytuowanie takich obiektów na działce. Wynika to z tego, że wody opadowe oraz roztopowe zniknęły z definicji ścieków, która znajduje się w Ustawie – Prawo wodne. Zatem wody opadowe odprowadzane do szczelnego zbiornika nie są ściekami. Oznacza to, że do zbiorników na deszczówkę nie można stosować przepisów Rozdziału 7 działu II Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych dotyczącego zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 pkt 5 Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przez pojęcie zbiorników bezodpływowych rozumie się instalacje i urządzenia przeznaczone do gromadzenia nieczystości ciekłych w miejscu ich powstawania. Z kolei zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy przez pojęcie nieczystości ciekłych rozumie się ścieki gromadzone przejściowo w zbiornikach bezodpływowych.

Zagospodarowanie terenu - ogrodzenie działki

Ogrodzenie to ważny, choć nieobowiązkowy element zagospodarowania działki. Przepisy nie wskazują maksymalnej wysokości ani sposobu wykonania płotu, ale takie regulacje mogą być zawarte w planach miejscowych lub uchwałach ustalających zasady i warunki sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń.

W Rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych postanowiono, że ogrodzenie nie może stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt. Z tego względu zabronione jest umieszczanie na ogrodzeniach, na wysokości mniejszej niż 1,8 m, ostro zakończonych elementów, drutu kolczastego, tłuczonego szkła oraz innych podobnych wyrobów i materiałów (§ 41 ust. 1). Ponadto bramy i furtki w ogrodzeniu nie mogą otwierać się na zewnątrz działki (§ 42 ust. 1). Dodatkowo, furtki w ogrodzeniu przy budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i budynkach użyteczności publicznej nie mogą utrudniać dostępu do nich osobom niepełnosprawnym poruszającym się na wózkach inwalidzkich.

Zgodnie z § 43 szerokość bramy powinna wynosić w świetle co najmniej 2,4 m, a w przypadku zastosowania furtki jej szerokość powinna być nie mniejsza niż 0,9 m, przy czym na drodze pożarowej szerokości te regulują przepisy odrębne dotyczące ochrony przeciwpożarowej.

Jeśli chodzi o lokalizację ogrodzenia, ważne jest, by nie przekraczało ono granicy działki. Jeżeli ma stanąć w linii granicy między działkami sąsiadów, to tylko za ich zgodą. Ogrodzenie stawiane od strony ulicy nie może wychodzić poza linie rozgraniczające drogę. W przypadku działki narożnej organ administracyjny może nakazać ścięcie narożnika ogrodzenia, żeby poprawić widoczność i bezpieczeństwo pieszych oraz kierowców.

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. DzU z 2019 r., poz. 1065 ze zm.)
• Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (t.j. DzU z 2021 r., poz. 2233 ze zm.)
• Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. DzU z 2020 r., poz. 2028 ze zm.)
• Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (DzU z 2021 r., poz. 888 ze zm.)