Trybula ogrodowa - uprawa, wymagania i zastosowanie
Trybula (trybuła) ogrodowa to warzywo znane od czasów średniowiecznych, dawniej szeroko rozpowszechnione w Europie i w Azji. Obecnie w Polsce zalicza się ją do roślin „zapomnianych”, uprawianych głównie przez pasjonatów. Ze względu na smak i właściwości lecznicze trybuła zasługuje na szersze rozpowszechnienie. Jak uprawiać trybulę ogrodową?
Trybula ogrodowa (trybuła ogrodowa, łac. Anthriscus cerefolium) to jedna z najbardziej niedocenianych roślin w Polsce. Kiedyś miała swoje pięć minut, później wyparły ją inne warzywa. Tymczasem warto wprowadzić ją do ogródka dla urozmaicenia diety. Niekwestionowanym atutem rośliny jest łatwość uprawy, co pozwala na uzyskanie dobrego plonu nawet osobom początkującym w temacie ogrodnictwa.
Symbolika i ludowe nazewnictwo ziół i warzyw uprawianych w ogrodach >>>
Trybula ogrodowa - jak wygląda
Trybula to kuzynka selera dostarczająca wartościowej, smacznej i aromatycznej naci. Roślina dorasta do 70 cm wysokości (w czasie kwitnienia). Kępy liści zwykle osiągają do 30 cm wysokości. Tworzy cienkie, wyprostowane pędy pokryte delikatnymi, pierzastymi, jasnozielonymi liśćmi. Kwitnie w maju i czerwcu – tworzy baldachowate kwiatostany złożone z białych kwiatów. W niektórych krajach w Europie jest wykorzystywana w obrzędach świąt Wielkanocy, gdyż symbolizuje nowe życie.
Trybula - podstawowe wymagania uprawowe
Trybulę w przeciwieństwie do większości warzyw zaleca się uprawiać w półcieniu. Nie lubi suszy i bezpośredniego nasłonecznienia. Ma słabo rozwinięty system korzeniowy, szybko zamiera. Ziemia powinna być umiarkowanie wilgotna, ale nie mokra. Preferuje średnio żyzne, umiarkowanie lekkie i przepuszczalne podłoże. Jest tolerancyjna względem odczynu gleby - optymalne pH oscyluje jednak w granicach 5,0-8,0. Podłoże nie może być ciężkie, z tendencją do zaskorupiania się i z zalegającą wodą.
Trybulę z powodzeniem można uprawiać w pojemnikach (musi być regularnie nawadniane). Znosi przymrozki do -6°C.
Warzywnik dla każdego. Jak założyć ekologiczny warzywnik: projekt, miejsce, ogrodzenie >>>
Uprawa trybuli ogrodowej
Nasiona trybuli wysiewa się wprost do gruntu lub do finalnych pojemników od końca marca do końca kwietnia. Kolejny termin siewu to późne lato (od końca sierpnia do końca września). Roślina nie lubi przesadzania. Ze względu na fakt, że nasiona są bardzo drobne, przy siewie można wymieszać je z piaskiem. Wtedy siew będzie bardziej równomierny.
Podstawowe zabiegi pielęgnacyjne w uprawie trybuli to regularne spulchnianie gleby, odchwaszczanie oraz nawadnianie. Nie można dopuszczać do przesuszenia. Warzywo trzeba chronić przed nadmiernym słońcem, np. sadząc blisko wysokich roślin.
Do nawożenia warto wykorzystywać nawozy organiczne, np. obornik i kompost mieszane z podłożem przed sadzeniem. Wtedy nawożenie mineralne już w trakcie sezonu nie jest potrzebne. Dobrym rozwiązaniem jest również stosowanie nawozów humusowych. Gatunek nie ma dużych wymagań pokarmowych, wystarczą sporadyczne zabiegi.
Trybula lubi sąsiedztwo sałaty w warzywniku. Pierwsze zbiory można przeprowadzać po 7-8 tygodniach od siewu, gdy rośliny osiągną około 10 cm wysokości. Warzywo jest dość odporne na choroby i szkodniki. Zwykle nie ma potrzeby stosowania środków ochrony roślin. Należy usuwać pędy kwiatostanowe, gdyż kwitnienie negatywnie wpływa na zawartość składników odżywczych w liściach i pędach.
Zastosowanie trybuli w kuchni i domowej apteczce
Trybula ma delikatny, subtelny, wyszukany smak kojarzący się z czymś pośrednim pomiędzy pietruszką a anyżem. Wydziela przy tym mocny, charakterystyczny aromat. Najlepsze są młode liście o ostrym smaku. Można utrzymać ich właściwości m.in. przez zakonserwowanie w occie winnym. Starsze liście nie są już tak aromatyczne. Jadalne są także kwiaty trybuli.
Warzywo znajduje zastosowanie m.in. w kuchni flamandzkiej, angielskiej i francuskiej. Jest dodawane do ravigote, sosu do ryb oraz drobiu. Jako przyprawa pasuje m.in. do łososia, pstrąga, ziemniaków, marchwi i fasoli. To kluczowy dodatek do sosu bearneńskiego. Nadaje się także do zup, sałatek oraz surówek. Może być zamiennikiem pietruszki.
Trybulę podaje się pod koniec przygotowywania potrawy. Należy unikać poddawania jej długiej obróbce termicznej, traci wtedy swoje właściwości. Sporo aromatu traci także po suszeniu. Lepsze rezultaty osiąga się przez mrożenie lub tworzenie kostek lodu z przyprawą. Liście najlepiej zrywać tuż przed użyciem, gdyż szybko więdną.
Nać trybuli jest bogatym źródłem bioflawonoidów, karotenu i witaminy C. Pobudza trawienie, łagodzi wzdęcia, wzmacnia odporność i jest stosowana jako środek wykrztuśny. Ma zastosowanie w kosmetyce – przeciwdziała zmarszczkom. Dawniej stosowano ją do przyrządzania naparów, którymi przemywano twarz. Nie tylko zmniejszały widoczność zmarszczek, ale także ujędrniały skórę i poprawiały jej koloryt.
