Szpinak malabarski - uprawa, pielęgnacja, zbiór, wykorzystanie
Szpinak malabarski to szybko rosnące pnącze o jadalnych liściach, kwiatach i pędach. Jest nazywane szpinakiem letnim lub malabarem i może być smakowitym urozmaiceniem w naszej kuchni, ale także atrakcyjną ozdobą ogrodu. Choć roślina ta nie jest typowym szpinakiem, to jego kulinarne zastosowanie zdecydowało o potocznej nazwie. Jak uprawiać i stosować szpinak malabarski?
Szpinak malabarski to należące do rodziny wyćwiklinkowatych (Basellaceae) pnącze, które występuje w dwóch formach:
- Basella alba (od białych kwiatów tej rośliny),
- Basella rubra o ozdobnych bordowo-czerwonych pędach i unerwieniach liści.
Nazwy te są używane zamiennie dla obu roślin. Oprócz potocznej nazwy szpinak malabarski, w Polsce rośliny te mają kilka innych nazw: miłowój biały, bazela biała, jagodnik biały i wyćwiklin biały.
Autor: GettyImages
Szpinak malabarski lepiej się rozkrzewia i zagęszcza dzięki regularnemu przycinaniu
Uprawa szpinaku malabarskiego
Szpinak malabarski jest tropikalnym pnączem pochodzącym prawdopodobnie z Wybrzeża Malabarskiego w Indiach lub z Indonezji. W naszym klimacie jest rośliną jednoroczną (jadalną i ozdobną), uprawianą z siewu.
- Wysiew. Przed siewem zaleca się moczyć nasiona w ciepłej wodzie przez kilka godzin (5-6). Następnie nasiona wysiewa się do małych doniczek (lub wielodoniczek) na niewielką głębokość (około 1 cm), od kwietnia do czerwca pod osłonami lub w ciepłych pomieszczeniach (temperatura wymagana, to co najmniej 25 stopni Celsjusza). W sprzyjających warunkach, kiedy zapewnimy mu podpory, pnącze to rośnie bardzo bujnie, tworząc wiele pędów (może dorastać do 5-10 m wysokości).
- Podłoże. Nie jest to roślina wymagająca, toleruje właściwie każdą ziemię ogrodową, ale najlepiej rośnie na wilgotnych i żyznych glebach.
- Stanowisko. Szpinak malabarski potrzebuje jasnego, nasłonecznionego i ciepłego stanowiska (lubi silne słońce, ale posadzona w półcieniu będzie rosła szybciej, a liście będą bardziej soczyste). Sadzonki wysadzamy do gruntu, gdy minie ryzyko wystąpienia przymrozków (po 15 maja lub nawet w czerwcu).
- Temperatura. Nadaje się także do uprawy całorocznej w mieszkaniu, ale temperatura uprawy nie może być niższa niż 10 stopni Celsjusza. Bazela lubi wysokie temperatury i ciężko znosi już temperatury poniżej 5 st.C, a temperatura poniżej 0 st.C niszczy roślinę. Dzięki mięsistym liściom (magazynującym w tkankach wodę) szpinak malabarski potrafi przetrwać nawet dłuższe okresy suszy. Jednocześnie toleruje również silne deszcze i wysoką wilgotność podczas uprawy.
Basella rubra, czyli czerwona forma szpinaku malabarskiego warta jest uwagi, ponieważ może być jednocześnie ciekawym urozmaiceniem kolorystycznym i dekoracją grządek czy domowych parapetów. Uwagę zwracają przede wszystkim stale bordowe pędy i starsze liście, które z czasem także czerwienieją.
Współrzędna uprawa warzyw: jakie warzywa sadzić obok siebie >>>
Polecany artykuł:
Zbiór i zastosowanie szpinaku malabarskiego
Liście oraz pędy można ciąć i spożywać właściwie w każdej fazie rozwoju, przez cały sezon (aż do przymrozków) – dzięki regularnemu przycinaniu roślina także lepiej się rozkrzewia i zagęszcza.
Jadalne są jasnozielone, sercowate i mięsiste duże liście (do 30 cm długości), młode, purpurowe pędy oraz zakwitające latem atrakcyjne, białoróżowe, motylkowate kwiaty. Potoczna nazwa - szpinak malabarski bierze się z tego, iż mięsiste i delikatne w smaku liście, można stopniowo obrywać i przyrządzać po uprzednim ugotowaniu, jak szpinak (również jako dodatek do zup i potraw warzywnych). Liście i młode mogą być również dodawane na surowo do kanapek i sałatek. Jedzone na surowo nie przypominają smakiem liści szpinaku i mają smak lekko pikantny. Najczęściej jednak blanszuje się je, gotuje lub podsmaża i używa do zup i gulaszy jako środek zagęszczający. Liście dopiero po sparzeniu mają smak szpinaku i można je przyrządzać, jak zwykły szpinak. Fioletowobordowy sok wyćwiklinu używany jest także często do naturalnego barwienia produktów spożywczych.
Właściwości odżywcze szpinaku malabarskiego
Liście szpinaku malabarskiego zawierają śluz bogaty w cenne dla zdrowia substancje – betalainy (barwniki), saponiny, taniny, flawonoidy, terpenoidy, sterole, aminokwasy, karotenoidy, a także witaminy A, B1, B2, B9, K, E i C, niacynę, żelazo, potas, mangan, miedź, magnez, cynk i wapń. Spożywanie liści działa moczopędnie, tonizująco, lekko przeczyszczająco, a także przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybicznie.
