Szczaw zwyczajny – uprawa, pielęgnacja, wykorzystanie liści szczawiu
Szczaw zwyczajny to popularne warzywo liściowe. Podpowiadamy jak uprawiać szczaw w ogrodowym warzywniku i jak go pielęgnować. Wykorzystanie liści szczawiu w kuchni.
Autor: GettyImages
Szczaw jest roąliną wieloletnią
Szczaw zwyczajny (łac. Rumex acetosa) rzadko bywa uprawiany w ogrodach. Dawniej bardzo popularny i lubiany, na kilka lat popadł w zapomnienie. Warto jednak znów przywrócić go do łask, gdyż jest smaczny, wartościowy i łatwy w uprawie.
Na stanowiskach naturalnych szczaw zwyczajny występuje na obszarze całego kraju, zasiedlając łąki, polany i przydroża, dlatego w uprawie również nie stwarza większych problemów (dostępne są też dwie odmiany szczawiu Lyoński i Wielki Belwilski). Jako jedno z niewielu warzyw, szczaw jest rośliną wieloletnią więc nie trzeba co roku od nowa go siać ani sadzić.
Polecany artykuł:
Szczaw zwyczajny - uprawa
Ponieważ szczaw jest warzywem wieloletnim, należy od razu wybrać dla niego odpowiednie miejsce. W uprawie roślina preferuje stanowiska słoneczne lub półcieniste oraz próchnicze, żyzne, bogate w azot, wilgotne gleby o lekko kwaśnym odczynie pH.
Szczaw bardzo dobrze radzi sobie z niskimi temperaturami i nie wymaga zimowego okrycia, ale źle znosi suszę, dlatego w okresach bezdeszczowych oczekuje podlewania. Regularne podlewanie gwarantuje soczystość liści. Susza w połączeniu z wysoką temperaturą powoduje u szczawiu szybsze wybijanie w pęd kwiatowy, co osłabia roślinę i pogarsza smak jej liści. Z tego względu kwiatostany należy usuwać, a latem nisko przyciąć całą roślinę.
Uprawę szczawiu prowadzi się zwykle przez wysiew nasion wprost do gruntu wiosną (w kwietniu-maju) lub latem (w sierpniu). Nasiona sieje się w rzędy oddalone od siebie o około 30 cm, a po wschodach przerywa siewki, pozostawiając rośliny w rzędzie co 15 cm. Jesienią starsze, 3-4-letnie egzemplarze można też rozmnażać przez podział rozrośniętej kępy.
Zbiór szczawiu rozpoczyna się po około trzech miesiącach od wysiewu i prowadzi sukcesywnie przez cały sezon, ścinając najmłodsze liście. W kolejnych latach zbiór można rozpoczynać już wczesną wiosną, kiedy liście są najsmaczniejsze i zawierają najmniej kwasów.
Dlaczego warto jeść szczaw?
Szczaw warto jeść, gdyż jego liście zawierają całe mnóstwo składników odżywczych, w tym witaminy (C, A, wit. z grupy B) i minerały (potas, wapń, fosfor, magnez, sód, żelazo) oraz błonnik, kwas foliowy, garbniki i białko. Spożywanie szczawiu poprawia apetyt, pobudza trawienie i hamuje biegunkę. Pomaga też w leczeniu chorób układu krwionośnego i serca oraz poprawia funkcjonowanie wątroby. Zawarte w szczawiu substancje wykazują także działanie bakteriobójcze oraz grzybobójcze i wspomagają leczenie niektórych infekcji (m.in. górnych dróg oddechowych).
Niestety, szczaw nie jest warzywem idealnym. Oprócz wielu wartościowych substancji odżywczych zawiera bowiem znaczne ilości kwasu szczawiowego, który wiąże z pożywienia wapń i czyni go nieprzyswajalnym przez organizm, co w konsekwencji może prowadzić do odwapnienia kości. Powstający w wyniku tej reakcji szczawian wapnia odkłada się z kolei w nerkach prowadząc do powstawania kamieni nerkowych. Z tego względu szczawiu powinny unikać osoby cierpiące na osteoporozę oraz zmagające się z chorobami nerek.
Jeśli jednak nie cierpimy na choroby kości lub nerek, a szczaw włączymy do naszej diety z umiarem, możemy bez obaw cieszyć się jego smakiem i korzystać z jego dobroczynnych właściwości. Warzywo warto też łączyć z produktami, które pomagają zneutralizować obecny w nim kwas (np. jogurt, kefir, maślanka, śmietana czy jajka) oraz unikać łączenia go w jednej potrawie z innymi produktami bogatymi w kwas szczawiowy, np. rabarbarem, szpinakiem czy botwinką (kwas szczawiowy obecny jest głównie w liściach).
Jeśli będziemy pamiętać o tych zasadach, szczaw możemy wykorzystywać w kuchni na różne sposoby. Oprócz popularnej zupy szczawiowej, możemy przyrządzić z niego także chłodnik, omlet, sałatkę, sos do mięsa lub farsz do kurczaka. Z liści szczawiu możemy też przygotować przetwory na zimę, z których najpopularniejszy jest przecier. Chcąc go przyrządzić, musimy zmielić oczyszczone i przebrane liście szczawiu w maszynce do mięsa o dużych oczkach, następnie masę posolić, przełożyć do garnka i na małym ogniu doprowadzić do wrzenia. Gorący przecier przekładamy do słoików i pasteryzujemy przez ok. 20 minut, a po wystudzeniu odstawimy w ciemne, chłodne miejsce.
>>Przeczytaj też: SZCZAW - właściwości odżywcze. Przepis na zupę szczawiową
