Fosfor - znaczenie fosforu dla roślin. Rola fosforu w życiu roślin
Fosfor należy do tzw. makroelementów, decydujących o właściwym funkcjonowaniu organizmów. Fosfor ma wpływ na wiele procesów zachodzących w komórkach, w tym głównie na powstawanie i obieg energii w roślinach. Jeśli dodamy do tego, że jest on również głównym składnikiem ścian komórek, DNA oraz wielu białek i enzymów, to powstaje obraz znaczenia tego pierwiastka dla roślin. Dowiedz się więcej o roli fosforu w życiu roślin, poznaj objawy niedoboru fosforu.
Fosfor bezpośrednio wpływa na prawidłowy rozwój systemu korzeniowego, kwitnienie, owocowanie oraz tworzenie nasion, a także na jakość gleby, w której roślina żyje. Rośliny pobierają fosfor głównie z rozpuszczalnych glebie związków nazywanych fosforanami (ortofosforanami). Im więcej przyswajalnych form fosforu jest w glebie oraz im większa jest wilgotność gleby (możliwość rozpuszczania tych związków), tym pierwiastek ten jest lepiej pobierany. Niestety, większa część fosforu wiąże się w glebie z różnymi formami chemicznymi innym pierwiastków (np. magnezu, wapnia, żelaza, glinu), tworząc trudno rozpuszczalne związki.Widać więc, że fosfor należy do pierwiastków trudno przyswajalnych z gleby, co związane jest z zależnościami chemicznymi panującym w roztworze glebowym (odczyn pH) oraz z temperaturą. Przy temperaturze poniżej 12 st. C mocno zmniejsza się dostępność fosforu (nawet o 70%), co jest ważne szczególnie wiosną - zatrzymanie dostępności fosforu przy chłodnej wiośnie negatywnie wpływa na rozwój systemu korzeniowego młodych roślin. Jednak negatywne objawy niedoboru są przemijające i zwykle po kilku dniach z temperaturą około 15 st. C, rośliny mogą spokojnie, dalej rozwijać system korzeniowy.Warto wiedzieć, że większość gleb w Polsce ma odczyn kwaśny, a także pamiętać o tym, jak pH wpływa na przyswajalność fosforu przez rośliny. Wiedza taka jest potrzebna, aby właściwie uprawiać i zasilać roślin. Jak pH gleby wpływa na przyswajalność fosforu?
- Przy pH 6,5‑7,0 fosfor występuje w formach najlepiej przyswajalnych dla roślin.
- Przy pH poniżej 5,0 (kwaśnym) powstają nierozpuszczalne, trudno przyswajalne postaci chemiczne.
- Przy pH powyżej 7,0 (zasadowym) fosfor tworzy z jonami wapnia trudno rozpuszczalne, a co za tym idzie nieprzyswajalne sole.
Zapotrzebowanie roślin na fosfor
Można wyróżnić okresy (tzw. krytyczne), kiedy rośliny szczególnie potrzebują fosforu. Pierwszy, najważniejszy to początek wegetacji, start wzrostu roślin i wtedy potrzebują one najwięcej przyswajalnych form tego pierwiastka. Drugi okres zwiększonego zapotrzebowania na fosfor, to czas kwitnienia, a w szczególności tworzenia i dojrzewania owoców. Ważny jest także czas kończenia wegetacji (koniec lata/początek jesieni), kiedy rośliny potrzebują fosforu dla wzmocnienia systemu korzeniowego przed spoczynkiem zimowym.
Jak rozpoznawać niedoboru fosforu?
Objawy niedoboru (lub niedostępności fosforu) mogą być spowodowane różnymi przyczynami - najważniejsze z nich to:
- zbyt wysokie pH podłoża (powyżej 7),
- podłoże zbyt kwaśne lub zbyt zasobne w żelazo i cynk (utrudniają wchłanianie fosforu),
- zbita, związana, nieprzepuszczalna gleba.
Pierwsze, zauważalne objawy niedoboru fosforu to niewielkie rozmiary rośliny, następnie powstawanie na blaszce liściowej roślin charakterystycznych nekrotycznych, fioletowoczarnych plam. Liście stopniowo deformują się, są zwinięte, wyschnięte i opadają. Mimo niedoborów, roślina może kwitnąć w pełni, ale owoce czy plony, jakie wyda, będą bardzo słabe, śladowe.
Polecany artykuł:
Jak nawozić fosforem? Nawozy fosforowe
Aby dostarczyć roślinom odpowiednią ilość przyswajalnych form fosforu, potrzebne jest regularne zasilanie odpowiednimi nawozami. W rolnictwie i w produkcyjnych gospodarstwach ogrodniczych stosowane są specjalne nawozy fosforowe (np. fosfat, superfosfat, polifoska czy mączki fosforytowe). Można nimi nawozić także rośliny w ogrodach przydomowych i działkowych, jednak trzeba zwrócić uwagę na odpowiednią dawkę, by nie zaszkodzić roślinie. Obecnie na rynku ogrodniczym znajdziemy bogatą ofertę nawozów, przeznaczonych niemal dla każdej grupy roślin. Dla ogrodników-amatorów (np. właścicieli ogrodów przydomowych), najbezpieczniejsze i najłatwiejsze w stosowaniu będą specjalne nawozy mineralne (najczęściej rozpuszczalne w wodzie), przeznaczone do nawożenia roślin ozdobnych lub owocowych w ogrodzie. Charakteryzują się one specjalnie dobraną, zbilansowaną zawartością potrzebnych makroskładników (także fosforu). Nawozy mogą także występować w formie posypowej (proszek lub granulat) i wtedy należy pamiętać, aby po rozsypaniu wymieszać go z wierzchnią warstwą gleby. Dostępność fosforu można też poprawić zmieniając odczyn gleby - jeśli w ogrodzie mamy np. glebę o zbyt wysokim pH (zasadowym), możemy ją zakwasić poprzez użycie specjalnych preparatów i nawozów (np. przy pomocy rozcieńczonego roztworu kwasu fosforowego).W przypadku krzewów i drzew ozdobnych szczególnie ważne jest nawożenie fosforem (także potasem) wczesną jesienią, by rośliny mogły lepiej przygotować się do zimy – fosfor wzmacnia system korzeniowy i pomaga uniknąć jego przemarzania.
Polecany artykuł:
