Ruta - uprawa w ogrodzie, wykorzystanie i zastosowanie

2020-06-26 13:46

Dawniej ruta uchodziła za jedną z podstawowych roślin wykorzystywanych przez człowieka. Okres jej świetności przypada na średniowiecze, gdy uznawano ją za afrodyzjak i roślinę magiczną. Obecnie znajduje zastosowanie w ziołolecznictwie, chociaż nie jest tak popularna jak kiedyś. W ogrodzie warto ją uprawiać także w celach dekoracyjnych. Ruta zwyczajna – zapomniany skarb, który czeka na swoje pięć minut

Ruta zwyczajna (łac. Ruta graveolens) to niedoceniana roślina, która czeka na lepsze czasy. Ma atrakcyjny wygląd, jest łatwa w uprawie, a jednocześnie to cenny naturalny lek. Należy do rodziny rutowatych (Rutaceae), pochodzi z południowo-wschodniej i wschodniej Europy (Bałkany, Bułgaria, Krym), ale zasiedliła także inne części świata.
Ruta dorasta do około 1 m wysokości. Ma proste, wzniesione łodygi, a jej pierzastosieczne liście mają sinozieloną barwę. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Kwiaty są promieniste, żółte, zebrane w okazałe kwiatostany na szczytach pędów. Owocem ruty jest wielonasienna torebka. Roślina doczekała się potocznych nazw, takich jak rutka i ostrowonka.

Ruta zwyczajna
Autor: GettyImages Kwiat ruty zwyczajnej

Podstawowe wymagania uprawowe ruty zwyczajnej

Stanowisko dla ruty. Rutę zwyczajną zaleca się uprawiać na stanowiskach słonecznych i ciepłych. Radzi sobie także w lekkim zacienieniu. Cień jest niewskazany ze względu na słabe kwitnienie.

Podłoże dla ruty. Lubi podłoża średnio zwięzłe lub lekkie, przewiewne, umiarkowanie suche lub umiarkowanie wilgotne o lekko zasadowym odczynie. Toleruje przeciętne podłoża. Nie lubi gleb nadmierne podmokłych, w takich warunkach często choruje.

Mrozoodporność ruty. Ruta to gatunek jest mrozoodporny, ale w przypadku mroźnych zim (coraz rzadsze zjawisko w Polsce) na wszelki wypadek zaleca się ją okrywać.

Zioła i przyprawy z przydomowego ogródka >>>

Ruta zwyczajna
Autor: GettyImages Pierzastosieczne liście ruty mają sinozieloną barwę

Pielęgnacja ruty - najważniejsze zabiegi

Rutę zwyczajną rozmnaża się przez wysiew nasion lub można zakupić w pełni uformowaną sadzonkę. Nasiona najlepiej wysiewać w kwietniu do skrzyń lub do rozsadnika na głębokość 1-1,5 cm. Zwykle kiełkują po 2-3 tygodniach od siewu. Na miejsce stałe sadzonki przenosi się, gdy wytworzą 4-6 liści właściwych. Prawidłowe odległości sadzenia wynoszą 50-60 cm.

Wszelkie zabiegi pielęgnacyjne powinno się przeprowadzać przy użyciu gumowych rękawic. Sok ruty może działać na skórę drażniąco. Zwiększa także jej wrażliwość na promieniowanie słoneczne (podobnie jak dziurawiec zwyczajny). Dlatego świeżych liści czy ziela nie powinno się dotykać gołymi rękami.

Ruta toleruje krótkotrwałą suszę. Podlewa się ją sporadycznie, przy długo utrzymującej się bezdeszczowej pogodzie. Optymalne do dokarmiania są nawozy organiczne. Warto raz na kilka lat sprawdzić odczyn gleby (mierniki pH są łatwo dostępne w sklepach ogrodniczych). Być może konieczne będzie zastosowanie wolno działającego nawozu wapniowego, np. dolomitu.

Rutę można także uprawiać w pojemnikach, w tym wypadku podlewanie powinno być wykonywane regularnie.

Jak uprawiać zioła na balkonie i tarasie. Uprawa ziół w pojemnikach >>>

O ziołach leczniczych

Zastosowanie ruty w ogrodzie

Rutę można wykorzystać do urozmaicenia rabat. Nadaje im naturalistycznego wyglądu. Jest także niesztampową ozdobą balkonu i tarasu. Należy unikać sadzenia przy nawierzchniach i w miejscach potencjalnego kontaktu z człowiekiem (tzn. z gołą skórą). Roślina jest miododajna – przyciąga pszczoły. Pasuje do ogrodów naturalistycznych, angielskich i wiejskich.

Przeczytaj też: Rabaty podwyższone - dobry pomysł do małego ogrodu >>>

Warto wiedzieć

Ruta - roślina lecznicza i magiczna

Ruta zwyczajna od wieków jest uznawana za roślinę leczniczą. Zawiera m.in. olejek eteryczny, alkaloidy (chinolinowe, furochinolinowe, akrydynowe), kumaryny, flawonoidy w tym rutynę, kwercetynę i kemfer), polisacharydy, kwasy fenolowe i ligniany.
Suplementy na bazie ruty najczęściej wykorzystuje się na skurcze żołądka, jelit i dróg żółciowych, wzdęcia i bóle brzucha. Ponadto są stosowane pomocniczo przy miażdżycy i nadciśnieniu. Pomagają przy bólach miesiączkowych.
W celach leczniczych stosuje się najczęściej ziele ruty, zbierane przed kwitnieniem lub na początku kwitnienia. Eleanour Sinclair Rohde w wydanej w 1922 roku książce pt. „Old English Herbals” opisała rutę jako zioło wykazujące właściwości przeciwutleniające, antybakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne.
Przed wiekami uważano, że ruta jest afrodyzjakiem. W Polsce wierzono, że ma moc odwracania czarów i odpędzania zła. Jednocześnie w naszym kraju (a także na Litwie) uchodziła za symbol czystości i dziewictwa. Ruta znajduje także zastosowanie w kuchni – stosuje się ją do aromatyzowania wódek i likierów. W kuchni niemieckiej zmielone ziele stosuje się jako dodatek do dziczyzny, ryb i serów, we Włoszech jest składnikiem octu winnego. Coraz większą popularność zdobywa w kuchni wegetariańskiej i wegańskiej.

Zioła z przydomowego ogrodu? Rozpoznasz?

Pytanie 1 z 10
Jak nazywa się to zioło?
tymianek pospolity
Michał Mazik
Michał Mazik
Michał Mazik - absolwent ogrodnictwa na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie. Autor kilkunastu książek o tematyce ogrodniczej i zielarskiej, w tym „Ogród z pasją”, „Zioła w ogrodzie i w domu", „Dary pszczół", „Przyroda Lublina". Współpracuje z mediami, producentami, zajmuje się zakładaniem ogrodów, prowadzi szkolenia branżowe, działa w marketingu. Praktykę zdobywał w Polsce (zakładanie i pielęgnacja ogrodów), Stanach Zjednoczonych (produkcja zieleni ozdobnej), Anglii (pielęgnacja farm malinowych i jeżynowych), Włoszech (sady jabłoniowe). Współpracował z holenderskimi firmami (tworzenie baz danych roślin, ogrodnicze technologie mobilne, konferencje branżowe). Należy do lubelskiego oddziału Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Ogrodnictwa.