Czarnuszki - rośliny ozdobne, lecznicze i przyprawowe (olej z czarnuszki)
Czarnuszki (Nigella) to rośliny jednoroczne o delikatnym wyglądzie i uniwersalnym zastosowaniu. Maje duże walory dekoracyjne, a dodatkowo niektóre gatunki uprawia się jako rośliny lecznicze. Co warto wiedzieć o czarnuszkach? Jak uprawiać czarnuszki w ogrodzie?
Czarnuszki (Nigella) to rośliny należące do rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Występują naturalnie w rejonie Morza Śródziemnego oraz w Azji. W Polsce w miejscach naturalnych występuje tylko jeden gatunek, tj. czarnuszka polna (Nigella arvensis). Kilka innych natomiast jest uprawiana w ogrodach jako rośliny ozdobne i lecznicze.
Spis treści
- Czarnuszka – przegląd popularnych i wartościowych gatunków
- Wymagania i uprawa czarnuszek
- Zastosowanie czarnuszek w ogrodzie
- Czarnuszka siewna w kuchni i domowej apteczce
Czarnuszka – przegląd popularnych i wartościowych gatunków
- czarnuszka siewna
Najpopularniejsza w Polsce jest czarnuszka siewna (Nigella sativa). Roślina dorasta do ok. 40 cm wysokości. Ma atrakcyjne, pierzaste liście. Kwiaty o średnicy do 3 cm są białe lub bladoniebieskie. Wyrastają pojedynczo na szczytach pędów. Kwitnie od maja do września. Owoce to duże mieszki z przetworami powietrznymi. Nasiona są czarne. Roślina jest chętnie wykorzystywana w celach leczniczych i kulinarnych (o tym poniżej).
- czarnuszka polna
Inny wartościowy leczniczo gatunek to wspomniana czarnuszka polna (Nigella arvensis). Jest jednak rzadka i tym samym nie korzysta się z jej dobrodziejstw w tak szerokim zakresie. Widnieje w „Czerwonej liście roślin i grzybów Polski” jako zagrożona (EN). Gatunek jest podobny do czarnuszki siewnej, ma jednak mniej gęste, bardziej ażurowe liście. Zakwita później (kwitnie od lipca do września).
- czarnuszka damasceńska
W typowo dekoracyjnych celach uprawia się czarnuszkę damasceńską (Nigella damascena). Jest gęstsza od pozostałych gatunków i nieco wyższa (50-70 cm wysokości). Kwiaty są duże (do 6cm średnicy), wielopłatkowe. Mają barwę białą, różową lub niebieską. Kwitnie bardzo długo, nawet od maja do sierpnia (czasem do września). Po kwitnieniu wykształca torebki z czarnymi nasionami. Owocostany mają również wartość dekoracyjną.
- czarnuszka hiszpańska
Inny, piękny gatunek to czarnuszka hiszpańska (Nigella hispanica). Osiąga 40-60 cm wysokości. Wytwarza duże, intensywnie niebieskie kwiaty z czarnym środkiem.
Autor: GettyImages
Czarnuszki są uprawiane w ogrodach jako rośliny ozdobne i lecznicze
Polecany artykuł:
Wymagania i uprawa czarnuszek
Czarnuszki to rośliny łatwe w uprawie. Wymagają stanowiska słonecznego, wtedy najobficiej kwitną i owocują.
- podłoże dla czarnuszek
Tolerują różne typy podłoży. Trzeba unikać tylko gleb kamienistych oraz podmokłych. Czarnuszka polna i siewna dobrze radzą sobie nawet w miejscach piaszczystych. Optymalne jest podłoże żyzne, przepuszczalne, zasobne w wapń.
- wysiew nasion
Nasiona wysiewa się w różnych terminach, ale najczęściej praktykuje się siew wczesnowiosenny (pod koniec marca i w kwietniu). Nasiona wysiewa się punktowo, co 15 cm, w rzędach oddalonych co 30-40 cm. Głębokość siewu wynosi 1,5 cm. Zwykle kiełkują w ciągu dwóch tygodni od wysiewu.
- podlewanie czarnuszek
W początkowym okresie wzrostu bardzo ważne jest regularne podlewanie. Siewki i młode sadzonki są podatne na przesuszenie. Później czarnuszka dobrze radzi sobie z suszą.
- nawożenie czarnuszek
Do dokarmiania najlepsze są nawozy organiczne mieszane z podłożem.
- ściółkowanie podłoża
Można również stosować ściółkę, dla ograniczenia zachwaszczenia.
Czarnuszki są dosyć odporne na choroby i szkodniki - o ile nie mają zbyt mokro i nie są nadmiernie nawożone azotem.
Zastosowanie czarnuszek w ogrodzie
Czarnuszki świetnie pasują na pierwszy plan rabat. Są dobrymi „wypełniaczami” poprawiającymi zwiewność i naturalność kompozycji roślinnych. Mogą tworzyć naturalistyczne niby-łąki. Ze względu na niewielkie wymagania nadają się do dekoracji ogrodów skalnych.
Dobrze komponują się m.in. z makami, chabrami, orlikami oraz trawami ozdobnymi. Wykorzystuje się je również jako dekorację w wazonie oraz materiał do tworzenia suchych kompozycji florystycznych.
Przeczytaj też:
Najpopularniejsze kwitnące rośliny jednoroczne na rabaty >>
Czarnuszka siewna w kuchni i domowej apteczce
Najcenniejsze w kuchni i ziołolecznictwie są nasiona czarnuszki siewnej. Mają ostry-korzenny smak, nieco zbliżony do pieprzu. Można dodawać je do wielu potraw: mięs, sosów, marynat, sałatek i twarogów. Często znajduje zastosowanie w wypiekach – bułkach i chlebach. Pasuje do potraw z grilla. Czasem nasiona lekko praży się na patelni dla wzmocnienia smaku.
Czarnuszka jako naturalny lek łagodzi kaszel, ułatwia odkrztuszanie i pomaga zmniejszyć objawy astmy. Poprawia odporność organizmu, działa antywirusowo, przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Chroni wątrobę, nerki i żołądek. Obniża poziom glukozy i wzmaga wydzielanie insuliny, dlatego jest wykorzystywana jako wsparcie w leczeniu cukrzycy. Najczęściej korzysta się z niej w postaci tłoczonego oleju.
Przeczytaj też:
Rośliny lecznicze i zioła rosnące dziko w ogrodach >>
