Naturalne sposoby walki ze szkodnikami roślin kapustnych w warzywniku

Wszyscy ogrodnicy, którzy wkładają serce oraz wysiłek w siew, sadzenie oraz pielęgnację warzyw, muszą być potem przygotowani do ich ochrony przed szkodnikami, tym bardziej że na pyszne warzywa czyha wiele niebezpieczeństw. Wystarczy jednak poznać wroga, aby odpowiednio i na czas przygotować się do ochrony roślin, również tych kapustnych.

Zapraszam do zapoznania się z prostymi ekologicznymi metodami ochrony warzyw. W tym artykule zacznijmy od warzyw z ogromnej rodziny kapustnych, czyli różnych kapust, brukselki, brokułów, jarmużu, rukoli, kalarepki, brukwi, rzepy, rzodkiewki. Sami widzicie jak wielka jest grupa tych warzyw. Jakie szkodniki atakują warzywa kapustne?

Szkodniki roślin kapustnych - śmietka kapuściana

Śmietka kapuściana (Delia radicum) to muchówka, która zaczyna swoje obloty na przełomie kwietnia i maja. Ulubionym jej miejscem składania jaj jest pulchna gleba – samice składają je na szyjce korzeniowej i pod grudki gleby blisko rośliny, a larwy potem żerują przede wszystkim na częściach podziemnych roślin kapustnych (korzenie i zgrubienia jak u rzodkiewki). Rośliny, których korzenie zaatakowały larwy śmietki szybko marnieją i umierają. Ja osobiście tego szkodnika nigdy jeszcze u siebie nie widziałam, ale aby chronić kapustowate przed śmietką kapuścianą warto po prostu uniemożliwić jej dostęp do gleby wokół korzeni - ja tak robię i mam całkowity spokój:

• przy sadzeniu warzyw z rodziny kapustnych zawsze mocno ubijamy rękami glebę dookoła szyjki korzeniowej (odnosi się to również laków pachnących, wieczornika damskiego i innych roślin z grupy kapustnych);
• przy sadzeniu rozsady kapusty, brukselki lub jarmużu, na glebę u nasady szyjki korzeniowej nakładamy okrągłe maty z filcu lub starej wykładziny. Do odrysowania takiej okrągłej maty można użyć płyty CD;
• na zagonie z warzywami kapustnymi można rozłożyć drobną białą mikro-siatkę, która nie przepuści muchówek do gleby. My używamy siatki o nazwie Enviromesh;
• między rzędami kapustnych sadzimy wypełniacze typu sałata, koperek czy nagietki dla zmylenia zapachu dla muchówki śmietki kapuścianej.

Zobacz galerię - ochrona roślin kapustnych przed szkodnikami:

Zobacz galerię 7 zdjęć

Autor: Katarzyna Bellingham

We wrześniu i październiku w warzywniku nadal aktywne są bielinki, pchełki oraz mszyce – starajmy się okrywać rośliny kapustne, szczególnie te o delikatnych liściach, takich jak rukola i rzodkiewka

Szkodniki roślin kapustnych - ptaki

W niektórych ogrodach gołębie lub inne ptaki chętnie "poczęstują się" liśćmi dorodnych roślin kapustnych, które przecież są bardzo smaczne. Szczególnie jest to niebezpieczne przy małych sadzonkach, które w ten sposób mogą zostać całkowicie zniszczone. Aby chronić je przed ptakami musimy utrudnić lub zablokować szkodnikom dostęp do roślin:

• na przykład przez zastosowanie wszelkich odstraszaczy. My przywiązujemy do palików plastikową taśmę, która przy najmniejszym nawet powiewie wiatru wydaje mruczące dźwięki;
• na zagonie kapustnych można rozłożyć mikro-siatkę lub jakąkolwiek siatkę, która stanowi zaporę dla ptaków;
• między rzędami kapustnych sadzimy inne wypełniacze typu sałata, koperek czy nagietki dla zmylenia ptaków – chociaż ptaki są niestety zazwyczaj bardziej błyskotliwe niż muchówki śmietki kapuścianej.

Szkodniki roślin kapustnych - bielinki

Bielinek kapustnik (Pieris brassicae) i bielinek rzepnik (Pieris rapae) to dobrze znane wszystkim ogrodnikom białe motyle, które nieco różnią się od siebie ubarwieniem i mają zielone lub prążkowane gąsienice, które żywią się liśćmi roślin kapustnych. Samice pierwszego pokolenia składają jaja przeważnie na roślinach dziko rosnących i dopiero potomstwo kolejnego pokolenia żeruje na roślinach uprawnych (w lipcu-sierpniu). Starajmy się nie pozwolić motylom składać jaj na roślinach, a gdy gąsienice już się pojawią, regularnie usuwajmy je ręcznie (ja tak robię i odnoszę duże sukcesy). Poza tym koniecznie:

• na zagonie z warzywami kapustnymi używajmy mikro-siatki lub białej agrowłókniny;
• stosujmy broń biologiczną w postaci bakterii Bacillus thuringiensis;
• pomiędzy rzędami kapustowatych sadzimy inne wypełniacze typu sałata, koperek czy nagietki dla zmylenia motyli;
• nasturcja (Tropaeolum) to ulubione danie gąsienic bielinków, a więc sadząc je w sąsiedztwie kapustnych możemy odciągnąć gąsienice od upraw.

Jeśli przegapimy ten moment i nagle zauważymy, że nasze rośliny gęsto pokryte są gąsienicami, to najłatwiej energicznie potrząsnąć każdą z nich, aby gąsienice spadły na glebę, z której łatwo jest pozbierać je i wyrzucić w jakieś naturalne zarośla z daleka od upraw. 

Przeczytaj też:

Proekologiczne rozwiązania w ogrodzie: jak dbać o wodę, powietrze i glebę >>>

Szkodniki roślin kapustnych - pchełki ziemne

Pchełki ziemne to małe, skaczące żuczki, które pokazują się w warzywniku podczas suchych i gorących dni. W moim ogrodzie szczególnie często pojawiają się w uprawach delikatnych  roślin kapustnych, takich jak rukola czy rzodkiewka, lub na sadzonkach kapusty, brokułów i jarmużu, gdyż najbardziej lubią młode liście. Przy podrośniętych roślinach to nie jest taki duży problem – poza tym może już tak daleko nie doskakują. Pchełki żerując pozostawiają charakterystyczne małe dziurki na liściach. Aby odstraszyć je możemy:

• starać się zawsze utrzymywać wilgoć w glebie;
• zawsze przykrywać młode oraz podatne rośliny mikro-siatką lub białą agrowłókniną;
• zaproś na zagon kapustnych naturalną broń biologiczną na pchełki jaką jest baryłkarz bieliniak (błonkówka z rodziny męczelkowatych), bzygi oraz rączyce. Zrób to przez sadzenie między rzędami warzyw rośliny kwitnące z rodziny baldaszkowatych, np. kolendrę, koper, kminek, aminek oraz krwawniki, maczek kalifornijski, nagietek.

Szkodniki roślin kapustnych - mszyce

Uskrzydlone migrantki mszycy kapuścianej (Brevicoryne brassicae) przylatują na rośliny kapustne z początkiem czerwca i dają początek nowym pokoleniom. Mszyce szybko opanowują liście roślin, które ulegają zniszczeniu. Najbardziej narażona jest kapusta głowiasta w czerwcu i lipcu, czyli w czasie zawiązywania główek – wówczas następuje uszkodzenie stożka wzrostu i brak plonu. Oto propozycja ekologicznej walki z mszycą kapuścianą:

• w związku z tym, iż szkodnik zimuje w stadium jaja na pozostawionych w ogrodzie resztkach roślin – zawsze starajmy się usuwać i niszczyć wszelkie pozostałości po zebranych roślinach kapustnych w warzywniku;
• w walce z mszycą kapuścianą świetnie sprawdza się broń biologiczna, np. larwy biedronki siedmiokropki, pasożyt (parazytoid) mszycy kapuścianej Diaeretiella rapae oraz larwy sieciarki. W celu zwabienia tych pożytecznych owadów do warzywnika sadzimy między rzędami rośliny kwitnące z rodziny baldaszkowatych, np. kolendrę, koper, kminek, aminek oraz krwawniki, maczek kalifornijski i nagietek;
• przykrywanie upraw mikro-siatką lub białą agrowłókniną.

Szkodniki roślin kapustnych - mączliki

Mączliki warzywne (Aleyrodes proletella) to bardzo uciążliwe szkodniki. Są to małe, białe muszki żerujące na spodach liści jarmużu i innych roślin kapustnych (a także innych warzyw), które przy każdym potrząśnięciu rośliny wzbijają się do góry jak biała chmura. Opryski nie mają żadnego sensu, ale ważne jest utrzymywanie roślin w dobrej kondycji - ponieważ z doświadczenia wiem, że szkodniki te najchętniej atakują osłabione egzemplarze. Tak więc same rośliny możemy profilaktycznie pryskać probiotykami lub dobroczynnymi, roślinnymi gnojówkami. Oto podstawowe zasady walki z mączlikiem:

• regularne podlewanie oraz ściółkowanie upraw i utrzymywanie dobrej wilgotności w glebie – mączliki atakują rośliny suche;
• przykrywanie upraw siatką lub agrowłókniną;
• usuwanie liści lub roślin, na których żerował szkodnik, aby nie przezimował do następnego sezonu;
• podobnie jak w przypadku mszycy, w walce z mączlikiem warzywnym świetnie sprawdza się broń biologiczna, np. larwy biedronki siedmiokropki oraz larwy sieciarki, które zjadają jaja szkodników. W celu zwabienia tych pożytecznych owadów do warzywnika sadzimy między rzędami rośliny kwitnące z rodziny baldaszkowatych, np. kolendrę, koper, kminek, aminek oraz krwawniki, maczek kalifornijski i nagietek.

Szkodniki roślin kapustnych - ślimaki

Ślimaki są jednymi z najbardziej nielubianych mieszkańców ogrodów. Zjadają nie tylko rośliny z grupy kapustnych (chociaż te uwielbiają szczególnie), ale nie pogardzą pędami, liśćmi czy nawet kwiatostanami większości pozostałych roślin w ogrodzie. Najwięcej szkód wyrządzają osobniki z grupy śliników, czyli tak zwane ślimaki nagie.

Ochrona roślin przed tym szkodnikiem czy też walka z nim to temat rzeka i na pewno nie podam tutaj wszystkich sposobów, ale opiszę kilka do wyboru. Ja w moich ogrodach toleruję ślimaki wszędzie, tylko nie na zagonach i w miejscach gdzie jawnie niszczą roślinność. Osobniki napotkane na trawniku czy w kompostowniku zostawiam w spokoju, ale gdy są na rabatach to zbieram je ręcznie i oddaję kurom lub wyrzucam jak najdalej się da. Prewencyjnie używam niewielkich ilości (wystarczy kilka granulek) preparatu z fosforanem III żelaza, który obecnie jest aprobowany przez uprawy ekologiczne.

Nigdy do zwalczania ślimaków nie używaj granulek, które w składzie mają methiocarb lub metaldehyd!

W swoim ogrodzie w walce ze ślimakami pamiętajcie także, aby:

• nie używać chemicznych oprysków ani nawozów, bo one zabijają lub szkodzą przyrodzie, a przyroda jest najważniejszym pomocnikiem w walce ze wszystkimi szkodnikami i chorobami;
• tworzyć oazy oraz kryjówki dla natury. Zaproście do ogrodu między innymi ptaki, jaszczurki, jeże, ropuchy, żaby, chrząszcze biegaczowate – one pomogą w znikaniu ślimaków z twojego ogrodu, gdyż ślimaki są dla nich najpyszniejszym pożywieniem;
• starać się nie używać w ogrodzie kory, pod którą ślimaki lubią się chować. Lepiej jest ściółkować zagony kompostem, ziemią liściową lub inną dobrze przekompostowaną materią organiczną;
• ślimaki uwielbiają wilgoć, a więc staraj się podlewać ogród z rana – do wieczora i nocy (ulubionego czasu dla ślimaków) zagony przeschną i będą dla nich mniej atrakcyjne;
• zamiast zraszaczy używaj w ogrodzie podlewania kroplującego;
• między zagonami warto sadzić aromatyczne rośliny, np. zioła (szałwia, macierzanka czy lawenda), aby swoim zapachem zniechęcały ślimaki. Szkodniki te nie lubią też liści włochatych i szorstkich.

Przeczytaj też:

• Mój ekowarzywnik. Przygotowanie miejsca i kultywacja gleby „bez kopania”
• Warzywnik dla każdego. Jak założyć ekologiczny warzywnik: projekt, miejsce, ogrodzenie
• Jak założyć ogród naturalny? Radzi Katarzyna Bellingham
• Rabaty preriowe. Zakładanie i pielęgnacja
• Sprawdźcie jak pielęgnować ogród naturalny
• Główne zasady ekologicznej uprawy zdrowych i pięknych roślin

Katarzyna Bellingham

Projektantka zieleni i propagatorka ekoogrodnictwa.

Choć pracowała w ogrodzie u księcia Karola, to z szacunkiem pochyla się nad jeżem, pokrzywą czy dżdżownicą. Swój ogród na Kaszubach prowadzi zgodnie z zasadą: nie wtrącać się w życie roślin i jak najmniej ingerować w naturę. Prowadzi podcasty, bloga oraz sklep z sadzonkami warzyw, ziół i kwiatów: www.katarzynabellingham.pl

Fot. Agnieszka Majewska