Jaka papa na dach, fundament, podłogę, taras? Dobór papy do konkretnego zastosowania
Papa zabezpiecza przed wodą fundamenty, podłogi na gruncie, tarasy, balkony, służy do krycia dachów płaskich oraz skośnych. Mimo powszechności tego materiału dobranie właściwej papy do konkretnego zastosowania wciąż okazuje się dla inwestorów dużym problemem. Przedstawiamy zatem najpopularniejsze rodzaje pap i wyjaśniamy ich przeznaczenie.
Spis treści
- Budowa papy
- Modyfikacja, czyli ulepszenie bitumu
- Posypka na papie
- Papy do hydroizolacji fundamentów
- Papa do izolacji podłogi i tarasu
- Paroizolacja z papy
- Papa wierzchniego krycia
- Papa na sztywne poszycie
- Styropapa
Budowa papy
Powierzchowna obserwacja może prowadzić do wniosku, że papa to gruba czarna asfaltowa powłoka w formie pasa zwiniętego w rulon. Tymczasem jej budowa jest o wiele bardziej złożona. Każda papa ma osnowę, stanowiącą jej zbrojenie chroniące przed rozerwaniem. Najpopularniejsze są osnowy:
- z włókna szklanego – w postaci siatki, tkaniny, jednorodnego welonu (luźne włókna połączone klejem) lub jako osnowa zdwojona (przeszywana tkanina i welon szklany). Tak wzmocnione papy mają dużą wytrzymałość i stabilność wymiarową, ale małą elastyczność. Bardziej nadają się na podkład niż do wierzchniego krycia. Gramatura osłon z włókna szklanego jest nie mniejsza niż 60 g/m²;
- z włókna poliestrowego – mogą to być tkaniny lub włókniny (nietkane) przeszywane niekiedy włóknem szklanym. Wykazują dużą rozciągliwość, a jednocześnie są bardzo odporne na rozerwanie, rozdarcie, przedziurawienie. Stosuje się je przede wszystkim w papach wierzchniego krycia, dzięki czemu mają one bardzo dobrą elastyczność. Papy zbrojone poliestrem są też niezastąpione do wykonywania różnych detali, na przykład dodatkowych pasów papy przy dylatacjach lub obróbkach. Gramatura takiej osnowy to minimum 180 g/m²;
- kompozytowe – czyli poliestrowo-szklane. Stanowią połączenie tkanin poliestrowych z siatką z włókna szklanego. Zbrojone nimi papy są zarazem mocne i elastyczne. Mają też bardzo dobrą stabilność wymiarową. Mogą być stosowane do wierzchniego krycia. Ich gramatura jest większa niż 270 g/m².
Trafić też jeszcze można na papy, w których rolę osnowy odgrywa tektura budowlana. Są one co prawda najtańsze, ale mają najgorsze parametry i najmniejszą trwałość.
Rodzaj osnowy, a właściwie przekładkę zmieniającą parametry, stanowi folia aluminiowa, rzadziej miedziana. Stosowana bywa w połączeniu z innymi osnowami.
Modyfikacja, czyli ulepszenie bitumu
Osnowę obustronnie pokrywa bitum, czyli asfaltowa masa, odpowiednio modyfikowana. To ona zapewnia szczelność. Dziś do modyfikacji pap stosuje się:
- SBS – czyli elastomer termoplastyczny styren/butadien/styren. Zawartość tego modyfikatora powinna być nie mniejsza niż 10%. Już 12-procentowy dodatek gwarantuje niezłą jakość. Tak modyfikowana papa zachowuje oczekiwaną elastyczność nawet przy temperaturze spadającej do –20ºC (przeważnie jednak dolna granica to –40 lub –50ºC). Nie ulega też zniszczeniu, gdy temperatura sięgnie 120ºC;
- APP – czyli termoplastomer ataktyczny polipropylenu. Jest zdecydowanie rzadziej stosowany niż SBS. Jego zawartość w masie bitumicznej powinna przekraczać 10%, przy czym optimum to 20%, a 40% wskazuje, że papa jest bardzo wysokiej jakości. Papa modyfikowana APP zachowuje pełnię swoich właściwości w zakresie temperatury od –10 do 160ºC, czyli jest nieco mniej odporna na mróz niż ta modyfikowana SBS. Wykazuje wysoką odporność na promieniowanie UV, więc jest polecana do krycia dachów. Nie wolno jej stosować w połączeniu z papami modyfikowanymi inną metodą;
- PAO – polimer ten zapewnia bitumowi dużą wytrzymałość na wysoką temperaturę, nawet dochodzącą do 140ºC, oraz gwarantuje elastyczność przy temperaturze spadającej do –20ºC. Sprawia też, że papa ma bardzo dobrą przyczepność do podłoża. Poprawia także znacznie jej trwałość oraz wytrzymałość na przebicie. Jest jednak niezmiernie rzadko stosowany.
Masę bitumiczną modyfikuje się również metodą oksydowania, czyli nadmuchiwania jej gorącym powietrzem. Pozwala to nadać produktowi większą wytrzymałość zarówno na niską, jak i wysoką temperaturę i zachować elastyczność w zakresie temperatury 0-70ºC.
Nie każda papa jest produkowana z modyfikowanego bitumu. Bitum niemodyfikowany trafia na linie produkcyjne pap wentylacyjnych (do wielowarstwowych pokryć dachowych) perforowanych lub pap na tekturze.
W bitumie nie brak też ważnych dodatków. Bywa to pył wulkaniczny, szkło wodne, mączki kamienne. To wypełniacze zwiększające masę i podnoszące temperaturę mięknięcia.
Posypka na papie
Papa jest sprzedawana w rolkach. Żeby nie uległa sklejeniu, ma na spodniej stronie posypkę talkową albo przekładkę z folii polietylenowej – tę zrywa się przed montażem lub topi podczas zgrzewania. Na wierzchniej stronie papy może znajdować się mineralna posypka, na przykład w postaci kruszywa bazaltowego, łupka, a nawet piasku. Posypka zabezpiecza wierzch papy przed uszkodzeniami mechanicznymi, promieniowaniem UV, a czasem też nadaje papie barwę.
W papach podkładowych wierzch, a często też spód, bywają powleczone włókniną polipropylenową. Ta topi się podczas zgrzewania papy wierzchniej, powodując przyśpieszenie tego procesu. Na wierzchu niektórych podkładowych pap zgrzewalnych naniesione są pasy bitumu. One też służą skróceniu czasu zgrzewania papy wierzchniej.
Papy do hydroizolacji fundamentów
Powstają z niej izolacje typu lekkiego lub ciężkiego – zarówno pionowe, jak i poziome. Papy do tego celu są grube, mocne i odporne na rozdarcie. Stosowane są tu modyfikowane papy na osnowie poliestrowej albo z tkaniny bądź siatki szklanej. Najmniej korzystne są papy na osnowie z welonu szklanego. Nie powinny być one zaginane, więc nie robi się z nich przejść z powierzchni poziomych na pionowe. Papy takie nie mogą też tworzyć jednowarstwowej powłoki hydroizolacyjnej.
Z minimum jednej warstwy papy układanej na zagruntowanym podłożu wykonuje się hydroizolację typu lekkiego (oznaczaną symbolem A). Stosowane są tu przeważnie modyfikowane papy wierzchniego krycia z osnową o gramaturze 200-250 g/m2 – termozgrzewalne, klejone do podłoża albo samoprzylepne.
Aby izolację nazwać ciężką (oznacza się ją symbolem T), musi powstać z minimum trzech warstw papy. Dwie pierwsze warstwy wykonujemy z papy podkładowej lub papy wierzchniego krycia. Warstwę zewnętrzną tworzy papa wierzchniego krycia dopuszczona przez producenta do takiego zastosowania. Tu polecane są głównie papy termozgrzewalne lub samoprzylepne, ale te ostatnie tylko w warstwach podkładowych.
W izolacjach ciężkich doskonale sprawdza się papa z wkładką, na przykład miedzianą, uznawana za odporną na przebicie przez korzenie roślin rosnących w pobliżu budynku. Ma grubość 5 mm. Pozwala na zmniejszenie liczby warstw do dwóch. Papa tego typu jest polecana również do izolacji tak zwanych dachów zielonych.
Do hydroizolacji typu ciężkiego stosuje się też wyjątkowej budowy papę kauczukowo-żywiczno-asfaltową modyfikowaną SBS, grubości 4 mm.
Papy mocowane klejem lub lepikiem i papy termozgrzewalne to także dobry materiał do wykonywania hydroizolacji poziomych umieszczanych w poprzek ścian lub między ścianami a ławami bądź płytami fundamentowymi (tak zwanymi płytami dennymi).
Papa do izolacji podłogi i tarasu
Używa się jej do zabezpieczania przeciwwilgociowego, a nawet przeciwwodnego podłóg na gruncie i tak zwanych fundamentowych płyt dennych, jak również płyt tarasowych i balkonowych. Polecane są do tego różnego rodzaju papy podkładowe – zarówno termozgrzewalne, jak i samoprzylepne, modyfikowane SBS, APP lub nawet oksydowane.
Do izolacji przeciwwilgociowych podłóg na gruncie można użyć też pap na tekturze mocowanych na klej bitumiczny bądź lepik, choć eksperci nie zachęcają do jej stosowania ze względu na niską jakość w porównaniu z papami na innych osnowach.
Grunt może niekiedy wykazywać wysoką promieniotwórczość naturalną za sprawą znajdującego się w nim gazu – radonu. Kto boi się jego skutków, powinien podłogi na gruncie lub płytę fundamentową zaizolować specjalną papą antyradonową.
Paroizolacja z papy
Wykonywana jest na betonowych stropach, stropodachach niewentylowanych lub płytach tarasowych, pod którymi może gromadzić się para wodna. Jest ona wówczas układana przed zamontowaniem materiału ociepleniowego, żeby go zabezpieczyć przed zawilgoceniem od spodu. W stropodachach wentylowanych i dachach skośnych paroizolacja jest zbędna, gdyż nad warstwą ocieplenia pozostawiona jest przestrzeń wentylacyjna i powietrze może ją osuszać. Z kolei w dachach skośnych z poddaszem użytkowym paroizolację układa się od strony wnętrza domu i robi ją ze specjalnej folii.
Papy paroizolacyjne to często papy samoprzylepne, z wierzchnią powłoką z folii aluminiowej lub wkładką z folii aluminiowej w towarzystwie włókniny szklanej, tkaniny poliestrowej lub siatki z włókien szklanych. Kombinacja kilku osnów zapewnia większą wytrzymałość na rozerwanie. Mają grubość 2-4 mm. Mocuje się je na podłożu zagruntowanym wcześniej na przykład emulsją bitumiczną. Wśród pap paroizolacyjnych znajdziemy też termozgrzewalne.
Ciekawym produktem jest papa paroizolacyjna z paskami kleju umieszczonymi z wierzchu i od spodu. Te z góry służą do mocowania na niej płyt termoizolacyjnych bez używania w tym celu kleju ani łączników mechanicznych. Dolne są po to, by zgrzać ją z podłożem. Znajdujący się od góry klej również nadtapia się palnikiem, by przytwierdzić płyty polistyrenowe, rezolowe lub PIR.
Papa wierzchniego krycia
Nadają się one na dachy płaskie, gdzie są produktem dominującym, a także na dachy skośne – jako tanie zamienniki znacznie popularniejszych teraz blach, dachówek i gontów. Dach płaski można wykończyć jednym z dwóch rodzajów pap wierzchniego krycia: jednowarstwową, która nie potrzebuje już hydroizolacyjnego podkładu (co najwyżej papy wentylacyjnej – niemającej zdolności izolacyjnych), lub dwuwarstwową, tworzącą zawsze duet z papą podkładową.
Papa jednowarstwowa to produkt z bitumu modyfikowanego APP lub SBS zbrojony osnową o gramaturze co najmniej 200 g/m2, przeważnie kompozytową (poliester z siatką z włókna szklanego). Trudno ją pomylić z innymi, bo tę wyróżniającą cechę ma przeważnie wyeksponowaną w swojej nazwie. Grubość papy jednowarstwowej to 4-5,5 mm. Montuje się ją mechanicznie (kołkami teleskopowymi) i zgrzewa zakłady. Papa tego typu wymaga szczególnej staranności podczas układania, bo poza nią dach nie ma już dodatkowego zabezpieczenia przed opadami.
W pokryciach dwuwarstwowych papa wierzchnia może mieć gramaturę osnowy minimum 150 g/m2 oraz grubość 3-4,4 mm. Stosuje się tu, oprócz pap termozgrzewalnych, także papy samoprzylepne. Pod papę wierzchnią jest potrzebna podkładowa. Ta może mieć nieco gorsze parametry – grubość 2-3 mm, a gramaturę osnowy 100-160 g/m2. Osnowa może być poliestrowa lub szklana.
Pod papą wierzchniego krycia można także ułożyć papę wentylacyjną, na osnowie z welonu szklanego. Ma ona wycięte otwory o średnicy 4 cm, które stanowią około 15% powierzchni. Papę taką układa się bez mocowania. Na niej rozkładana jest papa termozgrzewalna. Podczas tak zwanej aktywacji (podgrzewania od spodu) roztopiona warstwa bitumu łączy się z podłożem poprzez otwory w papie wentylacyjnej. Między tymi otworami pozostaje niesklejona przestrzeń. Umożliwia ona cyrkulację powietrza i odprowadzenie pary wodnej zbierającej się pod pokryciem, ale pod warunkiem że przed ułożeniem warstwy wierzchniej zostaną zamontowane kominki wentylacyjne. Pamiętaj, że papa wentylacyjna nie jest papą podkładową i nie może być tak traktowana, gdyż nie ma właściwości izolacyjnych.
Są też termozgrzewalne papy wierzchniego krycia z pasami tworzywa od spodu, które po zgrzaniu nie łączą się z podłożem. Mogą one w krótkim czasie wytrzymywać działanie temperatury dochodzącej nawet do 1000oC. Dzięki temu między zgrzewami zachowane są równolegle biegnące kanaliki wentylacyjne, także odprowadzające parę do kominków wentylacyjnych. Powierzchnia niezlepiona stanowi tu aż 50%. Ważne jednak, żeby papę taką zgrzewać delikatniej niż zwykłą. Nie wolno stapiać bitumu, należy tylko lekko go zmiękczać.
Papą wykańcza się też lub tylko izoluje dachy skośne. Do wykończenia służy papa wierzchniego krycia, która może mieć kolorową posypkę. Nie jest to pokrycie szczególnie piękne, ale jest tańsze od innych. Producenci starają się podnieść jego zalety wizualne przez naniesienie wzoru przypominającego dachówkę.
Papa na sztywne poszycie
Przeważnie jednak papa stanowi tylko izolację przeciwwilgociową dachów. Jest wtedy montowana na sztywnym poszyciu, zanim na połacie trafią kontrłaty, łaty i w końcu pokrycie. W niektórych sytuacjach papa jest też zalecana jako podkład pod gonty bitumiczne. Nie powinno się jej natomiast umieszczać pod pokryciem z blachy płaskiej. Wyjątek stanowią tu tylko panele blaszane z fabrycznie wyprofilowanymi rąbkami stojącymi. Pod pokrycia nadaje się papa podkładowa, przeznaczona do mocowania mechanicznego. Może być to papa modyfikowana SBS, na osnowie kompozytowej. Zalecana jej grubość to około 3 mm.
Styropapa
Jest połączeniem płyt styropianowych DACH/PODŁOGA albo wąskich styropianowych lamelek z papą podkładową. Papa, zamocowana na taśmie produkcyjnej, ma osłaniać styropian przed niszczącym dla niego działaniem płomieni palnika służącego do przytwierdzania papy wierzchniej. Styropapa w formie jednej lub dwóch płyt albo zwijanej w rulon maty jest stosowana przeważnie do izolacji stropodachów niewentylowanych. Producenci oferują duży zakres grubości – od kilku do kilkudziesięciu cm. Współczynnik przewodzenia ciepła λ dla takich produktów wynosi 0,035-0,041 W/(m.K).
Można zamówić styropapę laminowaną obustronnie lub formowaną w kształt klinów dachowych, pozwalających uzyskać spadki prowadzące deszczówkę do rynien bądź wpustów dachowych. Ten ciekawy produkt z pewnością przyśpiesza prace i zdejmuje z barków dekarzy jedną czynność (montaż papy podkładowej). Płyty układa się na podłożu zabezpieczonym paroizolacją, a gdy potrzebna jest grubsza termoizolacja, na warstwie zwykłych płyt ułożonych wcześniej.
Przeczytaj także:
