Drenaż opaskowy - bezpieczne odprowadzenie wody gruntowej od fundamentów domu

Drenaż opaskowy jest stosowany wówczas, gdy woda gruntowa zbiera się wokół podziemnych ścian domu, a hydroizolacja nie radzi sobie. Drenaż opaskowy jest to system rur drenarskich, których zadaniem jest odbiór wody i odprowadzenie jej w bezpieczne miejsce.

Drenaż opaskowy przyjdzie z pomocą tym budynkom, które mają być wzniesione na działkach o niezbyt korzystnych warunkach gruntowych i wodnych.

Jeśli nie zleciliśmy wcześniej badania gruntu, potrzebę drenażu uświadomi nam widok kałuż na dnie wykopów pod fundamenty, które pojawiły się mimo słonecznej pogody. Gorzej, jeżeli poziom wody gruntowej nie jest stały i podwyższy się dopiero po zbudowaniu domu. Przed wilgocią i wodą pochodzącą z gruntu chroni warstwa hydroizolacyjna ułożona na ścianach fundamentowych lub piwnicznych. Często jednak wymaga ona dodatkowych rozwiązań, gdyż sama może nie zdołać powstrzymać długotrwałego naporu wody gruntowej. Drenaż opaskowy jak ssawka odbierze część wody i skieruje ją do kanalizacji burzowej, studzienek chłonnych lub w inne bezpieczne miejsce.

Jest on niezbędny tam, gdzie woda gruntowa może się spiętrzać ponad ławami fundamentowymi. Drenaż nie rozwiąże problemu, gdy woda wywiera napór hydrostatyczny na fundamenty. Wówczas trzeba je zabezpieczyć izolacją wodochronną typu ciężkiego.

Szczegółowy projekt drenażu opracuje firma wykonawcza. Znajdą się w nim informacje o średnicy rur drenarskich, spadku, z jakim mają być ułożone, głębokości, na jakiej trzeba je umieścić, sposobie odprowadzenia wody.

Spis treści

1. Drenaż opaskowy projekt i badanie terenu
2. Drenaż opaskowy schemat
3. Gdzie odprowadzić wodę, którą wychwycą rury drenażowe
4. Układanie drenażu opaskowego
5. Drenaż opaskowy w trudnych miejscach
6. Drenaż opaskowy w starym domu

Drenaż opaskowy projekt i badanie terenu

Najlepiej byłoby oczywiście kupić działkę na takim terenie, gdzie grunt jest przepuszczalny, a poziom wody gruntowej od lat bardzo niski i nie ma ryzyka, że będzie się podwyższał. Zdarza się tak, ale sporadycznie. Zazwyczaj kryteria wyboru działki budowlanej są inne, a bywa, że posesję otrzymujemy w spadku i trzeba pogodzić się z wszystkimi panującymi na niej warunkami albo ją sprzedać.

Zanim zamówimy projekt, wezwijmy geotechnika. Specjalista ten przebada grunt na działce i wyda opinię, w której będą zawarte najważniejsze informacje na temat jego rodzaju oraz warunków wodnych. Ta opinia zawsze jest cenną wskazówką dla projektanta. Na jej podstawie łatwo będzie mu dobrać najwłaściwszy rodzaj zabezpieczeń wodochronnych dla podziemnych części domu. Wywnioskuje z niej także, czy budynek należy opasać drenażem. Gdy kupimy projekt gotowy, opinia będzie pomocna architektowi do dokonania adaptacji. Rozwiązania fundamentów w projektach gotowych są bowiem przewidziane dla najbardziej typowych warunków gruntowych i wodnych na działce.

Drenaż opaskowy schemat

W skład systemu drenażu opaskowego wchodzą następujące elementy:

• rury drenażowe z PCW długości 2-2,5 m z otworami i mufami do wzajemnego łączenia poszczególnych odcinków. Dostępne są rury o średnicy 100, 125, 160, 200 mm;

• studzienki rewizyjne z PCW – wyposażone w trzy przyłącza z zaślepkami. Mają wysokość 70 lub 80 cm i średnicę 300 mm. Studzienki są dobierane do średnicy rur drenarskich. Mogą być wzbogacone o przedłużki zwiększające ich wysokość;
• płyty drenarskie o ryflowanej powierzchni – są z tradycyjnego styropianu lub granulek styropianowych zlepionych masą bitumiczną;
• geowłóknina - można dokupić materiał na obsypkę oraz kolanka i trójniki do łączenia rur. Można też je łączyć zwykłymi kolankami i trójnikami kanalizacyjnymi, które są tańsze. Niektóre systemy przewidują zastosowanie rur otoczonych włókniną kokosową bądź syntetyczną tworzącą grubą warstwę filtracyjną zabezpieczającą dodatkowo przed ich zamulaniem się.

Do kupienia są też studzienki zbiorcze – większe od rewizyjnych. Montuje się je w najniższym punkcie drenażu i służą jako przejściowy zbiornik na wodę, zanim zostanie ona odprowadzona dalej. Tworzą więc grawitacyjny bufor. Woda opuszcza studzienkę dopiero, gdy przekroczy określony poziom. Można w niej zamontować pompę, która po przekroczeniu pewnego poziomu będzie się automatycznie włączać i usuwać wodę ze studzienki.

Gdzie odprowadzić wodę, którą wychwycą rury drenażowe

• poprowadzić do kanalizacji – można to zrobić, jeśli do naszej posesji jest doprowadzona kanalizacja burzowa. To jednak rzadkość. Podłączenie do kanalizacji ogólnospławnej wymaga uzyskania zezwolenia od jej zarządcy, czyli zakładu kanalizacyjnego. Możliwe, że pozwolenie na odprowadzanie wody z drenażu jest już zawarte w umowie z tym zakładem, wtedy odrębna zgoda nie będzie potrzebna;
• skierować do studzienek chłonnych – to częste rozwiązanie stosowane, jeżeli grunt na to pozwala. Studzienka to głęboki, 1-2-metrowy dół średnicy około 50 cm wypełniony żwirem. Musi sięgać aż do warstwy gruntu przepuszczalnego, czasem więc, gdy znajduje się on bardzo głęboko pod warstwami gliny, wykonanie studzienki staje się prawie niemożliwe;
• rozsączyć po działce – od rury drenarskiej (od najniższego punktu) jest wówczas prowadzona długa rura do miejsca oddalonego od budynku na odległość 20-30 m, w którym może nastąpić stopniowe rozsączenie się wody w gruncie. Umożliwi to końcowy perforowany odcinek rury. Można tu wykorzystać tańsze rury kanalizacyjne pełne i perforowane (otwory wykonane wiertarką). Rozsączenie może się oczywiście udać tylko wtedy, gdy grunt będzie miał wystarczającą przepuszczalność, a działka będzie duża. Rura rozsączająca powinna być ułożona na warstwie żwiru oddzielonego od gruntu geowłókniną. Głębokość wykopu pod rurę powinna wynieść łącznie około 50 cm;
• skierować do studni – to jedna z nielicznych możliwości, gdy brak kanalizacji, a grunt wokoło jest gliniasty. Wodę odprowadza się wtedy do głębokiej studni (około 2-3 m), z której będzie wypompowywana i kierowana do podlewania zieleni na działce. Wypompowywać będzie wtedy pompa z pływakiem i automatycznym włącznikiem. Uruchamia się ona, gdy podnosi się poziom wody w studni. Ze studni wodę można też przepompowywać do dużych zbiorników i wykorzystywać podczas suchych dni do podlewania lub innych celów. Koszt zbiornika pojemności 20 000 l to 5000-6000 zł. Zakopuje się go w ziemi;
• odprowadzić do zbiornika wodnego lub rowu – jeśli na terenie naszej działki jest zbiornik wodny (staw, jezioro), wodę możemy skierować do niego rurą kanalizacyjną. Jeżeli uzyskamy zgodę ze starostwa, wodę będziemy mogli odprowadzać do rzeki lub rowu melioracyjnego. Odbiornik wody musi się znajdować niżej niż najniższy punkt systemu. W przeciwnym razie woda z niego może się cofać do rur drenarskich.

Układanie drenażu opaskowego

1. Rury drenażowe powinny biec mniej więcej w pobliżu górnej krawędzi ław fundamentowych, a nie niżej.
2. Jeśli ławy są niższe niż 40-50 cm, konieczne będzie ułożenie rur drenażowej o najmniejszej średnicy lub zastąpienie ich drenażem francuskim (sama obsypka żwirowa zawinięta w geowłókninę).
3. Obsypka żwirowa nie może sięgać poniżej dolnej krawędzi ław fundamentowych.
4. Obsypka musi być zawinięta w geowłókninę, bo po pewnym czasie system zacznie się zatykać.
5. Geowłókninę wyprowadza się na ściany fundamentowe przed obłożeniem ich termoizolacyjnymi płytami drenarskimi.
6. Gdy zastosujemy rury drenażowe otoczone włókniną kokosową, nie trzeba będzie układać geowłókniny.
7. Przed zakończeniem obsypywania rur łączy się je ze studzienkami rewizyjnymi.
8. Obsypka musi otaczać rurę na grubość minimum 15 cm.
9. Jeśli grunt wokół ław fundamentowych jest sypki, pod obsypką żwirową powinna się znaleźć warstwa stabilizacyjna z chudego betonu.
10. Ściany fundamentowe muszą być zasypane materiałem przepuszczalnym – piachem, żwirem, keramzytem lub ostatecznie przepuszczalnym gruntem rodzimym.
11. Do rur drenażowych nie wolno podłączać rur spustowych odprowadzających wodę z dachu – podczas gwałtownych opadów woda zaleje fundamenty i będzie wybijać studzienkami rewizyjnymi.

Drenaż opaskowy w trudnych miejscach

Drenaż opaskowy robi się zazwyczaj po zbudowaniu fundamentów. Czasem jednak działka wymaga wstępnego odwodnienia, bo poziom wód gruntowych jest wysoki. Wykonuje się wtedy kilka dołów kontrolnych, aby zobaczyć, na jakiej głębokości jest woda. Później robi się wykopy pod drenaż opaskowy w odległości 1-1,5 m od krawędzi przyszłych ław fundamentowych. Układa się rury i inne elementy systemu. Po kilku dniach sprawdza się poziom wody w dołach kontrolnych i jej spływ – przez studzienki rewizyjne. Jeśli widać, że poziom wody opadł, to znak, że drenaż spełnił pokładane w nim nadzieje i można budować fundamenty, zaczynając od wykopów. Jeżeli dom stoi na skarpie i trzeba wykonać drenaż, rury można ułożyć tylko równolegle do ścian ustawionych poprzecznie do kierunku spadku. Boczne ściany drenuje się bez zastosowania rur, wypełniając dolną część wykopu żwirem (tak zwany drenaż francuski). Górna rura odprowadza wtedy wodę na boki (spadek w dwie strony), skąd spływa ona do najniżej położonych rur i stamtąd do miejsca docelowego. Ważne, aby ściany zostały zaizolowane płytami termoizolacyjnymi wspomagającymi drenaż. Przedstawione rozwiązanie to tylko jeden z przykładów.

Konkretny sposób poradzenia sobie w takich warunkach gruntowych musi zaproponować projektant.

Drenaż opaskowy w starym domu

Drenaż opaskowy układa się nie tylko wokół nowo budowanych domów. Czasem trzeba opasać rurami fundamenty starszych budynków. Konieczne będzie więc odkopywanie podziemnych ścian, aby dostać się do ław fundamentowych. Odkopywanie i układanie rur drenarskich przeprowadzamy po kolei – ściana po ścianie. Odsłonięcie wszystkich ścian naraz mogłoby zaszkodzić stabilności posadowienia domu. Po odkopaniu fundamentów trzeba osuszyć i odgrzybić mury, jeśli oczywiście będą tego wymagały. Później odbudowuje się bądź naprawia hydroizolację pionową oraz poziomą, a następnie układa rury drenarskie.

Radosław Murat