Płytki włóknocementowe, blacha, gonty: wykończenie dachu i elewacji tym samym materiałem
Ten sam materiał wykończeniowy coraz częściej pojawia się na dachu i ścianach domu. Do wykończenia dachu i elewacji idealnie sprawdzą się: płytki włóknocementowe, blacha czy gonty drewniane. Dzięki takiemu jednolitemu wykończeniu bryła domu zyskuje nowoczesny charakter.
Ten sam materiał wykończeniowy na dachu i na ścianach pozwli uzyskać ciekawy efekt architektoniczny. Niektórzy decydują się na jednolite wykończenie całej bryły domu. Dzięki „jednej skórze” staje się bardziej nowoczesna. Inni wolą, gdy materiał wykańczający dach przechodzi na fragment elewacji. W ten sposób można zmienić proporcje budynku. Ujednolicanie wykończenia dachu i elewacji najchętniej jest wykorzystywane w nowoczesnych domach bez okapów, z ukrytym orynnowaniem. Trend, by wykańczając, ujednolicać, a nie różnicować bryłę domu, ma wielu zwolenników. Ten, komu się taki efekt podoba, może wybrać rozwiązanie, które wydaje mu się najatrakcyjniejsze. Jednak przed podjęciem decyzji, sprawdźmy, z czym musimy się liczyć – ważne mogą się okazać kryteria ekonomiczne i praktyczne.
Wykończenie dachu i elewacji płytkami włóknocementowymi
Płytki włóknocementowe mają wiele zalet użytkowych – są niepalne, nie pękają i nie kruszą się pod wpływem wahań temperatury oraz opadów atmosferycznych. Nie korodują. Są pokryte podwójną warstwą farby zawierającej żywice akrylowe, która chroni je przed grzybami oraz porastaniem mchem i glonami. Produkuje się je z cementu portlandzkiego, mączki wapiennej, wody, powietrza, włókien celulozowych i syntetycznych. Płyty włóknocementowe są bezpieczne dla zdrowia (w przeciwieństwie do dawnych płyt zawierających azbest).
Płyty włóknocementowe: wzory, kolory, rozmiary i faktury
Oprócz atutów użytkowych płyty włóknocementowe mają też wiele zalet natury estetycznej. Bogata oferta pozwala na uzyskanie bardzo różnych efektów w wykończeniu elewacji i dachu. Choć najpopularniejsze są płytki włóknocementowe szare i grafitowe, dostępne są też bardziej oryginalne w kolorze zielonym, fioletowym, białym, czerwonym i różnych odcieniach brązu, na przykład kasztanowy czy mokka. Także faktura i krawędzie płytek włóknocementowych są różnorodne. Płytki mogą mieć gładką powierzchnię i proste brzegi albo chropawą fakturę imitującą łupek i nieregularne krawędzie.
Sprawdź też: modny szary dach - jaki dobrać kolor elewacji >>>
Na tym jednak różnorodność oferty się nie kończy – płytki włóknocementowe występują w kilku wymiarach i można je układać w różne wzory. Najmniejsze elementy (20 x 20 cm) są przeznaczone do układania tylko na elewacjach, większe (25 x 25, 30 x 30, 40 x 40, 30 x 60, 32 x 45 i 32 x 60 cm) można stosować do wykańczania elewacji i dachów.
Niektóre wzory płytek włóknocementowych są zarezerwowane jedynie do wykańczania elewacji (woszczynowe, poziome, poziome pętelkowe, prostopadłościenne i ścisłe). Jeśli chcemy, by pokrycie przypominało łuskę, powinniśmy wybrać wzór niemiecki, a jeżeli wolimy, by imitowało łupek – wzór francuski. Bryłę w pionowe pasy (utworzone przez krawędzie płytek) uzyskamy, decydując się na wzór podwójny lub podwójny w cegiełkę.
Układanie płytek włóknocementowych na dachu
Płytki włóknocementowe przybija się bezpośrednio do podkonstrukcji – łat albo pełnego deskowania (konieczne w przypadku wzoru niemieckiego). Tylko niektóre sposoby krycia wymagają dodatkowo zastosowania haków (krycie podwójne i poziome) albo spinek (krycie francuskie).
Aby wykończenie z płytek włóknocementowych prezentowało się nienagannie, w ofercie producentów oprócz płytek podstawowych są płytki uzupełniające o mniejszych wymiarach, kształtki, którymi można wykończyć przestrzeń wokół komina i kosze, wywietrzniki oraz przejścia antenowe. Producenci z reguły udzielają na płytki 30 lat gwarancji z zastrzeżeniem, że przez 15 lat obejmuje ona trwałość koloru, a przez dziesięć lat odporność na porosty.
Płytki włóknocementowe są zalecane na dachy o kącie nachylenia co najmniej 25°. Układanie płytek włóknocementowych na dachu o mniejszym spadku jest wprawdzie dopuszczalne, ale wiąże się z koniecznością bardzo dobrego zabezpieczenia ich przed wodą, na przykład ułożeniem pod pokryciem zgrzewalnej membrany albo papy. Płytki włóknocementowe są lekkie – ważą 13–20 kg/m2. Dzięki temu więźba nie musi być przygotowywana pod duże obciążenia.
Sprawdź też: czyszczenie i mycie elewacji >>>
Wszystkie wzory z wyjątkiem niemieckiego można układać zarówno na łatach, jak i na sztywnym poszyciu (deskowaniu). Jedynie wzór niemiecki wymaga zastosowania pełnego deskowania, wodoodpornej sklejki lub drewnopochodnych płyt OSB.
Pokrycie płytkami bryły domu o powierzchni 150 m2 przekrytej dwuspadowym dachem nie powinno zająć doświadczonej ekipie więcej niż trzy tygodnie.
Zabezpieczenie i konserwacja płytek włóknocementowych
Płytki włóknocementowe nie wymagają żadnych zabiegów pielęgnacyjnych ani zabezpieczających.
Płytki włóknocementowe: cena i koszt robocizny
Koszt wykończenia elewacji i dachu płytkami włóknocementowymi zależy od sposobu krycia, wielkości płytek i kąta nachylenia dachu. Im mniejsze są płytki, tym cena jest wyższa. Przykładowo za pokrycie ściany płytkami włóknocementowymi o wymiarach 25 x 25 cm zapłacimy 120 zł/m², a mającymi wymiary 30 x 30 cm – cena wyniesie 75,90 zł/m² (krycie niemieckie).
W przypadku krycia dachu koszt materiału zmniejsza się proporcjonalnie do wzrostu kąta nachylenia połaci. Im jest większy, tym zużycie materiału, a więc również jego koszt, są mniejsze. Za płytki (25 x 25 cm) na pokrycie dachu o kącie nachylenia ≥ 30° trzeba zapłacić 151,10 zł/m2, dachu o kącie ≥ 45° – 142,60 zł, a dachu ≥ 55° – 134,8 zł/m2.
Koszt robocizny układania płytek włóknocementowych zależy od regionu kraju oraz wielkości i sposobu krycia dachu. Waha się od 70 do 100 zł/m2.
Wykończenie dachu i elewacji drewnianymi gontami
Ten stosowany od stuleci materiał przeżywa obecnie swoją drugą młodość. Przestał być zarezerwowany dla regionalnej architektury odwołującej się do tradycji. Pojawia się też na nowoczesnych domach – nadaje im niepowtarzalny charakter i doskonale wpisuje się w krajobraz. Domy wykończone drewnianymi gontami nie tylko pięknie wyglądają, ale i pachną.
Gonty to drewniane deseczki o długości 40 cm, szerokości 6-10 cm i grubości 4-10 mm. Mogą mieć różny kształt tej części, która będzie widoczna (tak zwanej stopki) i utworzy na dachu oraz elewacji wzór. Przykładowo krawędzie stopki mogą być z jednej albo dwóch stron ścięte, zaokrąglone lub łączyć się pod kątami prostymi (gont prostokątny). Gonty z ozdobnymi stopkami z reguły pojawiają się na wybranym fragmencie elewacji czy dachu, na przykład przy oknach. Jednak do wykańczania nowoczesnych domów najchętniej wykorzystywane są tylko prostokątne gonty. Różna może być także ich powierzchnia – gładką mają gonty nazywane ciętymi, a nieregularną i chropawą – łupane.
Gonty z drewna osikowego, olchowego, świerkowego i modrzewiowego
Faktura drewna ma znaczenie nie tylko estetyczne. Jest także istotna dla trwałości drewna. Trwalsze jest to łupane – formowane zgodnie z naturalnym ułożeniem warstw włókien drewna – ponieważ jest mniej nasiąkliwe. Gonty są najczęściej produkowane z drewna osikowego, olchowego, świerkowego i modrzewiowego. Minimalne usłojenie zapewnia osikowemu i olchowemu odporność na wilgoć. Drewno świerkowe nie chłonie jej dzięki zawartości żywicy. Drewno modrzewiowe jest jeszcze odporniejsze na zmienne warunki atmosferyczne od osiki, olchy i świerku. Zawiera dużo żywicy, a przy tym jest twarde i elastyczne. Gonty osikowe mają jasnosłomkową barwę, olchowe są nieco bardziej złote, podobnie świerkowe, natomiast modrzewiowe mają czerwono-brązowawy odcień.
Mocowanie gontów na dachu i na elewacji
Gonty są mocowane do łat albo sztywnego poszycia (przy okapie) gwoździami lub tak zwanymi zszywkami. Powinny być one wykonane ze stali nierdzewnej albo ocynkowane. Fachowcy zalecają co najmniej dwuwarstwowe układanie gontów zarówno na dachu, jak i na elewacji. Podwójne krycie gwarantuje większą trwałość, bo odsłonięta jest zaledwie 1/3 części deszczułki. Na pokrycie z gontów gwarancja udzielana jest maksymalnie na 20 lat. Jednak jego żywotność może być znacznie dłuższa – na dachu mniej więcej 50 lat, a na elewacji nawet 100 lat.
Sprawdź też:
Ten rodzaj pokrycia najlepiej sprawdza się na dachach, których kąt nachylenia jest większy niż 38o (można je pokryć podwójną warstwą gontów). Jednak gonty są układane także na połaciach o mniejszym kącie nachylenia – za minimalny przyjmuje się 14o . Przy tak małym kącie pokrycie będzie mniej trwałe, dlatego dachy o małym dopuszczalnym kącie nachylenia połaci powinny być kryte aż trzema warstwami gontów. Choć drewniany dach wygląda solidnie, nie jest bardzo ciężki (1 m2 pokrycia z gontów waży 15-30 kg), nie wymaga więc masywnej więźby o zwiększonych przekrojach elementów konstrukcyjnych.
Gonty można mocować do łat. Tylko przy okapie zalecane jest ułożenie pełnego deskowania.
Jak i kiedy zabezpieczyć gont drewniany
Drewno to materiał wymagający. Niezbędne jest zabezpieczenie przed ogniem wszystkich rodzajów gontów. Taką impregnację należy przeprowadzać co najmniej raz na pięć lat. Poza tym gonty osikowe, olchowe, świerkowe, sosnowe trzeba regularnie malować impregnatami drewnochronnymi. Modrzewiowe – najtrwalsze – nie wymagają koniecznie dodatkowej ochrony, jeśli godzimy się na to, by pokryły się srebrnoszarą patyną. Gdy na drewnie pojawiają się glony albo mchy, możemy je usunąć parą wodną.
Ile trwa montaż gontów
Montowanie gontów jest praco- i czasochłonne. Pokrycie samego dachu o powierzchni 200 m2 (czyli na przykład dwuspadowego przekrywającego parterowy dom o powierzchni około 150 m2) zajmie aż dwa tygodnie.
Gonty: cena i koszt robocizny
Z reguły firmy oferujące gonty podają cenę za 60 sztuk – tyle potrzeba do podwójnego pokrycia 1 m2 (na pojedyncze krycie potrzeba około 40 sztuk). Za 60 sztuk najtańszego ciętego gontu osikowego trzeba zapłacić około 57 zł, droższego świerkowego – od 65 zł, a modrzewiowego – 84 zł. Cena robocizny to 80-120 zł/m2 (przy podwójnym kryciu). Koszt materiału i ułożenia gontów łupanych jest znacznie wyższy, na przykład za pokrycie 1 m2 dachu łupanym gontem modrzewiowym trzeba zapłacić blisko 250 zł.
Wykończenie dachu i elewacji blachą
Decydując się na zastosowanie blachy nie tylko na dachu, ale także na elewacji, należy pamiętać o tym, że blacha blasze nierówna. Wykończenie ścian wiąże się z koniecznością wykonania wielu przycięć – nawet w przypadku oszczędnej w detale bryły trzeba je będzie zrobić choćby przy oknach. To okaże się bezlitosne dla blachy podatnej na korozję. Dlatego należy wybrać taki jej rodzaj, który nie koroduje. Najlepiej zdecydować się na blachy cynkowo-tytanowe i aluminiowe z domieszką tytanu (przez niektórych producentów nazywane aluminiowymi, przez innych tytanowo-aluminiowymi). Z reguły producenci udzielają na nie 40-letniej gwarancji, ale ich żywotność szacuje się na znacznie dłużej – mniej więcej 120 lat.
Blachy są dostępne w różnych odcieniach szarości (od jasnosrebrnej po grafitową i szarości złamanej zielonkawą nanoszoną fabrycznie patyną). Są też aluminiowe blachy kolorowe, na przykład malowane proszkowo, o barwie ceglastej, czerwonej, czerwonobrązowej czy zieleni mchu. Producenci oferują od kilku do kilkunastu kolorów zarówno dużych arkuszy blachy płaskiej, jak i blaszanych elementów małoformatowych. Dostępne są też dodatkowe akcesoria, na przykład dachówki początkowe i końcowe, elementy wentylacyjne, gąsiory oraz wiatrownice.
Blacha na rąbek stojący: materiały wykończeniowe
Z trwałych blach produkowane są arkusze płaskie, płytki rombowe i kwadratowe oraz panele. Krawędzie blach płaskich wyprofilowane do układania na rąbek stojący są mocowane do pełnego deskowania specjalnymi uchwytami, tak zwanymi haftrami lub żabkami (do niektórych jest już wstępnie zamocowany wkręt, co przyspiesza montaż). Potem krawędzie są formowane w rąbek stojący, natomiast w systemie krycia na listwę klik łączone metalowym profilem nośnym, który dodatkowo usztywnia pokrycie. Haftry służą także jako zaczepy do mocowania blaszanych dachówek. Przybija się je gwoździami albo mocuje wkrętami do podkonstrukcji (z reguły jest to pełne deskowanie, tylko w przypadku dużych dachówek, niekiedy nazywanych klasycznymi, może to być łacenie).
Uwaga! Producenci materiałów pokryciowych oferują systemowe, dostosowane do nich haftry. Montaż paneli dachowych i fasadowych nie wymaga stosowania zaczepów. W panelach są otwory umożliwiające bezpośrednie przykręcanie lub przybijanie ich do sztywnego poszycia.
Jeżeli decydujemy się na ułożenie na elewacji blachy na rąbek stojący, musimy wybierać węższe arkusze niż te, które są proponowane na dach (wykończenie musi być sztywniejsze). Te przeznaczone na elewację nie powinny być szersze niż 500 mm (z tego 75 mm trzeba przeznaczyć na rąbek). Można je także ułożyć na dachu, jeśli chcemy, by wzór był identyczny jak na elewacji.
Blachy płaskie nadają się na dachy o minimalnym nachyleniu – już od 3o, panele – od 17o, romby i kwadraty (łuski) można układać na połaciach o nachyleniu od 12o, niektóre od 25o. 1 m2 blachy może ważyć nawet mniej niż 2 kg, dlatego takie pokrycie można układać na każdej więźbie.
Dach i elewacja domu pokryte blachą
Pod panele i elementy małoformatowe – blaszane dachówki o kształcie rombu, kwadratu – wymagane jest pełne deskowanie, większe formaty dachówek aluminiowych (600 x 420 mm) można mocować do łat. Arkusze blachy na rąbek stojący trzeba układać na dachu na pełnym deskowaniu, wodoodpornej sklejce lub drewnopochodnych płytach OSB. Bardzo ważne jest to, by pełne deskowanie, na którym ma być ułożona blacha, było równe – różnice poziomów nie powinny być większe niż 5 mm. W przeciwnym razie nierówności mogą być widoczne gołym okiem. Do ułożenia blachy na rąbek stojący na elewacji można zastosować specjalny system oferowany przez producenta blach (złożony z ruchomych i nieruchomych elementów montażowych – haftr), który jest mocowany do ściany. Ocieplenie jest układane między listwami rusztu.
Konserwacja i zabezpieczenie
Atutem wykończenia domu blachą cynkowo-tytanową czy aluminiową z tytanem jest to, że nie wymaga ona konserwacji. Pod wpływem działania czynników atmosferycznych cynkowo-tytanowa będzie się pokrywała ochronną warstwą patyny, a aluminiowa ściemnieje, przydając bryle szlachetności.
Ile trwa montaż blachy
Producenci sprzedają płaskie arkusze blach. Formowaniem ich krawędzi, aby mogły być ułożone na rąbek, zajmuje się już na placu budowy ekipa producenta i jest to wliczone w cenę materiału. Niektórzy producenci oferują listwy zatrzaskowe klik. Taki system montażu pozwala na ułożenie pokrycia na połaci, która ma więcej niż 16 m długości. Zrobienie zagięć na brzegach blachy potrzebnej do pokrycia domu o powierzchni 150 m2 z dwuspadowym dachem zajmie mniej więcej jeden dzień, a ułożenie jej blisko trzy tygodnie. Mniej więcej tyle samo zajmie wykonanie pokrycia z blaszanych dachówek, a z paneli nieco krócej – prawie dwa tygodnie.
Ile kosztuje wykończenie domu blachą
Za 1 m2 blachy aluminiowej z tytanem ułożonej na rąbek stojący trzeba zapłacić co najmniej 59 zł, a cynkowo-tytanowej od 185 zł. Blacha cynkowo-tytanowa z systemem listew klik to wydatek 370 zł/m2. System mocujący arkusze blachy płaskiej do elewacji na rąbek pionowy to koszt 74-98 zł/m2. Za ułożenie arkuszy na rąbek stojący trzeba zapłacić 70-90 zł/m2. Droższe jest wykończenie domu mniejszymi elementami z blachy – aluminiowe panele dachowo-elewacyjne (700 x 420 mm) kosztują blisko 150 zł/m2, dachówki (420 x 240 mm) od 130 zł/m2, łuska kwadratowa cynkowo-tytanowa (350 x 350 mm) – 356 zł, rombowa (223 x 381 mm) – 579,90 zł/m2. Droższa jest też robocizna – 70-100 zł/m2.
Koszt wybranego materiału wykończeniowego wraz z robocizną
- Do 150 złZa wykończenie dachu lub elewacji gontem ciętym osikowym trzeba zapłacić co najmniej 130 zł/m2 , świerkowym – 145 zł/m2, a arkuszami blachy aluminiowej z tytanem na rąbek stojący – 130-150 zł/m2 .
- Od 150 do 200 złPokrycie ściany płytkami włóknocementowymi (30 x 30 cm) to wydatek oko ło 150 zł/m2 , a dachu o kącie nachylenia 30° – 165 zł/m2 . Wykończenie ich ciętym gontem modrzewiowym kosztuje od 170 zł/m2.
- Powyżej 200 złWykończenie gontem modrzewiowym łupanym jest znacznie droższe niż ciętym – blisko 250 zł/m2. Jeszcze droższe jest ułożenie blachy cynkowo-tytanowej (na rabek stojący) – od 275 zł/m2 , a płytek o wymiarach 350 x 350 cm – nawet ponad 450 zł/m2 .
