Azbest - groźny składnik eternitu. Dlaczego pył azbestowy jest szkodliwy?
Płyty cementowo-włóknowe zawierające azbest, były kiedyś bardzo popularne. Są bowiem materiałem niepalnym, elastycznym, dobrze izolującym. Dziś wiadomo, że azbest jest rakotwórczy. Trwa zatem usuwanie azbestu. Często na miejsce starych płyt układa się nowe faliste płyty włóknocementowe, które już nie zawierają azbestu.
Autor: Jarosław Sosiński
Z azbestem nie ma żartów, dlatego tylko firmy mające odpowiednie uprawnienia i zabezpieczenia powinny usuwać go z dachu.
Azbest znany był już w starożytności. Nazywano go lnem kamiennym, kamieniem bawełnianym. Ponieważ wrzucony w płomienie nie tylko się nie pali, ale staje się czystszy, z jego “nitek” wyrabiano m.in. obrusy i chusteczki do nosa, które czyściło się w ogniu. Później zaczęto dodawać go do tkanin na płaszcze żołnierskie, ubrania dla strażaków, kurtyny teatralne. W naszych czasach prócz pokryć dachowych i płyt elewacyjnych z azbestu produkowano m.in.: rury instalacji wodno-kanalizacyjnych, węzły ciepłownicze i przewody kominowe, zsypy, okładziny szczęk hamulcowych w autach, lepiki, papy, zaprawy gruntujące, tektury uszczelkowe w sprzęcie AGD.
Azbest: niebezpieczne włókna
Nazwa “azbest” odnosi się do sześciu minerałów. Mają włóknistą budowę, która sprawia, że w stanie suchym łatwo ulegają rozpyleniu. Pył azbestowy może wnikać do organizmu przez układ oddechowy i pokarmowy. Istnieje hipoteza mówiąca, że włókna azbestu są nośnikiem cząsteczek rakotwórczych metali (chromu, arsenu, ołowiu, kadmu, niklu, berylu, aluminium). Szkodliwość azbestu zależy przede wszystkim od średnicy i długości wdychanych włókien. Te grubsze mogą być usunięte z górnych dróg oddechowych przez odkrztuszanie, wypluwanie. Włókna najdrobniejsze likwiduje armia komórek systemu odpornościowego. Najbardziej niebezpieczne są włókna długie (>5 µm) i cienkie (<3 µm), które łatwo przedostają się głębiej i zalegają w pęcherzykach płucnych, drażniąc je. W ten sposób inicjują chroniczne stany zapalne, których konsekwencją jest wzmożona produkcja wolnych rodników tlenowych. W tej sytuacji łatwo może dojść do zmian patologicznych, zwłaszcza gdy mechanizm obronny jest osłabiony i nie wymiata wolnych rodników.
WIDEO: Gont rolowany zamiast eternitu
Szkodliwy wpływ azbestu na zdrowie człowieka
W Polsce i w innych krajach europejskich 400-600 osób rocznie zapada na jedną z chorób wywoływanych przez kontakt z azbestem - azbestozę, raka płuc, raka oskrzeli oraz raka opłucnej zwanego międzybłoniakiem. Wdychający włókna częściej chorują też na inne nowotwory - raka żołądka, krtani, nerek, jelit, trzustki, jajnika oraz chłoniaki.
- Rak płuc jest uznawany za chorobę zawodową u wszystkich osób stykających się z azbestem w pracy. Może się ujawnić dopiero po 30 latach. Najbardziej zagrożeni są ci, którzy po raz pierwszy zetknęli się z dużym stężeniem pyłu azbestowego w wieku tzw. rakowym, czyli po 45. roku życia. Stwierdzono, że aż o 50 proc. częściej chorują palacze tytoniu.
- Międzybłoniak opłucnej charakteryzuje się wysoką śmiertelnością. Zapadają na niego głównie ludzie starsi, powyżej 65. roku życia. Objawy - trudności oddechowe, ból w klatce piersiowej, kaszel, wysięk w jamie opłucnej - występują zwykle po 30-40 latach od pierwszego kontaktu z azbestem. Od 1980 roku liczba zgonów wzrasta. Zapadają na niego nie tylko osoby wdychające pył azbestowy w pracy. W gminie Szczucin chorowali mieszkańcy, którzy utwardzali drogi, boiska i podwórka odpadami z fabryki wyrobów azbestowych.
- Azbestoza (pylica azbestowa) - to typowa choroba zawodowa ludzi, którzy pracują przy wydobyciu azbestu. Nie dotyczy osób mających kontakt z azbestem np. leżącym na dachu. Rozwija się wolno, w ciągu co najmniej 10 lat od momentu pierwszego narażenia. Polega na zwłóknieniu tkanki płuc. Objawia się zmniejszeniem ich pojemności, a w efekcie niewydolnością oddechową.
Azbest na dachu
Jeśli eternit zawierający azbest jest nieuszkodzony, a konstrukcja, na której został zamocowany, sztywna, większego zagrożenia nie ma. By je zminimalizować, płyty można pokryć farbą. Tyle że większość tych dachów i elewacji wykonano kilkadziesiąt lat temu, a rozpad eternitu następuje po 20-50 latach od jego wyprodukowania. Niepokoić mogą wszelkie spękania, wyszczerbienia, złuszczenia. To źródło odrywających się mikroskopijnych włókien, które nieświadomie wdychamy. Na szczęście ich stężenie w powietrzu nie jest duże, więc nie należy panikować. Naprawdę niebezpieczne jest beztroskie zdejmowanie płyt - łamanie, rozbijanie, cięcie. Pylenie włókien można ograniczyć np. przez polewanie eternitu wodą, a jeśli trzeba go pociąć, używa się urządzeń wolnoobrotowych, z odsysaczem pyłu.
Jak poprawnie przebiega usuwanie azbestu: wideo
